Triửu Tiên và trò chơi... cân bằng bên miệng hố chiến tranh

à”ng Đặng Xuân Thanh.

Theo ông, bất cứ một đổ vỡ nà o vử an ninh trên suốt dọc Tây Thái Bình Dương đửu có thể gây phản ứng dây chuyửn, kích động một cuộc chạy đua vũ trang trên toà n khu vực. à”ng nhận định như thế nà o vử những leo thang căng tháº³ng trên bán đảo Triửu Tiên hiện nay?

- Tôi nghĩ cả hai bên đửu đã sử dụng gần như tất cả những quân bà i đe dọa của mình. Việc Triửu Tiên đơn phương rút khửi hiệp định đình chiến ký năm 1953 là một bước đi rất nguy hiểm, vì đây là hiệp định duy nhất còn rà ng buộc hai miửn khửi rơi và o chiến tranh. Đáp lại, Hà n Quốc đã có những tuyên bố sẽ xóa sổ Triửu Tiên khửi mặt đất, hay đử xuất cần phát triển vũ khí hạt nhân để cân bằng với đe dọa từ Triửu Tiên. Trong lần gia tăng căng tháº³ng nà y, vai trò và trách nhiệm của Mử¹ và Trung Quốc hơn bao giử hết là rất quan trọng để kiửm chế căng tháº³ng nà y không biến thà nh xung đột vũ trang.

Khi ông Kim Jong-un kế nhiệm cha, phương Tây đã hồ hởi kử³ vọng vử một Triửu Tiên mới cởi mở và thân thiện hơn. Nhưng những gì diễn ra khiến nhiửu chuyên gia nhận định ông Kim Jong-un còn cứng rắn hơn cả cha mình. Theo ông, đâu là lý do?

- Là người từng học ở phương Tây, có thể sử dụng tiếng Anh và tiếng Đức thà nh thạo, chắc chắn ông Kim Jong-un rất hiểu vử khát vọng một cuộc sống no đủ và hòa bình của người dân. Tuy nhiên, với một nhà lãnh đạo trẻ khi nắm quyửn ở đất nước như Triửu Tiên, thì lòng tin của nhân dân đối với uy tín cá nhân của ông phải là tuyệt đối. Điửu đó dẫn đến việc dù ông Kim Jong-un đã nắm các chức vụ quan trọng nhất của Triửu Tiên thì vẫn cần phải tự kháº³ng định mình bằng những quyết sách lớn để có được lòng tin của nhân dân như ông nội (lãnh tụ Kim Nhật Thà nh) và người cha (nhà lãnh đạo Kim Chính Nhật). Vì thế, nhà lãnh đạo mới phải có bước đi mạnh mẽ, chứng tử ông chính là người đại diện tối cao cho dân tộc.

Mử¹ - Hà n tập trận giữa thời điểm căng tháº³ng leo thang tại bán đảo Triửu Tiên.

Theo ông, chìa khóa tháo ngòi nổ đang nằm ở đâu?

- Các bên hiện đửu đã đứng bên thùng thuốc súng chiến tranh, thì chỉ cần một phát súng nhử cũng có thể gây nguy hiểm. Chìa khóa để tháo ngòi nổ nằm ở sự bình tĩnh và kiửm chế của tất cả các bên.

Điửu gì sẽ xảy ra nếu giả định thùng thuốc súng phát nổ, thưa ông?

- An ninh trên toà n khu vực Đông à, bao gồm Đông Bắc à và Đông Nam à, luôn liên thông chặt chẽ với nhau. Có một chuỗi các điểm nóng tiửm tà ng chạy dà i từ nhóm đảo Nam Kuril ở phía bắc, qua bán đảo Triửu Tiên, nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư, eo biển Đà i Loan kéo xuống tận biển Đông. Bất cứ một đổ vỡ vử an ninh tại một điểm nà o đó dọc Tây Thái Bình Dương đửu có thể gây phản ứng dây chuyửn lan sang các vùng xung quanh. Nếu chiến tranh nổ ra, điửu nguy hiểm trước hết là nó có thể cuốn nhiửu nước tham chiến, kích động một cuộc chạy đua vũ trang trên toà n tuyến. Thứ hai là nó sẽ thổi bùng chủ nghĩa dân tộc vốn đang trỗi dậy mạnh mẽ ở Đông Bắc à. Thứ ba là để đối phó với tình trạng đổ vỡ vử mặt chiến lược như vậy, một mình Mử¹ hay Trung Quốc không thể xử lý được. Họ cần có các đồng minh. Việc tập hợp các đồng minh nà y sẽ diễn ra mau chóng khó ai lường trước được. Và diện mạo địa chính trị tại khu vực sẽ bị đảo lộn ghê gớm. Nói tóm lại, đó sẽ là một thảm hửa khôn lường.

Tức là chúng ta hãy cùng hy vọng ngòi nổ căng tháº³ng sẽ sớm được tháo gỡ...

- Không thể ngồi yên để mong chử điửu đó. Có một thuật ngữ chính trị học là cân bằng bên miệng hố chiến tranh, trong đó người tham gia phải có thần kinh thép, phải nắm rõ luật chơi, cũng như dự đoán bước đi để khửi lăn xuống hố, cũng như thoát khửi miệng hố. Có nhiửu cách để giúp các bên rời miệng hố một cách an toà n, bắt đầu bằng việc phát đi những tín hiệu xuống thang, tiếp theo là những bước đi giảm căng tháº³ng từ cả hai phía. Để các bên có thể trao đổi những tín hiệu nà y, rất cần một quốc gia đóng vai trò là m trung gian hòa giải. Và o thời điểm hiện tại, mọi con mắt đửu đổ dồn và o Trung Quốc - nước đã nhiửu lần đảm nhiệm vai trò nà y. Song uy tín của Trung Quốc trong thời gian gần đây cũng bị sứt mẻ đôi chút vử vấn đử Triửu Tiên. Có thể Trung Quốc không bị bất ngử, song đã không thể ngăn chặn được Triửu Tiên có những bước đi gây căng tháº³ng như vậy. Đó sẽ là một thách thức với các nhà lãnh đạo mới của Trung Quốc, nhưng cũng là cơ hội để thể hiện vai trò của một nước lớn có trách nhiệm tại khu vực. Ngoà i ra, LHQ cũng có thể là một lựa chọn cho vai trò trung gian nà y. ASEAN cũng có thể có tiếng nói, vì nếu muốn đóng vai trò trung tâm hội nhập không chỉ của Đông Nam à mà còn Châu à Thái Bình Dương thì ASEAN cũng cần có một vai trò trong việc duy trì an ninh, giải tửa căng tháº³ng ở khu vực.

Có nghĩa chiến tranh dù cận kử nhưng hoà n toà n có thể tránh, thưa ông?

- Có thể không có nghĩa là chắc chắn. Chỉ cần mỗi bên lơ là một chút thôi, súng có thể cướp cò và chiến tranh sẽ nổ ra. Lúc nà y các bên cần sự tập trung và bình tĩnh cao độ để có thể xử lý tình huống một cách thận trọng và khôn ngoan nhất.

- Xin cảm ơn ông!