Hội làng Phú Mỹ - Kiều Mai

Văn Hậu| 18/08/2017 17:02

Phú Mỹ (xã Mỹ Đình) xưa có tên làng Quả Hối thuộc tổng Phương Canh (Từ Liêm). Đầu thế kỷ XV, Lê Nhị khởi nghĩa từ Thanh Oai tạt qua đây để chống quân xâm lược Minh. Nhân dân dâng gạo, lớn, rượu để nuôi quân nên được tướng quân đổi Quả Hối thành Phú Mỹ trang. Năm 1956, Phú Mỹ thuộc xã Hòa Bình, năm 1965 thuộc xã Mỹ Đình.

Cụm di tích Phú Mỹ có “cổ miếu linh từ”, bên cạnh chùa Đại An, tương truyền miếu có từ thời Lý. Chính nhà vua qua đây đã hạ chiếu phong thần, ban tiền, đặt địa điểm và cắm hương. Miếu vốn thờ 3 vị thần, sau này bài vị rước về đình, thời làm Thành hoàng. Miếu xưa rộng rãi, đằng trước có tiền tế nhưng nay đã bị phá, chỉ còn cung thờ phía sau được sửa lại năm 1989.

Hội làng Phú Mỹ - Kiều Mai
Người dân làng Phú Mỹ rước kiệu sang làng Kiều Mai trong hội kết chạ hai làng.
Di tích chính là đình Phú Mỹ, một kiến trúc khang trang có đủ hợp thể tiền tế - đại đình – hậu cung, đình được làm vào ngày tốt mùa hạ năm Ất Sửu, đời vua Khải Định (1925). Song thực ra đấy là lần làm lại, từ nhiều thế kỷ trước ở đây đã có đình, bằng chứng còn cả loạt sắc phong và nhiều hình chạm trang trí. Hiện đình còn giữ được 12 đạo sắc, sớm nhất là 2 đạo sắc năm Cảnh Hưng nguyên niên (1740); còn lại là thời Nguyễn các đời Thiệu Trị, Tự Đức, Đồng Khánh, Duy Tân, Khải Định.

Từ làng Phú Mỹ ta rẽ đường Xuân Thủy qua Cầu Diễn là tới Kiều Mai (xã Phú Diễn), một làng nằm ven sông Nhuệ xưa tên là Mai Trang trại, làng cũ ở giáp Cầu Diễn. Làng gần khu rừng Mai nên gọi là Kiều Mai. Trước năm 1945, Kiều Mai cùng với 6 làng khác (Phương Canh) thuộc tổng Cổ Nhuế phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông, sau đó lại thuộc xã Từ Liêm; 1978 thuộc xã Phú Minh và năm 1982 đến nay thuộc xã Phú Diễn.

Đình Kiều Mai thờ dọc như đình Yên Phụ (quận Ba Đình) rất hiếm thấy ở Hà Nội. Tòa đại đình trên cao 2m. Từ sân đi lên ta gặp những tảng đá liền khối tam cấp, 2 đầu chạm hổ phù miệng ngậm, mắt lồi, đỉnh đầu chạm 4 đường vân xoáy, 7 túm tóc, đuôi xoắn tít. Bậc đá cổ có niên đại thế kỷ XVIII. Bên trong đình năm gian 2 chái, cột gỗ đặt trên những tảng đá xanh mịn. Trang trí đầu hồi là hình mặt nguyệt hổ phù, nghê múa và rồng ổ. Bức cốn có tứ linh, rồng cuốn thủy, long mã chở tiên. Cung có khám thờ, bài vị Thành hoàng và 10 đạo sắc phong từ Quang Trung 1972 đến Cảnh Thịnh 1802. Sắc phong tặng cho vị thần: “Hộ quốc tý dân anh minh hiên tước thượng đẳng phúc thần”. Truyền rằng, đời vua Hùng thứ 18 ở Kinh Môn, Hải Dương có Đào Bột, một con người chí khí. Ông về Kinh đô thi tuyển sau được cất nhắc làm huyện phó Hoan Châu rồi bộ trưởng bộ Hải Dương. Ông lấy bà Nguyễn Thị Hương sinh năm người con đặt tên là Đào Cư, Đào Hồng, Đào Trường, Đào Khanh, Đào Lân. Lúc họ 16 - 20 tuổi, bố mẹ qua đời. Đất nước có giặc, năm anh em theo Hùng Duệ vương xung binh. Riêng Đào Trường được làm Thổ Lệnh cai quản trấn Sơn Nam. Vài năm sau ba người mất chỉ còn Đào Trường, Đào Khanh. Hai võ tướng lập nhiều chiến công bảo vệ nước Văn Lang. Sau khi dẹp loạn ở Hồng Chân, Đào Trường trở về quê hương trao binh quyền cho em rồi hóa ở Tôn Thất trang.

Hội làng Phú Mỹ, Kiều Mai:
Tháng Giêng em đến, tháng Hai chị về.
(Ca dao)

Chùa Lưu Bái (Kiều Mai) có bản giao ước Duy Tân thứ 5 (1911) quy định ngày 7 tháng Giêng làng Kiều Mai rước xuống Phú Mỹ; còn 20 tháng Hai làng Phú Mỹ rước xuống Kiều Mai. Thần tích kể ông Nguyễn Viên, Châu Ái (Thanh Hóa) đi ra Cổ Châu, Quốc Oai, Hà Đông làm chức quan nhỏ thời Hán. Ông liên kết các lực lượng tù trưởng chống lại Tô Định. Khi qua đời, ông để lại vợ và hai con là Ả Lã nàng Đê và Quốc Công. Bà mẹ tần tảo nuôi hai con khôn lớn, Ả Lã đẹp người đẹp nết, võ nghệ cao cường. Khi Hai Bà Trưng truyền hịch khởi nghĩa, hai chị em chiêu mộ dân binh dọc sông Nhuệ kéo về cửa sông Hát. Ả Lã được phong làm Phương Anh phu nhân còn em trai được phong làm Quốc Công. Hai người có công trong việc giải phóng đất nước Văn Lang. Hai Bà Trưng ban thưởng bổng lộc cho về lập ấp ở Yên Lộ. Khi Mã Viện kéo quân sang, Hai Bà Trưng thất trận, Ả Lã và Quốc Công cũng hy sinh. Ven bờ sông Đáy, sông Nhuệ có gần 10 làng lập miếu thờ hai chị em. Lễ hội Phú Mỹ, Kiều Mai có những trò chơi dân gian, cờ bỏi, bắt vịt. 

Tuy nhiên hội kết chạ vùng này cũng có những phong tục khá độc đáo. Thôn Phú Mỹ có nhà thờ “Ca Công Sứ” với sắc phong của nhà vua: “Nam quốc danh ca Đào Thị Mẫu – Đông phương hài hước Tế Tinh quân”. Từ thế kỷ XVI, những cô gái đẹp hát giỏi ca trù của họ Vũ được nhà vua tuyển vào cung ca hát. Có cô đã trở thành hoàng hậu, khi về già được hưởng lộc, được lập đền thờ. Văn bia ở đình Phú Mỹ quy định: hội có mười ván xôi, mười con gà thì những người này nhận một ván xôi, một con gà. Hội có một bò thì được một cổ bò, hội có một lợn thì được cổ lợn (nọng). Họ Vũ thường chọn cô bé 10 tuổi có sắc, có thanh giọng tròn vành, rõ tiếng để học nghệ nhân già. Thường là năm năm hát ở hội làng sau đó thi tuyển để đi hát ở các hội khác trong vùng Từ Liêm. Dự một buổi hát ca trù trước cửa đình Phú Mỹ, ta thấy xúc động bởi hồi trống, hồi chiêng, tiếng đàn đáy, tiếng phách. Mở đầu một tốp ca sau người quản giáp cầm trống chầu giơ ngang mặt gõ, gằn giọng hát giáo trống:

Gió thuận mưa hòa
Biển lặng sông trong
Đã dẹp xong
Lũ kiến đàn ong
Nay vỗ cử tôi xin giáo trống!

Quản giáp hát bài “Giáo hương”, còn các cô đào ca múa dâng hoa lên Thành hoàng. Tinh thần dân tộc, ý chí chống xâm lăng dồn dập thôi thúc trong nhịp trống, nhịp sênh, nhịp phách làm không khí làng thêm náo nức.

Kiều Mai có tục thi xôi cây của giáp Đông giáp Đoài. Năm 1932 là hội cuối cùng. Vào tháng Chín, làng cử sáu gia đình sinh con trai nhận khu ruộng Dân (ruộng xôi mới để cấy nếp vàng). Từng gia đình thổi xôi trắng dâng lễ vào đình dự thi. Từng gia đình đội mâm xôi ra đình. Ván ép xôi thành cây. Mâm có 4 vì chân đỡ ở dưới xôi cây cao dần lên, gia đình nào cao trước thì được điểm. Làng cho phần thưởng một bánh phá hoặc một vuông vải điều làm khước. Giải tuy nhỏ nhưng giáo nào thắng cuộc cũng trống chiêng dồn dập. Hội xong các cụ già thụ lộc trong đình với xôi trăng thịt thủ và đĩa muối. Còn chia toàn bộ cho dân làng từ trẻ ẵm ngửa trở lên mỗi xuất một nắm xôi, một miếng thịt lợn bộc trong lá chuối.

Hội kết chạ Phú Mỹ - Kiều Mai là nét đẹp văn hóa Thăng Long bên bờ sông Nhuệ. Các làng chung cánh đồng qua hội càng thêm thương yêu đùm bọc nuôi dưỡng tâm thức về tình nghĩa anh em thiêng liêng cao quý.
(0) Bình luận
  • Hà Nội tặng danh hiệu “Người tốt, việc tốt” cho 3 cá nhân
    UBND TP. Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 5498/QĐ-UBND về việc tặng danh hiệu “Người tốt, việc tốt”.
  • Xã Thượng Phúc đẩy mạnh kiểm tra hoạt động dịch vụ văn hóa, du lịch
    Nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động dịch vụ văn hóa, du lịch, thể thao, thông tin và tuyên truyền trên địa bàn, UBND xã Thượng Phúc (TP. Hà Nội) sẽ đẩy mạnh công tác kiểm tra về các nội dung này trong quý IV năm 2025.
  • "Festival Thăng Long - Hà Nội 2025": Hành trình kết nối di sản, lan tỏa tinh hoa ngàn năm
    Tối ngày 7/11, tại không gian linh thiêng của Hoàng Thành Thăng Long, Lễ Khai mạc Festival Thăng Long - Hà Nội lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề "Di sản - Kết nối - Thời đại" đã chính thức diễn ra. Đây là sự kiện văn hóa, nghệ thuật quy mô lớn do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức, dưới sự chỉ đạo của Thành phố Hà Nội.
  • Áo dài Hà Nội – Tỏa sáng tinh hoa di sản
    Lễ khai mạc Lễ hội Áo dài Du lịch 2025 đã diễn ra tối 6/11 tại Bảo tàng Hà Nội, mở đầu cho chuỗi hoạt động tôn vinh vẻ đẹp áo dài Việt và quảng bá hình ảnh du lịch Thủ đô.
  • Hà Nội lan tỏa phong trào thôn, tổ dân phố văn hóa tiêu biểu
    Phát biểu khai mạc Sơ khảo Liên hoan Thôn, Tổ dân phố văn hóa tiêu biểu Thành phố Hà Nội năm 2025, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Phạm Xuân Tài, nhấn mạnh: “Liên hoan không chỉ là dịp để biểu dương, tôn vinh những tập thể tiêu biểu trong phong trào, mà còn là một nhịp cầu nối để phong trào tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ và bền vững trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền đô thị hai cấp”.
  • Đưa áo dài trở thành biểu trưng nhận diện du lịch Thủ đô
    Ông Nguyễn Trần Quang – Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội, nhấn mạnh, Lễ hội Áo dài Du lịch Hà Nội 2025 sẽ đem đến người dân và du khách không gian văn hóa rực rỡ sắc màu – nơi tôn vinh vẻ đẹp áo dài qua các hoạt động trình diễn, triển lãm, giao lưu và trải nghiệm sáng tạo, đồng thời khẳng định hình ảnh Hà Nội – điểm đến du lịch “an toàn, thân thiện, chất lượng và hấp dẫn”.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Hội Điện ảnh Hà Nội: 3 thập kỷ sáng tạo và cống hiến
    Sáng 12/11, tại Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương (465 Hoàng Hoa Thám, Hà Nội), Hội Điện ảnh Hà Nội tổ chức lễ kỷ niệm 30 năm ngày thành lập (12/11/1995 – 12/11/2025). Lễ kỷ niệm là dịp để Hội Điện ảnh Hà Nội cùng nhau nhìn lại hành trình đã qua, để tri ân những người đi trước và để thắp lên ngọn lửa cho sự tiếp nối mạnh mẽ hơn.
  • Ra mắt sách của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về xây dựng lực lượng Công an nhân dân
    Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt bạn đọc cuốn sách “Xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, vì nước quên thân, vì dân phục vụ” của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
  • Phát huy vai trò của văn nghệ sĩ Thủ đô trong phát triển công nghiệp văn hóa
    Hà Nội - Thủ đô tự nhiên của lưu vực sông Hồng, trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước từ ngàn xưa đã là nơi hội tụ và đào luyện nhân tài. Phần lớn danh nhân Việt Nam từng sống, làm việc, sáng tạo ở Thăng Long - Hà Nội, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc. Ở mảnh đất hội tụ tinh hoa văn hóa bốn phương ấy, con người Thăng Long mang trong mình nét tài hoa, đa tài, đa nghệ, thấm đẫm bản sắc trí tuệ và tinh thần sáng tạo. Trong đó, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ - những người sinh ra, lớn lên hoặc gắn bó với Hà Nội đã góp phần tạo nên diện mạo văn hóa, nghệ thuật Thủ đô bằng nhiều tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, khẳng định sức sống trường tồn của văn hóa nghìn năm. Họ chính là nguồn lực đặc biệt không thể thiếu trong hành trình phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội hôm nay.
  • Nhiều ý kiến tâm huyết đóng góp vào Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng
    Ngày 12/11, Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị lấy ý kiến góp ý vào Dự thảo các văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Hội nghị thu hút rất nhiều sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ Mặt trận...
  • Khai mạc Tuần lễ Công nghiệp và Công nghệ Việt Nam 2025
    Tuần lễ Công nghiệp và Công nghệ Việt Nam 2025 diễn ra từ ngày 12/11 đến ngày 15/11/2025 do Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) tổ chức. Với chủ đề “Công nghiệp hội tụ - Công nghệ kết nối – Tương lai vươn tầm”, triển lãm diễn ra trên quy mô gần 80.000 m2 tại Nhà triển lãm Kim Quy, thu hút gần 750 gian hàng đến từ hàng trăm doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam.
Đừng bỏ lỡ
  • Trưng bày “Dương Văn Học – Người kể chuyện bằng rối": Cơ hội khám phá nghệ thuật rối độc diễn
    Nằm trong chuỗi hoạt động hưởng ứng Festival Thăng Long - Hà Nội 2025, Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội (Bảo tàng Hà Nội) tổ chức trưng bày chuyên đề “Dương Văn Học - Người kể chuyện bằng rối”. Trưng bày như một lời tri ân với người nghệ sĩ đã dành trọn cuộc đời để thổi hồn cho những con rối, đưa loại hình sân khấu dân gian vươn tới chiều sâu triết lý và thi vị.
  • Ra mắt sách “65 năm vun đắp tình hữu nghị thủy chung, mẫu mực Việt Nam - Cuba”
    Sáng 12/11/2025, tại Hà Nội, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Đại sứ quán Cuba tại Việt Nam tổ chức Lễ ra mắt cuốn sách “65 năm vun đắp tình hữu nghị thủy chung, mẫu mực Việt Nam - Cuba”. Sự kiện là hoạt động thiết thực chào mừng kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Cuba (02/12/1960 - 02/12/2025) và hưởng ứng “Năm Hữu nghị Việt Nam - Cuba 2025”.
  • Tái hiện hình tượng vị Hoàng đế đầu tiên của nước Việt qua điện ảnh
    Dự án do BHD sản xuất, đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình dàn dựng, dự kiến thời gian thực hiện từ tháng 11/2025 đến tháng 1/2026, lấy bối cảnh sau 12 năm Đại Cồ Việt giành lại độc lập, xoay quanh hình tượng Đinh Bộ Lĩnh – vị Hoàng đế đầu tiên của nước Việt.
  • "Hà Nội 1987" - Ký ức bằng hình ảnh về một Hà Nội một thời
    Sáng 11/11, tại Chung Workspace (344 Phố Huế, Hà Nội), Viện Pháp tại Việt Nam phối hợp với Công ty Văn hóa Truyền thông Nhã Nam và Nhà xuất bản Thông tấn tổ chức tọa đàm ra mắt sách ảnh “Hà Nội 1987” của nhiếp ảnh gia, họa sĩ người Pháp Jean-Charles Sarrazin.
  • Hà Nội kỷ niệm 10 năm Nghi lễ và trò chơi kéo co được UNESCO ghi danh
    Trong khuôn khổ Festival Thăng Long - Hà Nội 2025 diễn ra từ ngày 1 đến 16/11, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với phường Long Biên và Hội Di sản Văn hóa Việt Nam tổ chức sự kiện kỷ niệm 10 năm Nghi lễ và trò chơi kéo co được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
  • Xã Thượng Phúc đẩy mạnh kiểm tra hoạt động dịch vụ văn hóa, du lịch
    Nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động dịch vụ văn hóa, du lịch, thể thao, thông tin và tuyên truyền trên địa bàn, UBND xã Thượng Phúc (TP. Hà Nội) sẽ đẩy mạnh công tác kiểm tra về các nội dung này trong quý IV năm 2025.
  • “Giải cứu” di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia tháp Chăm bị ngâm nước
    Sau mưa lớn kéo dài ở TP Huế đã khiến di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia tháp Chăm Phú Diên bị ngâm sâu trong nước và đơn vị quản lý đang sử dụng máy bơm nước ra ngoài.
  • Cơ hội khám phá “Những phát hiện khảo cổ từ Vườn Chuối” tại Bảo tàng Hà Nội
    Ngày 9/11/2025, tại Bảo tàng Hà Nội (đường Phạm Hùng, phường Từ Liêm), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối” và công bố kết quả nghiên cứu khoa học di tích khảo cổ học Vườn Chuối năm 2025.
  • "Mỗi người dân Hà Nội là một kênh gìn giữ - kết nối di sản"
    Với Festival Thăng Long - Hà Nội lần đầu tiên tổ chức, Ban tổ chức mong muốn: Mỗi người dân sẽ tự mang trong mình hồn cốt của lịch sử, văn hóa Thủ đô ngàn năm văn hiến, mỗi người dân là một “di sản” hiện hữu trong cuộc sống hằng ngày, vừa là quá khứ, vừa là hiện tại và vừa kết nối tương lai. Phóng viên đã cuộc trò chuyện với bà Bạch Liên Hương, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội xung quanh Festival Thăng Long - Hà Nội năm 2025.
  • Phát động cuộc thi “Kính Vạn Hoa mở ra thế giới…”
    Nhân dịp kỷ niệm 30 năm ra mắt bộ truyện “Kính Vạn Hoa” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh - một trong những tác phẩm kinh điển của văn học thiếu nhi Việt Nam, Nhà xuất bản Kim Đồng vừa phát động cuộc thi Viết & Vlog “Kính Vạn Hoa mở ra thế giới…”.
Hội làng Phú Mỹ - Kiều Mai
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO