Âm nhạc

Vĩnh biệt người “hồi sinh” xẩm Hà thành

Yến Ly 25/10/2023 08:28

Theo thông tin từ nhà phê bình, nhạc sĩ Nguyễn Quang Long, nhạc sĩ Thao Giang, người “hồi sinh” xẩm Hà thành, tác giả của các ca khúc nổi tiếng như “Kể chuyện ngày mùa”, “Tình quê hương” đã qua đời vào tối ngày 24/10/2023 ở tuổi 75.

Nhạc sĩ Thao Giang (22/7/1948 - 24/10/2023) sinh ra tại Mỹ Hưng, Thanh Oai, Hà Nội và bắt đầu hành trình âm nhạc từ năm 10 tuổi. Niềm đam mê với cây đàn nhị của Thao Giang đã gặp không ít cản trở từ những mỉa mai, chế giễu nhưng ông vẫn kiên trì theo đuổi. Cho đến khi theo học với nhạc công lừng lẫy của âm nhạc Cung đình Huế - cụ Vũ Tuấn Đức tại trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), năng khiếu của Thao Giang có cơ hội phát triển mạnh mẽ.

Năm 1965, Thao Giang bắt đầu sáng tác bằng việc biến tấu bài Mừng hội cướp bông từ một điệu chèo quen thuộc. Năm 1967, ông có bài Lý chiều chiều sáng tác bè đệm, dựa trên tiết tấu của bài nhạc chèo Con gà rừng. Cùng năm, ông tốt nghiệp hệ trung cấp đàn nhị và được giữ lại trường làm giảng viên.

Trong lĩnh vực sư phạm, năm 1974 ông đã biên soạn giáo trình mang tên "Phương pháp học đàn nhị" được áp dụng trong giảng dạy tại Trường Âm nhạc Việt Nam. Ông là thầy của nhiều nghệ sĩ đàn nhị nổi tiếng như: Thế Dân, Đình Nghi, Sĩ Toán, Văn Hà...

nhac-si-thao-giang-va-nguyen-quang-long.jpg
Nhạc sĩ Thao Giang (người bên trái) cùng nhạc sĩ Nguyễn Quang Long trong chuyến mấy thầy trò mang xẩm Hà Nội đi biểu diễn ở Thành phố Đà Lạt dịp Noel năm 2010.

Trong lĩnh vực sáng tác, ngoài tác phẩm độc tấu đàn nhị kinh điển Kể chuyện ngày mùa, ông còn là tác giả của nhiều tác phẩm viết cho cây đàn nhị khác như: Tình quê hương, Làng ven sông, Đan lưới… Bên cạnh đó, ông còn sáng tác tác phẩm cho một số nhạc cụ dân tộc quen thuộc như: Hương rừng (đàn tam thập lục), Ao cá Bác Hồ (đàn tranh), Du thuyền trên sông Hương (đàn bầu), Đường xa vui những tiếng đàn (đàn tỳ bà)…

Năm 1979, nhạc sĩ Thao Giang được đặc cách tốt nghiệp đại học và đã có 5 năm tu nghiệp sau đại học tại Ấn Độ. Sau đó, ông trở về và công tác tại Viện Nghiên cứu văn hóa dân gian rồi về Viện Âm nhạc.

Năm 2005, nhạc sĩ Thao Giang đã cùng GS. Phạm Minh Khang thành lập Trung tâm Phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam (thuộc Hội Nhạc sĩ Việt Nam) với ba nhiệm vụ: sưu tầm, nghiên cứu; truyền dạy, đào tạo; biểu diễn, giới thiệu tác phẩm âm nhạc truyền thống.

Bằng sự tâm huyết và uy tín của mình, nhạc sĩ Thao Giang đã tập hợp nhiều nghệ sĩ uy tín trong lĩnh vực âm nhạc, nghệ thuật dân tộc như cố GS.TS.NGND Phạm Minh Khang, NSND Xuân Hoạch, NSƯT Văn Ty, nhạc sĩ Hạnh Nhân, NSND Thanh Ngoan, NSND Đoàn Thanh Bình, NSND Thúy Ngần, nghệ sĩ Tự Cường… và thế hệ trẻ hơn có Mai Tuyết Hoa, Nguyễn Quang Long, Khương Cường…

Nhạc sĩ Thao Giang đã cùng với các nghệ sĩ, học trò của mình vận động khắp nơi để làm nên chương trình “Hà thành 36 phố phường” diễn ra vào các tối thứ Bảy, Chủ nhật hằng tuần trong khu vực phố cổ Hà Nội. Năm 2008, để xẩm của người khiếm thị, cơ cực được đưa lên sân khấu Nhà hát lớn Hà Nội bằng chương trình “Đêm hát xẩm và trống quân mừng xuân Mậu Tý 2008” và lễ giỗ tổ nghề hát Xẩm được tái hiện là công lao to lớn của nhạc sĩ Thao Giang. Trong nhiều năm qua, công chúng đều biết nhạc sĩ Thao Giang chính là người đã “hồi sinh” xẩm Hà thành, là người có nhiều công lao trong việc xây dựng, gìn giữ và phát huy các giá trị của âm nhạc dân tộc.

Năm 2023, nhạc sĩ Thao Giang được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2023 với hai tác phẩm Kể chuyện ngày mùaTình quê hương.

Nhà nghiên cứu phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long cho biết, nhạc sĩ Thao Giang là người thầy lớn đã gieo duyên cho anh với hát xẩm từ 20 năm trước. “Là một nghệ sĩ chơi đàn, hiểu đàn, hiểu âm nhạc dân tộc cổ truyền và tâm hồn người Việt, ông đã phát hiện những điểm chưa phù hợp của cây đàn nhị theo lối thiết kế của Trung Quốc, điểm yếu của cây đàn nhị dàn nhạc dân gian Việt Nam. Vì thế, ông đã trăn trở, nghiên cứu và từ đó có những cải tiến cây đàn nhị phù hợp với âm nhạc Việt Nam”, nhạc sĩ Nguyễn Quang Long chia sẻ.

Trong nghiên cứu gắn liền với thực tiễn, hình hài, cấu tạo thân đàn, cần đàn… của cây đàn nhị Việt Nam hôm nay có sự góp sức không nhỏ của nhạc sĩ Thao Giang. Sự ra đi của ông để lại nỗi tiếc thương và hụt hẫng lớn trong lòng các nghệ sĩ, học trò và công chúng yêu âm nhạc dân tộc./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ngoại giao trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
    Đồng chí Lương Cường - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam vừa có bài viết “Ngoại giao Việt Nam - 80 năm xây dựng, trưởng thành cùng đất nước” nhân Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập ngành ngoại giao (28/8/1945 – 28/8/2025). Tạp chí Người Hà Nội trân trọng trích đăng nội dung “Ngoại giao trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” trong toàn văn bài viết của Chủ tịch nước Lương Cường.
  • “Công cuộc đổi mới, tư duy mới, thực tiễn mới”: Kiến giải sâu sắc nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn
    Trước khi trở thành chính khách, tác giả Phạm Quang Nghị từng là chiến sĩ trực tiếp chiến đấu nơi chiến trường Nam Bộ, đồng thời ông còn là nhà báo, nhà văn, nhà nghiên cứu có tâm có tầm dành cả cuộc đời cống hiến cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những trải nghiệm thực tế sâu sắc cùng vốn sống phong phú đã hun đúc trong ông một tầm nhìn rộng mở và cả những trăn trở với thời cuộc.
  • Khắc họa non sông gấm vóc Việt Nam qua bản trường ca hội hoạ
    Với 63 tác phẩm nối dài thành một tổng thể hơn 300 mét, triển lãm “Chào Việt Nam – Quê hương tôi” của họa sĩ Ngô Bá Hoàng tại Bảo tàng Hà Nội được ví như một bản trường ca hội họa về đất nước và con người Việt Nam. Không chỉ mang đến cho công chúng một không gian nghệ thuật giàu cảm xúc, triển lãm còn khẳng định sức sống của hội họa hoành tráng trong việc chuyển tải tình yêu quê hương và niềm tự hào dân tộc.
  • Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XIV của Đảng
    Thay mặt Bộ Chính trị, đồng chí Trần Cẩm Tú - Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư vừa ký ban hành “Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng” (Kết luận số 185-KL/TW).
  • Xã, phường của Hà Nội chủ động phòng bệnh Chikungunya theo nguyên tắc “4 tại chỗ”
    UBND Thành phố Hà Nội vừa có công văn yêu cầu các Sở, ban, ngành Thành phố, UBND các phường, xã tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ tăng cường phòng, chống bệnh Chikungunya đảm bảo kịp thời, hiệu quả.
Đừng bỏ lỡ
  • Không khí Tháng Tám rực rỡ trên từng góc phố Tây Hồ
    Trong những ngày tháng Tám lịch sử, khi cả nước hướng về kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, khắp các tuyến phố của Thủ đô Hà Nội đều rộn ràng sắc đỏ sao vàng. Tại phường Tây Hồ, những lá cờ Tổ quốc tung bay kiêu hãnh trên từng ngõ nhỏ, con hẻm, tạo nên bức tranh rực rỡ, chan chứa niềm tự hào dân tộc và tinh thần chuẩn bị cho ngày lễ trọng đại của đất nước.
  • Hà Nội miễn vé xe buýt và đường sắt đô thị dịp Quốc khánh 2/9
    UBND TP Hà Nội quyết định miễn tiền vé sử dụng các phương tiện vận tải hành khách công cộng có trợ giá, gồm xe buýt và đường sắt đô thị trong bốn ngày từ 30/8- 2/9/2025.
  • Khát vọng phát triển, xây dựng người Kim Liên thanh lịch, văn minh
    Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Kim Liên lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra ngày 22/8 với chủ đề “Phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa, anh hùng, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; kỷ cương, sáng tạo, trách nhiệm".
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Hà Nội - Sáng mãi khát vọng Việt Nam”
    Chương trình là lời tri ân sâu sắc tới các thế hệ đi trước - những người đã hiến dâng tuổi trẻ và xương máu cho nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Đồng thời, tôn vinh những thành tựu nổi bật, toàn diện và bền vững mà đất nước nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng đã đạt được, đặc biệt sau 40 năm đổi mới.
  • "Nhà tôi có treo một lá cờ" - MV mới của Hà Anh Tuấn rợp sắc cờ đỏ, gợi niềm tự hào Việt Nam
    Ca khúc "Nhà tôi có treo một lá cờ" là bài hát trong MV mới của ca sĩ Hà Anh Tuấn. Ca khúc chứa chan tình yêu dành cho Quốc kỳ của người Việt Nam. Đồng thời là lời tri ân đến các thế hệ cha anh đã hy sinh vì độc lập, tự do; đồng thời gửi gắm thông điệp về niềm tự hào và trách nhiệm của thế hệ hôm nay trong hành trình dựng xây đất nước.
  • [Podcast] Cổng trại bảo an binh – Dấu ấn ngày toàn thắng
    Mùa thu năm 1945, Hà Nội rợp cờ đỏ sao vàng, khắp phố phường vạn người như một cùng cất tiếng hô vang “Độc lập – Tự do”, đánh dấu thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám. Trải qua tám thập kỷ, nhiều di tích từ mùa thu năm ấy vẫn còn hiện hữu giữa đời sống hôm nay, kể lại câu chuyện của một Thủ đô Anh hùng của đất nước Việt Nam anh hùng. Trong dòng chảy ấy, Cổng Trại Bảo An binh chính là dấu tích của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 - một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước.
  • "Hạt giống hạnh phúc" - Phim tài liệu đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam và Cuba phát sóng tối 2/9
    Bộ phim tài liệu với tên gọi "Hạt giống hạnh phúc" sẽ được phát sóng vào 20h10 tối 2-9-2025 trên kênh VTV1. Cùng thời điểm này, Truyền hình Quốc gia Cuba - Cubavisión cũng phát sóng bộ phim đặc biệt này, mở ra một dấu mốc hiếm có trong lịch sử hợp tác truyền hình giữa hai nước.
  • [Video] Triển lãm “Mùa Xuân độc lập”: Tôn vinh khát vọng tự do và hòa bình qua lăng kính hội họa
    Với phong cách kết hợp giữa chất liệu sơn mài truyền thống và tư duy tạo hình đương đại, các tác phẩm được trưng bày trong triển lãm “Mùa Xuân độc lập” tại Bảo tàng Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8 thành công và 80 năm Quốc khánh 2/9, mỗi bức tranh của họa sỹ trẻ Chu Nhật Quang mang đến cảm nhận về chiều sâu thẩm mỹ mới mẻ, tôn vinh khát vọng độc lập, tự do và hòa bình của dân tộc Việt Nam.
  • Hà Nội rực rỡ cờ hoa – Tự hào 80 năm mùa Thu cách mạng
    Tháng Tám lịch sử lại về, mang theo ký ức hào hùng của dân tộc. Tròn 80 năm kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội hôm nay khoác lên mình chiếc áo rực rỡ trong những ngày chuẩn bị cho Quốc khánh 2/9. Trên từng góc phố, nẻo đường, Thủ đô vừa cổ kính vừa hiện đại như sống lại khí thế mùa Thu cách mạng, đồng thời thể hiện khát vọng vươn lên của đất nước trong kỷ nguyên mới.
  • Kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích chùa Hương
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4248/QĐ-UBND ngày 14/8/2025 về kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện Đề án đổi mới mô hình tổ chức, phương thức quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn (chùa Hương), thành phố Hà Nội.
Vĩnh biệt người “hồi sinh” xẩm Hà thành
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO