Linh Trang và cát thiền dấu chân

TSKH. Nguyễn Thành Hưởng| 11/05/2022 15:12

Linh Trang và cát thiền dấu chân
Nhà thơ Hoàng Vũ Thuật vừa có bài thơ hay, nhiều cảm xúc:
LINH TRANG TRẮNG

Bông linh trang bên triền cát
duỗi dài vô tận
thảng thốt & bần thần
bỏ mặc cuộc người hun hút sau lưng
anh đếm

một hai ba
cánh linh trang thanh mảnh
viền môi trắng ngỏ cùng anh về miền đất huyền bí
cơn bão thổi khô mùa hè
dự cảm mạch ngầm
khát bỏng

hãy nở hết hoa ơi
bím tóc mảnh dẻ
nở đến kiệt cùng dòng máu thiên di
anh rong ruổi trên đường chật hẹp
người hành khách muộn trễ

một hai ba
ôi linh trang linh trang linh trang
loài hoa siêu thực
anh phác thảo từng giây
từng giây ngắn ngủi
nén lại giờ khắc gặp gỡ
tháo sợi dây buộc chặt cõi đời

linh trang
cát thiền dấu chân.
            (thơ Hoàng Vũ Thuật)

Bài thơ vừa đủ, cảm tả thọ tưởng bông hoa nơi triền cát được kết thức bằng câu thơ “cát thiền dấu chân”! Là nghệ thuật thể nhập hay chỉ dấu cho con đường của tỉnh thức? Một kết thúc cho những khởi đầu: từ thi cảm đến thi tưởng, từ thi hành đến thi thức, để rồi “bông linh trang nơi triền cát” như một hạnh ngộ “tháo sợi dây buộc chặt cõi đời”. Con đường nào rồi cũng đến thành Rome. Giọt nước nào cũng về với đại dương. Con chữ nào cũng là hiện tướng của tâm thức. Và thân phận nào chẳng thuộc về pháp giới.

Thế gian thành hình cùng muôn lối thiên di. Từng tích tắc làm trôi dạt "cuộc người", hiện tại thường bị bức tử trong kiếm tìm, nhiều khi là vô vọng, cho đến kiệt cùng. Hóa ra khi dừng lại, cái cần tìm lại ngay trước mắt ta. Kẻ cùng bần tha hương đã thấy “ngọc báu nơi chéo áo của chính mình” (Kinh Pháp Hoa). Cái hiện tại thâm diệu không dễ nắm bắt, không thể đo đếm. Tri giác được hiển bày là một phép lạ tháo bỏ vô thường mà ta vẫn nghe, vẫn đọc.  

Cuộc lữ thiên di đã được cát nhận biết. Cái lặng yên đã thấy cái chuyển dịch. Cái nhỏ bé đã chứa đựng cái vô cùng. Ngay khi nhận biết “cái như là”, sự thật đã hiển lộ. Bông trang từ rày là linh trang, bông hoa từ nay là diệu hoa, là liên hoa diệu bảo bung nở. Thiền ngộ chói ngời lúc kiệt cùng của nỗ lực tinh tấn trong niềm tin của tín căn. Và hoa kia, cũng như người, tánh linh vẫn tồn hiện trong vạn vật là vậy. Dấu chân có dịu nhẹ trên cát, đi trên cát, hay dẫm lên cát, đạp trên cát, cũng có sao. Tất cả đều không sai biệt, không hề chi khi cát đã nhận ra. Cát cũng như đất, bình đẵng trong pháp, "tâm sa như địa" (tâm của cát như đất): nhẫn nại, vô ngôn, bao dung và tận hiến.

Nơi triền cát phận người, khổ đau đã nuôi dưỡng hạnh phúc, phiền não đã dung chứa hạt bồ đề để nhân loại trân quý giá trị “cuộc người”. Vì thế, khi chợt thấy “bông linh trang bên triền cát”, người đã “thảng thốt & bần thần” với chính mình trong phút giây thực tại, để rồi “bỏ mặc cuộc người hun hút sau lưng”. Người “bỏ mặc” chứ không phải “quên” – diệu dụng là từ nhận biết và hóa nhập của tri kiến. Người vẫn đây nhưng người đã khác. Cái hoát nhiên trực ngộ đã hiển bày.

Khi vườn tâm đã rạng thì hoa tâm theo nhau khai nụ. Sau cái “thảng thốt & bần thần”, thi nhân đếm. Trong từng cái đếm, những huyền bí đã được tỏ ngỏ:

“một hai ba/ cánh linh trang thanh mảnh/ viền môi trắng ngỏ cùng anh về miền đất huyền bí”.
Đem tâm về với thân, đem cái ta về thực tại, “một hai ba”, “một hai ba”, những câu thơ đậm vị thiền hay chính là thiền trong phép quán tức hơi thở làm ta nhớ đến những câu thơ của bậc Thi tiên Bùi Giáng:

“Hỏi tên: Rằng biển xanh dâu/
Hỏi quê: Rằng mộng ban đầu đã xa/
Gọi tên là một hai ba/
Đếm là diệu tưởng, đo là nghi tâm”.

Từ phép đếm “một hai ba” chỉ cho vạn vật danh sắc vô thường sinh diệt, đến phép đếm sổ tức, là phép thiền quán hơi thở giúp một hành giả có thể quay về với bản thể chân như để nhận biết thực tại, liễu ngộ “miền đất huyền bí”, đạt đến an lạc và giải thoát.

Đây, thi nhân reo gọi, thi nhân đặt tên, thi nhân đếm, thi nhân tưởng,…và “linh trang” trở thành siêu thực. Khi “bỏ mặc cuộc người” không một phép đo, một so bì nặng nhẹ, dài ngắn, được mất, có không,…thì triền cát quê hương đã là tịnh độ. Cõi tâm tràn đầy tình thương và ngạt ngào hương nhụy. Thi nhân reo hay bạch tịnh thức reo "ôi, linh trang, linh trang, linh trang". Thực tại đã được nhận biết, không chút “nghi tâm”, không thể nghĩ bàn.

Nhưng thi nhân vẫn biết người vẫn còn nơi triền cát với “dự cảm mạch ngầm nóng bỏng”. Có lẽ thế nên thi nhân thôi thúc “hãy nở hết hoa ơi/ …nở đến kiệt cùng dòng máu thiên di”. Rồi thi nhân vội vã: “anh phác thảo từng giây/ từng giây ngắn ngủi”. Trong trường cuộc thiên di mà “anh rong ruổi trên đường chật hẹp/ người hành khách muộn trễ” đã có được nhân duyên để thấy bông linh trang nơi triền cát và thọ cảm hạnh phúc chưa từng. Thực tại trong thời khắc được tâm thức ghi nhận và phác thảo, liên tục, liên tục, “từng giây/ từng giây ngắn ngủi”. Sự tinh tấn chú tâm không ngơi nghỉ ấy là gì ngoài thiền? và ngoài thiền, làm sao “nén lại giờ khắc gặp gỡ” kia đây!

Nhưng làm sao nắm giữ được thời gian. Hiện tại nào trong dòng chảy vô tận của thời gian: Thiên niên kỷ hiện tại; thế kỷ hiện tại; thập kỷ hiên tại; kim niên hiện tại; rồi  tháng, tuần, ngày hiện tại cho dến giờ khắc hiện tại. Thảy đều chẳng còn là hiện tại. Chúng sinh mống nghĩ đã là qua. Hiện tại nào đây? một giây, một ngày hay trăm năm, ngàn năm? Sẽ chẳng có hiện tại nào trong hệ quy chiếu thời gian. Nhưng trong kiệt tận bế tắc vô vọng đó, nơi câu hỏi chính là câu trả lời, là hiện tại ôm chứa, hiện tại tỉnh thức, hiện tại của cái thấy biết như là, hiện tại của "cát thiền dấu chân". Cái giờ khắc ngàn năm, trăm năm hoặc lâu hơn thế nếu ta biết vũ trụ thành hình chỉ trong tích tắc của vụ nổ lớn (big bang) với thời gian nhỏ hơn hàng triệu l
ần một giây với kích cỡ nhỏ hơn hàng triệu lần một hạt cát được đo bằng đơn vị planck.

Phút giây đó, từ cảm thọ đến tri kiến chân thật đã “tháo sợi dây buộc chặt cõi đời” và “cuộc người” đã giải thoát.
Ngay lúc này, bông linh trang đã nở.
linh trang,
cát,
người,
đã là một.
Tất cả đã nhận ra nhau, khi “cát thiền dấu chân"!
(0) Bình luận
  • Có một mùa thu vẫn còn thơ bé
    Khi những vạt nắng xanh non tháng Chín lung linh nhảy múa bên thềm nhà, bọn trẻ con đã bắt đầu vào năm học mới, lòng tôi lại rộn lên những cảm xúc bâng khuâng khó tả. Trong tâm trí, tôi thấy nhảy nhót những trang sách giáo khoa thời tiểu học, với hình ảnh con gà, con mèo, bắp cải, con trâu... lần lượt ùa về.
  • Để văn học Thủ đô tiếp tục khẳng định vị thế
    Song hành với thành tựu phát triển kinh tế, chính trị của Thủ đô 80 năm qua, Thành phố Hà Nội đang nỗ lực xây dựng hình ảnh một đô thị thanh lịch, văn minh, trong đó chiều sâu văn hóa được thể hiện qua các tác phẩm văn học nghệ thuật (VHNT) gắn bó với đời sống nhân dân Thủ đô. Nói riêng về diện mạo văn học, bên cạnh những thành tựu to lớn mà các nhà văn Hà Nội đóng góp trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ thì các tác phẩm văn học có quy mô và chất lượng cao ở thời kỳ đổi mới vẫn còn thưa vắng, thậm chí mờ nhạt. Nhìn lại chặng đường sáng tạo văn chương của các nhà văn dưới mái nhà chung - Hội Nhà văn Hà Nội, đặc biệt trong 20 năm trở lại đây có thể thấy rõ điều đó.
  • Cảnh và tình trong thơ Nguyễn Trọng Nghĩa
    “Chuyện hàng rào có hoa” đã mở ra một viễn cảnh giữa bề bộn của cuộc sống nơi hàng rào đầy tĩnh lặng. Sự sống cấp tập, chen lấn. Nhưng trong chớp mắt, một khoảng không ùa ra, tua tủa những mầm tươi nõn ngỡ như từ một thế giới khác hiện hình, thẳm xa hừng lên. Thảng thốt trước màn ảnh sân khấu khổng lồ, ngần sáng, các cảnh sắc và các nhân vật chính diện cứ tự nhiên hoá tình, đánh thức kỷ niệm, tưởng như trong cổ tích bước tới.
  • Âm nhạc Thủ đô - 80 năm đồng hành cùng dân tộc
    Trong suốt chiều dài lịch sử, đặc biệt là 80 năm qua, văn học nghệ thuật Thủ đô luôn đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường lịch sử: từ những ngày đầu Cách mạng Tháng Tám sục sôi khí thế, qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, đến công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển đất nước hiện nay. Trong bức tranh chung ấy, âm nhạc Thủ đô Hà Nội giữ một vai trò đặc biệt: vừa là tiếng nói của tâm hồn dân tộc nói chung, tiếng nói “Người Hà Nội” nói riêng, vừa là vũ khí tinh thần sắc bén thôi thúc từng đoàn quân ra trận để bảo vệ Thủ đô, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia, dân tộc.
  • Nghệ sĩ Tây Phong: “Con đường diễn và ca như một mạch ngầm thôi thúc”
    Mái tóc dài, trang phục lụng thụng và luôn xuất hiện trước công chúng với những màn trình diễn độc, lạ… đó là hình ảnh quen thuộc của nghệ sĩ Tây Phong dù là trên sân khấu kịch nói hay trong những chương trình nghệ thuật biểu diễn sắp đặt âm nhạc đương đại kết hợp hội họa. Với anh, mỗi vở diễn hay trích đoạn sân khấu đều là một lần sáng tạo mới, nơi người nghệ sĩ được đối diện với nhân vật, được sống trong cùng không gian, thời gian.
  • Giá trị văn hóa bền vững của nền văn học cách mạng Việt Nam 1945 - 2025
    Vai trò to lớn và quyết định của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh trong sự nghiệp sáng lập nền văn học cách mạng Việt Nam đã được khẳng định nhất quán. Người là kiến trúc sư vĩ đại của nền văn học cách mạng Việt Nam có bề dày truyền thống tính từ những năm 20 thế kỷ XX, với những sáng tác văn xuôi bằng tiếng Pháp (xuất bản ở Pháp), đặt nền móng cho nền văn học cách mạng (về sau được tập hợp trong tác phẩm “Nguyễn Ái Quốc: Truyện và ký”, Phạm Huy Thông dịch và giới thiệu, NXB Văn học, 1974).
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Triển khai dự án biến di sản thành sản phẩm du lịch văn hóa cộng đồng đặc sắc
    Bộ VHTTDL đã ban hành Quyết định số 3510/QÐ-BVHTTDL ngày 2/10/2025 về việc phê duyệt Dự án Xây dựng mô hình di sản kết nối gắn với các hành trình du lịch để phát triển cộng đồng các dân tộc thiểu số có di sản tương đồng.
  • Bài học kinh nghiệm của ngày tiếp quản Thủ đô với tiến trình phát triển lịch sử dân tộc
    PGS-TS. Nguyễn Danh Tiên và TS. Trần Thị Mỹ Hường (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) cho rằng, sự kiện Giải phóng Thủ đô 10/10 của 71 năm trước, không chỉ có ý nghĩa với lịch sử Hà Nội mà còn để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý cho những chặng đường tiếp theo trên hành trình xây dựng và phát triển Thành phố, tiến tới xây dựng Thủ đô Hà Nội trở thành thành phố văn minh, văn hiến, hiện đại, thành phố kết nối toàn cầu.
  • Đồ chơi Trung thu Hà Nội xưa: Từ ký ức đến hành trình tiếp nối
    Rằm tháng Tám, tiếng trống hội, đèn ông sao, mùi bánh nướng, bánh dẻo… như đánh thức ký ức tuổi thơ trong mỗi người. Với trẻ nhỏ, Trung thu là đêm hội rước đèn, phá cỗ dưới trăng, còn với người lớn, đó là dịp trở về miền ký ức với những món đồ chơi dân dã. Năm nay, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam mang đến cho công chúng một trải nghiệm đặc biệt qua không gian nghệ thuật sắp đặt “Sắc Thu” (diễn ra từ 4/10 và kéo dài đến 4/11/2025). Trong không gian ấy, có nhiều đồ chơi truyền thống gắn với các làng nghề Hà Nội được trưng bày và trình diễn, đưa công chúng trở về với Tết Trung thu xưa, chộn rộn bao ký ức.
  • Phường Vĩnh Tuy phát động ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão số 10
    Ngày 6/10, Đảng ủy, MTTQ và các đoàn thể phường Vĩnh Tuy phát động quyên góp ủng hộ đồng bào các tỉnh chịu thiệt hại nặng nề do cơn bão số 10 (Bualoi) gây ra.
  • Hà Nội đảm bảo cung ứng đủ hàng hóa thiết yếu
    Nhằm đảm bảo nguồn cung ứng hàng hóa tiêu dùng thiết yếu, lương thực, thực phẩm chủ động ứng phó với bão số 11 đổ bộ vào Việt Nam, Sở Công Thương Hà Nội đã có công văn số 5775/SCT-QLTM về việc triển khai ứng phó.
Đừng bỏ lỡ
Linh Trang và cát thiền dấu chân
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO