“Hiến kế” khôi phục những di sản kiến trúc cung điện

baophunuthudo| 16/09/2022 15:05

Các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế tham gia hội thảo khoa học “20 năm nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Hoàng thành Thăng Long Hà Nội” đã cùng “hiến kế”, tạo cơ sở khoa học để Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đưa ra các phương án khôi phục, tái hiện các di sản kiến trúc cung điện trong thời gian tới.

“Hiến kế” khôi phục những di sản kiến trúc cung điện - ảnh 1
Hội thảo “20 năm nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Hoàng thành Thăng Long Hà Nội” quy tụ đông đảo các nhà 
khoa học Ảnh: TG

Vẫn còn nhiều lớp khảo cổ chưa được khám phá dưới lòng đất
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh phát biểu tại hội thảo khẳng định, khai quật Khu di tích Hoàng thành Thăng Long là cuộc khai quật lớn trong lịch sử ngành khảo cổ học Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc biệt của di tích, Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội đã được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt năm 2009, được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa thế giới, đúng dịp tổ chức Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội (1010-2010).

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch (VHTTDL) Hoàng Đạo Cương, trong số 3 “cố đô” của Việt Nam được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới, Hoàng thành Thăng Long có nét độc đáo riêng, thể hiện sự nối tiếp, liên tục trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Đây được coi là trung tâm chính trị quan trọng bậc nhất trong hệ thống các kinh đô của Việt Nam - nơi hội tụ các giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc qua hàng ngàn năm lịch sử.

TS. Hà Văn Cẩn, Viện Khảo cổ học khẳng định nghiên cứu khảo cổ học tại Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long trong 10 năm qua đã thu được những kết quả to lớn, giúp hiểu rõ được khoảng 35% diện mạo không gian chính điện Kính Thiên và điện Kính Thiên. Nếu tiếp tục khai quật và nghiên cứu, thời gian tới có thể nắm bắt được 35% kết cấu không gian này, 30% giới nghiên cứu sẽ khai thác tư liệu lịch sử, tư liệu nghiên cứu so sánh với các cố đô của Việt Nam hay Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… để có thể tiến tới phục dựng chính điện Kính Thiên với tính xác thực cao.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chử Xuân Dũng cũng nhấn mạnh, những kết quả của Hội thảo quan trọng này sẽ là cơ sở khoa học để Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đưa ra các phương án khôi phục, tái hiện các di sản kiến trúc cung điện trong thời gian tới.

Đánh giá cao tính liên tục lâu dài của khu di tích, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, ông Christian Manhart cho rằng, Hoàng thành Thăng Long là minh chứng cho hơn 10 thế kỷ giao lưu và ảnh hưởng văn hóa từ khắp châu Á. Ngày nay, các tầng văn hóa khảo cổ phản ánh những bước phát triển nối tiếp nhau của các triều đại đã trị vì. Ông nhấn mạnh: “Vẫn còn nhiều lớp khảo cổ chưa được khám phá dưới lòng đất”.

PGS.TS Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam nhận định, các cuộc khai quật khảo cổ học ở khu vực kinh đô Thăng Long và khu vực Trung tâm Hoàng thành Thăng Long đã phát lộ một hệ thống di tích và di vật lịch sử đồ sộ minh chứng tiêu biểu, xác thực cho lịch sử - văn hóa Thăng Long, lịch sử - văn hóa Việt Nam phát triển liên tục qua hơn 1.000 năm lịch sử. Những giá trị lịch sử - văn hóa của Thăng Long đạt 3 tiêu chí nổi bật toàn cầu đã đem lại cho Việt Nam và nhân loại một di sản văn hóa thế giới mà giá trị to lớn của nó đã được các chuyên gia quốc tế khẳng định: “Để hiểu biết lịch sử nhân loại, di tích này không thể thiếu được”.

Bảo tồn một công viên lịch sử
Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương, công tác quản lý di sản thế giới Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội vẫn còn đặt ra nhiều khó khăn, thách thức. Với tầm vóc là một di sản không chỉ của Việt Nam mà còn của cộng đồng quốc tế, rất cần có sự bổ sung, làm rõ hơn về các cơ sở tư liệu khoa học. Đồng thời đề xuất các phương án phù hợp nhằm khôi phục một cách hữu hiệu Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội, bảo tồn một công viên lịch sử, nơi giáo dục truyền thống, tham quan du lịch và nghiên cứu khoa học.

20 năm sau cuộc khai quật lớn nhất lịch sử khảo cổ học Việt Nam, 10 năm sau khi được UNESCO ghi danh Di sản văn hóa thế giới, các giá trị toàn cầu nổi bật, tính liên tục của Hoàng thành đã là điều không cần phải bàn cãi. Tuy nhiên, câu chuyện phát huy giá trị ấy như thế nào, bảo tồn một di chỉ khảo cổ rộng lớn ra sao, cả triệu di vật hiện sẽ được chỉnh lý, bảo quản, phục dựng ở giai đoạn nào… đang thực sự là vấn đề mà Hà Nội trong những năm tới phải tập trung thực hiện. 

Theo PGS.TS Tống Trung Tín, việc tăng cường nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị di sản cùng công tác khai quật khảo cổ học sẽ đem lại nguồn tư liệu xác thực, góp phần tích cực và quyết định vào việc xây dựng nhiều chương trình bảo tồn và phát huy giá trị khu di sản. Ông Tín cũng nêu 4 đầu việc đặc biệt quan trọng cần tiếp tục tiến hành đối với Hoàng thành Thăng Long. Đó là: Xây dựng khu bảo tồn các di tích khảo cổ học tại 18 Hoàng Diệu; nghiên cứu khôi phục không gian điện Kính Thiên; nghiên cứu xây dựng bảo tàng Hoàng cung Thăng Long và nghiên cứu các phương án phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể của kinh đô Thăng Long.

PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia cho rằng, việc bảo tồn khu di sản cần phải xem xét trong bối cảnh địa lý tự nhiên và địa lý - văn hóa. Nếu chỉ khoanh lại trong phạm vi 4 đường phố Phan Đình Phùng, Nguyễn Tri Phương, Điện Biên Phủ và Hùng Vương là chưa đủ bao quát các yếu tố gốc cấu thành các giá trị nổi bật toàn cầu của khu trung tâm Cấm Thành với tư cách là hạt nhân của kinh thành Thăng Long xưa.

PGS.TS Đặng Văn Bài cũng nhấn mạnh, trong bối cảnh ngày nay, không thể tham vọng giữ lại nguyên vẹn tất cả các yếu tố biểu đạt giá trị nổi bật mà phải chấp nhận lồng ghép vào đó các dấu ấn vật chất được phát hiện qua các nghiên cứu khảo cổ học, khu đô thị cổ Hà Nội, một đoạn La Thành, một số điểm di tích, các hạng mục kiến trúc đơn lẻ với tính cách là những “cột mốc” văn hóa, những điểm gợi nhớ để cùng với Trung tâm Hoàng thành tạo nên một diện mạo kiến trúc mới cho Khu di sản văn hóa thế giới ở Hà Nội. Các nhà khoa học ủng hộ ý tưởng đề xuất xây dựng Khu Trung tâm Hoàng thành thành một công viên lịch sử.

Khát vọng phục dựng Điện Kính Thiên
Nhiều ý kiến tại hội thảo một lần nữa dấy lên khát vọng phục dựng điện Kính Thiên - vấn đề từ lâu đã được đưa ra bàn thảo, nhưng vì nhiều lý do cho đến nay vẫn chưa thực hiện được. PGS.TS Tống Trung Tín nhấn mạnh lại, không gian điện Kính Thiên thời Lê là không gian thiêng quan trọng nhất của kinh đô Thăng Long trên các phương diện quy hoạch kinh đô, kiến trúc, nghệ thuật, mỹ thuật, tâm linh, vị trí và chức năng. Đây là nơi diễn ra các nghi thức quốc gia quan trọng nhất của đất nước, nơi đề ra các quyết sách dựng nước, giữ nước thành công của các cấp lãnh đạo cao nhất trong suốt chiều dài hàng nghìn năm lịch sử. Điều này đã được minh chứng qua các ghi chép của lịch sử, thư tịch cổ.

PGS.TS Bùi Minh Trí chỉ rõ vấn đề khó khăn lớn nhất trong nghiên cứu phục dựng không gian điện Kính Thiên hiện nay là sự hạn chế tư liệu về diện mạo, quy mô, hình thái nền móng, tức là phần dưới của công trình, bởi khảo cổ chưa khai quật khu vực nền điện Kính Thiên. Vấn đề tiếp theo và cũng là vấn đề then chốt là cần phải có những đầu tư nghiên cứu chuyên sâu, chuyên nghiệp về các loại vật liệu xây dựng kiến trúc cung điện thời Lê Sơ dựa trên những phát hiện khảo cổ học để từng bước giải mã về tính chất, chức năng, tên gọi của các loại cấu kiện gỗ và các loại ngói lợp công trình.

Các nhà khoa học tại hội thảo đều đồng quan điểm rằng việc khôi phục chính điện Kính Thiên là khát vọng, mong mỏi của quốc gia, dân tộc. Kết quả nghiên cứu khảo cổ học đã cho chúng ta những thành phần, căn cứ quan trọng nhất, nền tảng cơ bản nhất để phục dựng không gian thiêng này. Hiện nay, quá trình khảo cổ học cũng đã cung cấp những vật liệu kiến trúc, kỹ thuật kiến trúc, tuy chưa đầy đủ, nhưng đủ để hình dung, cũng như là cơ sở để tiếp tục nghiên cứu xác định hình hài không gian chính điện Kính Thiên.

Đến từ Viện Nghiên cứu di sản văn hóa quốc gia Tokyo, chuyên gia Tomoda lưu ý, việc phục dựng điện Kính Thiên có thể phải phá bỏ các công trình chồng lớp khác, chính vì vậy cần phải suy nghĩ một cách hết sức nghiêm túc về vấn đề này để không làm tổn hại đến giá trị di sản. Đồng thời, cần chú ý đến yếu tố thời tiết, khí hậu bản địa có thể làm ảnh hưởng, bào mòn hiện vật khi đưa ra khỏi lòng đất, nhất là những hiện vật có chất liệu từ đất nung hay di vật đồ gốm. Vì vậy, cần tính toán, nghiên cứu kỹ để đưa ra phương án bảo quản phù hợp nhất…

Mặc dù còn nhiều thách thức trong công tác phục dựng do tư liệu còn chưa đầy đủ, nhưng các nhà khoa học tin tưởng sẽ sớm có được những giải pháp để phục dựng điện Kính Thiên. Bởi, như TS. Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch Hội Sử học Hà Nội cho rằng, khi nào chưa phục dựng được chính điện Kính Thiên thì chưa nối lại được mạch nguồn chủ chốt của văn hóa Đại Việt. 

Bài liên quan
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ra mắt sách “Hồ Chí Minh trong nghệ thuật tạo hình”
    Sáng 17/5/2025, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã tổ chức lễ ra mắt sách “Hồ Chí Minh trong nghệ thuật tạo hình”. Đây là hoạt động thiết thực nhân dịp kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh.
  • Tiếp tục phát triển những tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam (Bài 2)
    Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền... Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”. Thấm nhuần tư tưởng của Người về xây dựng “Đảng cầm quyền”; Đảng ta đã và đang kế thừa, phát triển, nâng cao hơn nữa bản lĩnh và trí tuệ của Đảng, để Đảng thực sự “là đạo đức là văn minh”.
  • Chủ tịch Hồ Chí Minh qua góc nhìn của nghệ thuật tạo hình
    Nhân kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức triển lãm chuyên đề “Hồ Chí Minh trong nghệ thuật tạo hình”, khai mạc sáng 16/5 tại Hà Nội. Với 60 tác phẩm chọn lọc từ bộ sưu tập của Bảo tàng, triển lãm là dịp để công chúng trong và ngoài nước chiêm ngưỡng những hình tượng nghệ thuật đặc sắc về lãnh tụ của dân tộc Việt Nam.
  • Hà Nội: Gần 2.000 người dự phát động toàn dân tập bơi, phòng, chống đuối nước
    Ngày 17/5, tại thị xã Sơn Tây, Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với UBND thị xã Sơn Tây tổ chức Lễ phát động toàn dân tập luyện môn bơi phòng, chống đuối nước thành phố Hà Nội năm 2025 cho gần 2000 cán bộ, học sinh, đoàn viên, thanh niên, nhân dân trên địa bàn...
  • Hà Nội: Tầm soát ung thư, khám sức khỏe miễn phí cho 600 nữ công nhân
    Sáng 17/5, tại Khu Công nghiệp Thạch Thất, Quốc Oai đã diễn ra chương trình khám sức khỏe, tầm soát phát hiện sớm ung thư; truyền thông, tư vấn kiến thức chăm sóc sức khỏe miễn phí cho nữ công nhân lao động làm việc tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp.
Đừng bỏ lỡ
  • Ra mắt bộ tiểu thuyết đồ sộ về cuộc đời và sự nghiệp của Bác Hồ: “Nước non vạn dặm”
    Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), sáng 17-5, tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận Trung ương, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch, Nhà Xuất bản Văn học, Công ty cổ phần Truyền thông và Văn hóa Liên Việt ra mắt bộ tiểu thuyết “Nước non vạn dặm”, gồm 5 tập của PGS, TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương.
  • Tôn vinh thơ Chủ tịch Hồ Chí Minh qua nghệ thuật thư họa
    Nhân dịp kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), sáng 17/5/2025, tại Bảo tàng Hà Nội, Trung tâm điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội đã tổ chức khai mạc triển lãm “Thơ Chủ tịch Hồ Chí Minh qua nét chữ sắc màu”. Thông qua hình thức nghệ thuật thư họa – sự kết hợp tinh tế giữa thư pháp truyền thống và hội họa hiện đại, triển lãm đã góp phần tôn vinh cuộc đời, sự nghiệp cách mạng vĩ đại và tư tưởng nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
  • Phát động cuộc thi sáng tác tranh cổ động tuyên truyền Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    Cuộc thi sáng tác tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 nhận tác phẩm dự thi từ nay đến tháng 7/2025.
  • Chiêm ngưỡng di sản Phật giáo thời Lý qua công nghệ số
    Nhân ngày Quốc tế Bảo tàng và ngày Khoa học, Công nghệ Việt Nam (18/5/2025), đồng thời kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Văn minh Châu Á và Công ty TNHH C.M.Y.K Việt Nam tổ chức trưng bày chuyên đề “Vũ khúc Thiền môn – Nghệ thuật Phật giáo thời Lý: Di sản và công nghệ”.
  • Công bố top 10 chung khảo Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn 2025
    Ngày 15/5, Báo Thể thao và Văn hóa công bố 10 tác phẩm xuất sắc vào chung khảo Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần thứ 6 năm 2025.
  • Triển lãm ảnh trực tuyến “Đại đoàn kết - sức mạnh từ nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh”
    Chào mừng kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh thông tấn xã Việt Nam (Chi đoàn Ban Biên tập ảnh) tổ chức triển lãm ảnh trực tuyến với chủ đề “Đại đoàn kết - sức mạnh từ nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh”.
  • Hội hát Chèo tàu được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Ngày 14/5, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 1351/QĐ-BVHTTDL về việc công bố danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
  • K9 Đá Chông - Căn cứ địa mãi in dấu Chủ tịch Hồ Chí Minh
    Nằm ẩn mình trong khu rừng già tại huyện Ba Vì, cách trung tâm Thủ đô Hà Nội 60 km, K9 Đá Chông là căn cứ địa nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng làm việc và nghỉ ngơi trong những năm 1957 - 1969. Nơi đây đã in dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng những năm tháng kháng chiến đầy thử thách của dân tộc, chứa đựng lớp trầm tích quý giá của ký ức, đạo lý và niềm tự hào về tình yêu quê hương, đất nước.
  • Tái hiện phong trào Đồng Khởi trên sân khấu tuồng
    Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Nhà hát Tuồng Việt Nam ra mắt vở “Không còn đường nào khác” để tưởng nhớ công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời ôn lại trang sử hào hùng của dân tộc.
  • Ra mắt bộ sách đặc sắc kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi
    Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi (17/5/1925 – 17/5/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt bộ sách đặc biệt gồm 8 tác phẩm tiêu biểu, đồng thời tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Tiền Giang nhằm tôn vinh một trong những tên tuổi lớn của văn học Việt Nam.
“Hiến kế” khôi phục những di sản kiến trúc cung điện
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO