Đời sống văn hóa

Chuyện lạ về “Giếng Cấm” từng lấy nước tiến vua ở Cố đô Huế

Hà Oai 24/03/2024 18:29

Một giếng cổ độc đáo có tên Hàm Long ở TP Huế hay được người dân lớn tuổi đang sinh sống ở Thừa Thiên Huế kể lại cho con cháu nghe với những giai thoại khác nhau gắn liền với lịch sử của các vua triều Nguyễn (1802-1945).

Giếng Hàm Long với truyền thuyết rồng quấy phá

Mặc dù rất ít người qua lại và không còn ai lấy nước sử dụng vào ăn uống nhưng giếng cổ độc đáo mang tên Hàm Long (miệng rồng) ở chân núi Bình An Sơn và gần đường lên chùa Báo Quốc (TP Huế) hay được người dân lớn tuổi đang sinh sống ở Thừa Thiên Huế kể lại cho con cháu nghe với những giai thoại khác nhau gắn liền với lịch sử của các vua triều Nguyễn (1802-1945). Giếng nằm trong khuôn viên của chùa Báo Quốc (phường Đúc, TP Huế) và thỉnh thoảng mới có người ghé qua khi họ lên chùa Báo Quốc hoặc đến giếng thắp hương hay chỉ các cụ già rảnh rỗi mang quần áo đến giặt, rửa chân tay…

z5261820154208_159e236eb9eed225844bbe881156ac92.jpg
Giếng Hàm Long nằm dưới chân núi Bình An Sơn.

Sau khi nhiều lần hỏi đường đi, cuối cùng PV Tạp chí Người Hà Nội cũng đến được giếng Hàm Long và chúng tôi bắt gặp bà Công Tằng Tôn Nữ Thị Dung (75 tuổi, trú ở phường Đúc, TP Huế) đang giặt mấy bộ quần áo cho mình cũng như áo quần con cháu. Theo bà Dung kể, “hiện nay rất ít người sử dụng nước giếng Hàm Long bởi đã có sẵn nước máy sử dụng ở nhà, rảnh rỗi không có việc gì làm và ở nhà buồn nên khoảng 2 hoặc 3 ngày tôi lại mang vài bộ quần áo ra giặt cũng như đi lại thể dục luôn”.

Những người dân lớn tuổi sống gần chùa Báo Quốc hay truyền miệng nhau và kể chuyện cho con cháu sau này nghe rằng, giếng Hàm Long ra đời gắn liền với việc hình thành của nhà Nguyễn. Theo đó, khi vua Nguyễn từ Bắc vào xứ Thuận Hóa (Thừa Thiên Huế ngày nay - PV) khai hoang bờ cõi, vùng đất này vẫn còn hoang sơ và có nhiều điều thần bí, con người sống thưa thớt và phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên.

Sau khi vua Nguyễn vào Phú Xuân định đô chưa được bao lâu, nhà vua cũng như nhân dân trong vùng không được ngủ yên vì có một con rồng ngày đêm hô mưa gọi gió và gây ra sóng gió ầm ầm. Nhà vua lo lắng cho vận mệnh của đất nước và cuộc sống của nhân dân nên đã sai các quan thần trong triều đi khắp nơi các vùng đất để tìm hiểu chuyện gì đang xảy ra.

Tuy nhiên, một ngày có một ông thầy phong thủy từ phương xa tới diện kiến nhà vua và phán rằng, trước mặt kinh thành (Đại nội Huế bây giờ) có một dãy núi thiêng với nhiều long mạch. Đặc biệt, long mạch ở đây mang nhiều điểm thần bí so với long mạch ở những nơi khác là biến hóa khôn lường và muôn hình vạn trạng, lúc to lúc nhỏ và lúc nhô cao lúc xuống thấp, lúc nghịch lúc thuận, lúc ẩn lúc hiện là do con rồng quấy phá. Sau đó, thầy phong thủy cũng lại phán, nơi đây hội tụ sinh khí thịnh vượng không đâu có được nên nhà vua nghe theo thầy phong thủy là mời vị cao nhân về cúng bái và yểm long mạch chế ngự con rồng hay quấy phá.

Quả nhiên, con rồng thiêng không còn quấy phá nhà vua và nhân dân nữa. Từ đó, ngọn núi nơi con rồng ẩn nấp được đặt tên là Bình An Sơn, cái tên còn tồn tại cho đến ngày nay. Còn theo bà Công Tằng Tôn Nữ Thị Dung, việc con rồng quấy phá là truyền thuyết của người xưa kể cho nhau nghe và không có cơ sở nhưng giếng Hàm Long thực sự không bao giờ cạn, nước luôn trong sạch, thậm chí mưa lụt cũng không bị đục ngầu như các giếng khác.

“Giếng Cấm” cung cấp nước cho vua nhà Nguyễn

Người dân sinh sống gần giếng Hàm Long thông tin cho biết, giếng nước Hàm Long đã có từ lâu đời và ước chừng cũng khoảng 350 năm nay. Tấm bia đá được người làng và chùa Báo Quốc lập từ năm 2005 có ghi “Giếng Hàm Long có tên chữ Hán là Hàm Long Tĩnh. Theo bộ Hàm Long Sơn Chí thì giếng xuất hiện cùng thời với việc khai sơn chùa Báo Quốc khoảng năm 1674. Đáy giếng có đá như hàm rồng. Nước trong đá tuôn ra mát lạnh có vị ngọt nên ngạn ngữ có câu “Giếng Hàm Long trong lại ngọt, anh thương em rày có Bụt chứng tri””.

Theo Đại Nam Nhất Thống chí, “Buổi đầu khai quốc, các quan lại triều đình thường lấy nước giếng này để vua dùng nên lại có tên nữa là Giếng Cấm”. Cũng kể về giếng Hàm Long lại có ý kiến cho rằng, hồi xưa nơi này còn hoang sơ và thiền sư Tổ Giác Phong đã lập nên chùa Báo Quốc vào cuối thế kỷ XVII và đã đào một cái giếng để lấy nước ngay dưới chân núi. Bỗng từ dưới giếng có mạch nước ngọt tỏa mùi thơm ngát phun ra liên tục như miệng con rồng phun nước nên đặt là giếng Hàm Long.

z5261821341187_cca2133ef0ca9b99a697a5bc72b3e974.jpg
Bà Công Tằng Tôn Nữ Thị Dung dùng nước giếng Hàm Long giặt quần áo.
z5261822154832_d2ec708a977cafadf32f175ba20c8c01.jpg
"Giếng Cấm" có nước trong và vua triều Nguyễn từng sử dụng.

Một sự tích khác lại nói, khi người ta đào giếng để lấy đá thì đào đúng viên đá dẫn lộ xuống mạch nước ngầm và đá quá giống miệng con rồng nên người ta đặt tên là Hàm Long. Hiện, trên tấm bia ở giếng có hình tượng một con rồng uốn lượn, mạnh mẽ uy nghi.

Trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ, chùa Báo Quốc trở thành nơi giặc cất giữ vũ khí, đóng quân và biết nước giếng Hàm Long ngon ngọt nên chúng đã biến nơi đây thành ô uế bởi những phế phẩm trâu bò bị vứt lại sau khi cướp của dân về mổ xẻ. Dần dần, không biết vì lý do gì mà giặc cứ bị bệnh rồi chết một cách bí ẩn. Câu chuyện đó cũng được người dân truyền tai kể cho nhau nghe đến ngày nay.

Theo tìm hiểu, giếng Hàm Long có từ thời chúa Nguyễn Phúc Thuần và người dân trong vùng ai cũng đến đây gánh nước về dùng. Tuy nhiên, đến thời vua Gia Long thì nước trong thành bị bẩn đục nên các quan lại mới cho người sang giếng Hàm Long gánh nước về cho vua dùng, từ đó giếng Hàm Long trở thành giếng cấm và người dân không được sử dụng nữa.

Nước giếng Hàm Long hiện nay rất ít được người dân sử dụng mà chỉ phục vụ cho mục đích cúng bái cầu nguyện may mắn, sức khỏe, bình an và tham quan chiêm ngưỡng. Hàng năm, người dân nơi đây vẫn tổ chức làm vệ sinh giếng nên lúc nào nước cũng trong sạch với hàng cây phía trên tạo bóng mát trong những ngày hè oi bức.

Bài liên quan
  • Bảo tồn “Giếng làng” giữa nội đô Hà Nội
    Việc gìn giữ, bảo tồn các giá trị văn hoá, không gian công cộng đóng vai trò quan trọng trong nâng cao đời sống văn hoá của nhân dân, đồng thời góp phần rất lớn vào thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Trưng bày “Kim Toàn, Nhà báo - Chiến sĩ”: Lan tỏa giá trị về nghề báo, sự dấn thân của người cầm bút
    Hàng trăm tư liệu, hiện vật gắn với sự nghiệp cầm bút của nhà báo Kim Toàn (sinh năm 1940, bút danh Cao Kim) đã được Bảo tàng Báo chí Việt Nam giới thiệu tới công chúng chiều 15/6 tại trưng bày chuyên đề “Kim Toàn, Nhà báo - Chiến sĩ”. Đây là hoạt động chào mừng Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025) của Hội Nhà báo Việt Nam.
  • Thơ Lữ Hồng - vị buồn dưới một đồng cỏ thơm
    Tình yêu trong thơ Lữ Hồng không ồn ào hay cháy lửa. Nó là thứ tình thì thầm, âm ỉ từ bên trong, càng đọc càng cảm nhận được sự đằm sâu, nồng nàn và chân thật. Đó không chỉ là cảm xúc của một cô gái trẻ lần đầu biết yêu mà là tâm hồn của người phụ nữ đã trải qua những mất mát thấu hiểu lặng im và khát vọng được yêu trọn vẹn.
  • 11 tác phẩm xuất sắc giành Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất
    Sáng 13/6/2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức lễ tổng kết Cuộc vận động sáng tác cho thiếu nhi giai đoạn 2023 đến 2025 và trao Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất.
  • Sáng rõ nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức Ủy ban kiểm tra cấp xã (mới)
    Báo cáo chuyên đề do đồng chí Trần Tiến Hưng - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương trình bày tại “Hội nghị toàn quốc tập huấn về tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, Chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị cấp xã mới”, đã giúp hơn 1,5 triệu đại biểu dự Hội nghị (trực tiếp và trực tuyến) rõ hơn về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức Ủy ban kiểm tra cấp xã (mới).
  • Bão số 1: Mưa lũ làm 7 người chết, gần 63.000 ha đất nông nghiệp bị ngập úng
    Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, tính đến 17h ngày 14/6/2025, mưa lớn do ảnh hưởng của bão số 1 (bão WUTIP) đã gây ngập úng gần 63.000 ha diện tích sản xuất nông nghiệp tại khu vực Trung Bộ.
Đừng bỏ lỡ
  • Khắc họa chân dung người làm báo giữa lửa đạn
    Hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925-2025), Bảo tàng Báo chí Việt Nam tổ chức chiếu phim tài liệu “Kim Toàn, Nhà báo - Chiến sĩ”. Bộ phim khắc họa chân thực cuộc đời, sự nghiệp và tinh thần chiến đấu vì Tổ quốc của nhà báo Kim Toàn, một hình mẫu tiêu biểu của thế hệ “nhà báo - chiến sĩ”.
  • Triển lãm tranh cổ động kỷ niệm các ngày lễ lớn của dân tộc
    Triển lãm do Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức, với sự tham dự của các họa sỹ chuyên sáng tác tranh cổ động đến từ thành phố Hà Nội và các tỉnh Thái Bình, Hải Dương, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hà Nam.
  • “Em yêu buôn làng Tây Nguyên” tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
    Tham gia chương trình, đồng bào và du khách cùng hòa với sắc màu văn hóa Tây Nguyên tại Làng; trải nghiệm các trò chơi dân gian truyền thống tại không gian làng dân tộc Ba Na...
  • Tự hào Hoàn Kiếm - Nối mạch nguồn xưa, tri ân và tiếp bước
    Tối 13/6/2025, UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức chương trình “Tự hào Hoàn Kiếm – Nối mạch truyền thống, tri ân và tiếp bước” tại Trung tâm Giao lưu Văn hóa Phố cổ Hà Nội (số 50 Đào Duy Từ, phường Hàng Buồm), nhân kỷ niệm 64 năm Ngày thành lập quận. Sự kiện nhằm tri ân các tổ chức, cá nhân tiêu biểu đã có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn.
  • Ra mắt bản dịch cuốn tiểu thuyết “Đôi mắt của Mona” của Thomas Schlesser
    Tái bản chỉ một tuần sau khi phát hành, “Đôi mắt của Mona” – bản dịch tiếng Việt do Nhã Nam ấn hành đang trở thành một hiện tượng mới trên thị trường sách nghệ thuật. Tác phẩm của nhà sử học nghệ thuật Pháp Thomas Schlesser gây ấn tượng bởi cấu trúc 52 chương tương ứng với 52 tuần, nội dung dung hòa giữa văn chương và hội họa. Đây là một trong số ít những ấn phẩm vừa mang tính nghệ thuật cao, vừa chạm tới những giá trị nhân văn thiết thực.
  • Kế hoạch sử dụng đất 5 năm của Hà Nội: Cụ thể hóa Quy hoạch Thủ đô, đáp ứng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp
    Tại họp thứ 23 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 13/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã biểu quyết thông qua Kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2021-2025) của Thành phố. Đây là quyết định mang tính đột phá của Thành phố Hà Nội nhằm cụ thể hóa Quy hoạch Thủ đô và điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, từ đó xây dựng và phát triển Hà Nội trong kỷ nguyên mới.
  • Thành lập Ban soạn thảo xây dựng “Đề án chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa”
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định số 1737/ QĐ-BVHTTDL ngày 9/6/2025 về việc thành lập Ban soạn thảo xây dựng “Đề án chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa”.
  • [Podcast] Đền Bạch Mã – Nơi lưu giữ hồn Thăng Long xưa
    Hà Nội 36 phố phường vừa đậm nét cổ kính với sự rêu phong của kiến trúc cổ, vừa hiện đại với các công trình mới quy mô, nhưng cũng có địa điểm cất giữ cả chiều sâu của nghìn năm lịch sử Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội. Khi chúng ta đi qua phố Hàng Buồm nhộn nhịp, náo nhiệt sẽ cảm nhận được đây từng là một trong những vùng đất linh thiêng nhất của Thăng Long xưa mà sự hiện diện của đền Bạch Mã là minh chứng cụ thể. Di tích đền Bạch Mã không chỉ là một ngôi đền cổ, mà còn là một biểu tượng trấn giữ phía Đông kinh thành xưa, nơi giao thoa giữa văn hóa tâm linh và lịch sử, giữa đô thị hiện đại và cội nguồn văn hóa truyền thống.
  • Hội diễn nghệ thuật quần chúng "Câu hò nối những dòng sông" khu vực Bắc Trung bộ
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có Quyết định 1742/QĐ-BVHTTDL ngày 10/6/2025 về việc tổ chức Hội diễn nghệ thuật quần chúng “Câu hò nối những dòng sông” khu vực Bắc Trung bộ.
  • Ra mắt sách "Sự thật, Lẽ phải và Ngọn bút"
    Nhân kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), sáng 12/6, Thư viện Quân đội phối hợp Nhà xuất bản Hà Nội tổ chức lễ ra mắt cuốn sách "Sự thật, Lẽ phải và Ngọn bút" của nhà báo, nhà văn Hồ Quang Lợi.
Chuyện lạ về “Giếng Cấm” từng lấy nước tiến vua ở Cố đô Huế
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO