Thứ hai, 4/8/2025

Cổng làng - nét xưa độc đáo trong dòng chảy hiện đại của Hà Nội

kinhtedothi| 04/09/2022 08:39

Giữa chốn phố phường hối hả, sôi động của Hà Nội, những cổng làng cổ kính với chi tiết chạm trổ tinh vi dù đã loang lổ mảnh vỡ của thời gian nhưng cũng là nét độc đáo để đưa nhiều người về miền ký ức xưa vẫn còn đọng lại nơi chốn thành thị tấp nập.

Cổng làng được coi là một biểu tượng, đánh dấu không gian sống làm nên đặc trưng của xã hội Hà Nội và Việt Nam nói chung. Tại Hà Nội, cổng làng không những là dấu tích mà còn là điểm nhấn của đô thị lâu đời, là nét đẹp để mỗi người nhìn thấy thành phố với kiến trúc đa dạng, phong phú và tầng sâu văn hóa.

Trong cuốn sách "Cổng làng Hà Nội xưa và nay" của tác giả Vũ Kiêm Ninh đã sưu tầm, thống kê ở 12 quận, huyện: Hoàn Kiếm (2 cổng), Ba Đình (4 cổng), Cầu Giấy (9 cổng), Đống Đa (1 cổng), Hoàng Mai (7 cổng), Long Biên (6 cổng), Tây Hồ (10 cổng), Thanh Xuân (2 cổng), huyện Đông Anh (22 cổng), huyện Thanh Trì (17 cổng), huyện Từ Liêm (18 cổng). Đó là con số từ chục năm trước. Còn theo những nhà nghiên cứu, yêu Hà Nội thì chắc chắn thực tế còn phải nhiều hơn thế.

Trong một thống kê, tính đến cuối năm 2013, không kể các cổng làng do sáp nhập Hà Tây (cũ) vào thì Hà Nội chỉ còn 98 cổng. Trong nội thành, Thụy Khuê là phố có nhiều cổng làng nhất; Hay một đoạn phố chưa đầy 1km tính từ đền Voi Phục đến chợ Bưởi đã có hơn 10 cổng làng.

Trải qua hàng trăm năm, những cổng làng còn lại tại Thủ đô Hà Nội vẫn giữ được nét đẹp riêng, không chỉ kiến trúc mà cổng làng còn là nơi thể hiện niềm tự hào của dân làng. Ngày nay, những chiếc cổng làng dường như đang trái ngược với nhịp sống hối hả của Hà Nội bởi nó luôn chứa đựng vẻ đẹp bình yên của mảnh đất kinh kỳ xưa.

Trên phố Thụy Khuê, mỗi cổng làng chỉ cách nhau vài trăm mét, nằm đan xen giữa những căn nhà hiện đại tạo nên nét đặc trưng riêng mà không nơi nào có của nơi đây.

Cổng làng Yên Thái, điểm đầu của ngõ 562 Thuỵ Khuê vốn nổi tiếng với nghề làm giấy dó. Ngày xưa, người làng Yên Thái làm những loại giấy dành để tiến cử triều đình và giấy trắng.Trên cổng còn treo tấm hoành phi khắc 4 chữ vàng “Mỹ tục khả phong” được triều Nguyễn ban cho làng.

Bên cạnh đó là bảng tưởng nhớ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm nơi đây vào năm 1946.

Đây cũng là cổng làng duy nhất ở Hà Nội vẫn còn lại di tích xưa với hai bên cửa là hai — Đây cũng là cổng làng duy nhất ở Hà Nội vẫn còn lại di tích xưa với hai bên cửa là hai "ông sấu đá" ngồi canh.

Cổng Hầu ở ngõ 530 Thụy Khuê là lối dẫn vào làng An Thọ xưa, sở hữu nét đẹp cổ kính.

Cổng được trùng tu vào năm Mậu Dần 1998 song vẫn giữ lại hình dáng cổ với mái ngói xưa.

Phía bên trong cổng phần mái ngói vẫn giữ lại nét cổ kính nguyên trạng.

Cổng làng Đông Xã ở ngõ 444 Thụy Khuê sở hữu kiểu thiết kế vuông vức, trước kia sở hữu 5 bậc lên xuống nhưng do bất tiện người dân đã phá bỏ những bậc thang này.

Cổng làng Đông Xã xưa có 2 cánh cửa gỗ đóng mở vào buổi tối và sáng sớm, sau này, cánh cổng cũng bị loại bỏ vì bất tiện. Theo thời gian, cổng làng Đông Xã đã bong tróc nhưng vẫn giữ được nét kiến trúc khá nổi bật.

Phía trên lợp ngói toát lên vẻ cổ kính, rêu phong và nhuốm màu thời gian.

Cổng làng Yên Phụ được tọa lạc trên đường Yên Phụ (quận Tây Hồ). Đây là một ngôi làng cổ ở trên bán đảo nhô ra ở Hồ Tây, trước đây, ngoài nghề trồng hoa, nuôi cá cảnh, làng còn có nghề làm hương đốt với lịch sử rất lâu đời.

Phần phía trên cổng làng thường — Phần phía trên cổng làng thường "đắp" một đôi kỳ lân hoặc họa tiết phượng múa.

Ngoài ra, phần phía trên còn được trang trí, thiết kế bằng nhiều chất liệu khác nhau.

Cổng của làng Tương Mai cổ nằm trên phố Trương Định.

Ngay bên trong cổng làng có hàng nước trà đá vỉa hè, có phiên chợ cóc mở mỗi sáng, có sân đình cho lũ trẻ nhỏ đùa nghịch, có cả các ông cụ cùng nhau chơi cờ. Người ta bảo nhau, dù hàng trăm hàng vạn thứ có thể đổi thay, nhưng riêng nếp sinh hoạt phía sau cổng làng vẫn vẹn nguyên.

Trải qua hàng trăm năm thăng trầm của lịch sử, những cổng làng vẫn trầm mặc giữa lòng Thủ đô Hà Nội như một miền ký ức đẹp đẽ của nhiều thế hệ đã và đang sinh sống ở nơi đây. Theo nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng, cổng làng xưa được làm cùng thông số với kiến trúc đình đền chùa, không quá cao to. Hiện tại, việc xây sửa không chú ý đến tính toàn thể này, đâu cũng đua to, đua sặc sỡ và làm mất đi những giá trị văn hoá nội tại.

(0) Bình luận

Xếp theo:

Đọc thêm Hà Nội xưa - nay

Nữ liệt sĩ, chiến sĩ biệt động người làng Đông Ngạc

Sinh ra trong gia đình giàu truyền thống yêu nước tại làng Đông Ngạc (nay thuộc quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội), bà Phạm Thị Chinh (tức Phạm Thị Phan Chính) là một trong những nữ chiến sĩ biệt động đầu tiên hoạt động trong nội thành Sài Gòn. Cuộc đời bà là hành trình cống hiến âm thầm nhưng vô cùng quả cảm cho cách mạng, kết tinh những phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong kháng chiến.
Phố Hàng Buồm - Không gian di sản giữa lòng thành phố sáng tạo

Nằm trong lòng khu phố cổ Hà Nội, phố Hàng Buồm không chỉ là nơi lưu giữ những di sản quý giá của Thăng Long xưa mà còn là minh chứng sinh động cho sự hòa quyện giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch trong bối cảnh thành phố đang vươn mình trở thành đô thị sáng tạo. Giữa dòng chảy hiện đại hóa và đô thị hóa nhanh chóng, Hàng Buồm trở thành một mô hình điển hình cho việc phát huy giá trị di sản để hướng tới phát triển bền vững, vừa gìn giữ cốt cách văn hóa, vừa mở ra những trải nghiệm độc đáo cho khách du lịch.
Chuyện khuyến học ở một dòng họ khoa bảng xứ Đoài

Làng Sơn Đồng (huyện Hoài Đức, Hà Nội) nổi tiếng khắp vùng xứ Đoài xưa và nay, không chỉ bởi nghề đục tượng, làm hoành phi, câu đối cho các di tích mà còn là làng khoa bảng với 8 tiến sĩ, một Sĩ vọng, từ thời Trần đến cuối thời Nguyễn.
Tự hào Hoàn Kiếm - Nối mạch nguồn xưa, tri ân và tiếp bước

Tối 13/6/2025, UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức chương trình “Tự hào Hoàn Kiếm – Nối mạch truyền thống, tri ân và tiếp bước” tại Trung tâm Giao lưu Văn hóa Phố cổ Hà Nội (số 50 Đào Duy Từ, phường Hàng Buồm), nhân kỷ niệm 64 năm Ngày thành lập quận. Sự kiện nhằm tri ân các tổ chức, cá nhân tiêu biểu đã có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn.
Bách hóa Tổng hợp Hà Nội - Ký ức một thời

Mỗi lần có dịp qua phố Tràng Tiền, ngắm nhìn tòa nhà Tràng Tiền Plaza lộng lẫy, trong tôi lại tràn về những hoài niệm một thời xa xưa - khi nơi đây còn là Bách hóa Tổng hợp. Vẫn con phố ấy, góc quen ấy mà không gian giờ đã đổi thay.
Xứ Đoài - miền đất thiêng, vùng đất thơ

Có những vùng đất chỉ cần thầm nhắc tên đã khơi dậy bao xúc cảm thi ca như sông Hương - núi Ngự, sông Lam - núi Hồng. Và xứ Đoài, với tâm điểm là núi Tản - sông Đà, cũng là một miền đất thiêng, một vùng đất thơ như thế.

Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội

“Cha mẹ Mở – Con sẽ ổn thôi”: Gợi mở cách đồng hành cùng con thời hiện đại

Tiến sĩ Cherry Vũ vừa trở lại với độc giả bằng cuốn sách thứ ba – “Cha mẹ Mở - Con sẽ ổn thôi”, viết chung cùng chồng và con trai út là Rob England và David Nguyễn. Hơn cả một lời trấn an dành cho các bậc phụ huynh vẫn đang loay hoay với những biến động của con ở tuổi dậy thì, cuốn sách còn gợi mở một cách tiếp cận mới để cha mẹ bước vào hành trình chuyển hóa bản thân và kết nối với con bằng sự tôn trọng, thấu cảm và yêu thương. Sách do Gamma phối hợp với Nhà xuất bản Thế giới ấn hành.
“Lời trăm năm” và vẻ đẹp trữ tình trong thơ Hạnh Nhi

Tiến sĩ ngôn ngữ học Nguyễn Hạnh Nhi - người con của quê hương Quảng Ngãi hiện là giảng viên Trường Đại học Phạm Văn Đồng. Chị còn được biết tới ở mảng sáng tác thơ với nhiều bài mang dấu ấn riêng. Thơ Hạnh Nhi giàu chất tự sự, lặng lẽ mà thấm sâu.
Một đời đau đáu với nghệ thuật truyền thống

Sinh ra tại làng Phù Lưu Thượng (Ứng Hòa, Hà Nội), một vùng đất giàu truyền thống nghệ thuật, nơi có các đoàn chèo, đoàn cải lương vang bóng một thời như Cổ Phong, Lúa Mới, Hoa Mai, cậu bé Xuân Cung sớm hình thành tình yêu với nghệ thuật truyền thống. Ông kể ngay từ khi còn nhỏ ông đã say mê những làn điệu chèo bay bổng, những trích đoạn tuồng đậm chất dân gian, những bài dân ca trữ tình sâu lắng.
Hỗ trợ gạo cho học sinh Trường Phổ thông dân tộc nội trú trên địa bàn Thủ đô

UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Công văn số 4322/UBND-KGVX ngày 29/7 về việc tổ chức hỗ trợ gạo đối với học sinh Trường Phổ thông dân tộc nội trú theo quy định tại Nghị định số 66/2025/NĐ-CP ngày 12/3/2025 của Chính phủ.
Hà Nội hỗ trợ 8 tỷ đồng giúp nhân dân tỉnh Điện Biên, Sơn La khắc phục hậu quả thiên tai

Với tinh thần "Hà Nội vì cả nước, cùng cả nước", Thành ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội đã quyết định trích Quỹ "Cứu trợ" Thành phố hỗ trợ nhân dân tỉnh Điện Biên 5 tỷ đồng và tỉnh Sơn La 3 tỷ đồng, khắc phục hậu quả thiên tai, sớm ổn định cuộc sống và khôi phục sản xuất.

Đừng bỏ lỡ

Nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung ra mắt ca khúc mới “Ngọt ngào khi yêu”

Nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung vừa trình làng ca khúc “Ngọt ngào khi yêu”, một bản tình ca nhẹ nhàng, sâu lắng, được thể hiện qua giọng hát của NSƯT Hoàng Tùng – Quán quân Sao Mai 2003. Đây là sáng tác mới nhất trong chuỗi các ca khúc viết về tình yêu, gia đình và quê hương của nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung.
Việt Nam đoạt giải nhất tại Liên hoan phim sinh viên quốc tế ISMA 2025

Tác phẩm "Used To Be Green" của nhóm sinh viên đến từ trường Đại học Văn Lang (Việt Nam) được vinh danh giải thưởng cao nhất 1 trong 4 hạng mục tại Liên hoan phim (LHP) Sinh viên quốc tế 2025.
Cựu sinh viên Khoa Sư phạm Mỹ thuật hội ngộ trong triển lãm “Dòng chảy”

Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (1925–2025), các cựu sinh viên Khoa Sư phạm Mỹ thuật sẽ tổ chức triển lãm “Dòng chảy” tại Art Space, số 42 Yết Kiêu, phường Cửa Nam, Hà Nội. Diễn ra từ 4/8 đến 10/8/2025, triển lãm là một trong những hoạt động điểm nhấn hướng tới sự kiện trọng đại của nhà trường.
Triển lãm của Trần Nam Tước: Hành trình kể chuyện bằng đất, lửa và tâm hồn Việt

Chiều 2/8, không gian Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam như được đánh thức bởi hơi thở trầm mặc của đất nung, tiếng thì thầm của những khối gốm chạm khắc và sắc màu cổ tích của nghệ thuật ứng dụng. Triển lãm “Nam Tước – Những mảnh ghép”, lần thứ ba trong chuỗi trưng bày cá nhân của NNƯT Trần Nam Tước đã mở ra một cánh cửa huyền diệu, nơi mà mỗi tác phẩm là một nốt nhạc lặng, một hồi ức sống động, một “mảnh ghép” tinh thần góp phần hoàn thiện di sản văn hóa Việt trong chiều sâu đương đại.
Phú Xuyên khơi dậy khát vọng phát triển từ nền tảng văn hóa và làng nghề truyền thống

Hôm nay (2/8), Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Phú Xuyên lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 chính thức diễn ra với tinh thần Đoàn kết – Trách nhiệm – Đột phá – Phát triển. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Phú Xuyên hướng tới mục tiêu: Chủ động, đổi mới sáng tạo; chung sức xây dựng xã Phú Xuyên phát triển nhanh, bền vững, văn hiến, văn minh, hiện đại; vững bước trong kỷ nguyên mới của dân tộc.
Phường Sơn Tây gắn biển công trình “Hàng cây Nông dân” và ra quân tổng vệ sinh môi trường

Sáng 2/8, phường Sơn Tây (Thành phố Hà Nội) tổ chức Lễ ra quân tổng vệ sinh môi trường, đảm bảo trật tự đô thị, trật tự công cộng trên địa bàn, đồng thời tổ chức thực hiện công trình “Hàng cây Nông dân” Chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025); Quốc khánh 2/9 và chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Sơn Tây lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Phát huy truyền thống, xây dựng xã Đại Thanh vươn tầm trong kỷ nguyên mới

Sáng 2/8, xã Đại Thanh đã tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Đại Thanh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, với sự tham dự của 156 đại biểu chính thức đại diện cho 2.939 đảng viên thuộc 62 tổ chức cơ sở Đảng trực thuộc Đảng bộ xã.
Đợt phim tuyên truyền quy mô toàn quốc nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám

Nhiều tác phẩm kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam được trình chiếu dịp này như: "Sao tháng Tám", "Cánh đồng hoang", "Hà Nội mùa đông năm 46", "Ngã ba Đồng Lộc", "Hà Nội 12 ngày đêm"...
"Gió ngang khoảng trời xanh" – Phim truyền hình về phụ nữ hiện đại

Phụ nữ ở ngưỡng tuổi ba mươi thường được mặc định là đã đến lúc an phận, yên ổn với gia đình, sự nghiệp. Nhưng với những người phụ nữ hiện đại, đó lại là thời điểm của nhiều trăn trở, lựa chọn và bước ngoặt. Bộ phim truyền hình “Gió ngang khoảng trời xanh” sẽ mang đến cho khán giả một cái nhìn chân thực, sâu sắc về những mảnh ghép đời sống ấy. Phim do đạo diễn Lê Đỗ Ngọc Linh chỉ đạo sản xuất, chính thức lên sóng lúc 20h các ngày thứ 2, 3, 4 hàng tuần trên kênh VTV3, bắt đầu từ 11/8/2025.
[Podcast] Chùa Phổ Giác – Di tích linh thiêng giữa lòng phố thị

Hà Nội – Thành phố Vì hòa bình, Thành phố Sáng tạo, Thủ đô nổi danh với 36 phố phường, con người hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình và có những công trình hiện đại. Nhưng Hà Nội còn có những mái chùa mang vẻ đẹp của thời gian – nơi lưu giữ hồn cốt văn hóa và ký ức của nhiều thế hệ. Giữa lòng phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám cổ kính, chùa Phổ Giác như một dấu ấn của lịch sử, nơi hơi thở Phật pháp hòa vào nhịp sống của người dân Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội bao năm qua và hiện đại.

Đọc nhiều

CƠ QUAN NGÔN LUẬN CỦA HỘI LIÊN HIỆP VĂN HỌC NGHỆ THUẬT HÀ NỘI

© Copyright 1985 - 2022 Tạp chí Người Hà Nội

Tổng Biên tập: VƯƠNG MINH HUỆ

Phó Tổng Biên tập: TẠ THỊ THU HÀ

Địa chỉ: Số 126 Nam Cao, Ba Đình, Hà Nội

Điện thoại: 024 3846 5176

Hotline: 0988200599

Email: banbientapnguoihanoi@gmail.com

Giấy phép hoạt động báo chí số: 359/ GP - BTTTT ngày 18 tháng 7 năm 2022

POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO