Gợi ý giải môn Văn thi lớp 10 tại Hà  Nội

Những thí sinh thi xong môn Văn tại hội đồng thi Chu Văn An - Hà  Nội sáng nay (22-6) - Ảnh: Vĩnh Hà

Cho đoạn trích:

Con bé thấy lạ quá, nó chớp mắt nhìn tôi như muốn hửi là  ai, mặt nó bỗng tái đi, rồi vụt chạy và  kêu thét lệ: Má! Má!. Còn anh, anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại trông thật đáng thương và  hai tay buông xuống như bị gãy

(Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục 2009, tr 196)

Câu  1: Аoạn trích trên được rút từ tác phẩm nà o, của ai? Kể tên hai nhân vật được người kể chuyện nhắc đến trong đoạn trích

Gợi ý:

- Аoạn văn trên được rút từ tác phẩm Chiếc lược ngࠝ của nhà  văn Nguyễn Quang Sáng.

- Tên hai nhân vật được nhắc tới trong đoạn trích là  bé Thu và  anh Sáu (cha của bé Thu)

Câu hửi 2: Xác định thà nh phần khởi ngữ trong câu: Còn anh, anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại trông thật đáng thương và  hai tay buông xuống như bị gãy

Gợi ý:

Thà nh phần khởi ngữ là  Còn anh (học sinh có thể viết lại đoạn trích trên và  gạch chân dưới thà nh phần khởi ngữ)

Câu  3: Lẽ ra cuộc gặp mặt sau tám năm xa cách sẽ ngập trà n niửm vui và  hạnh phúc nhưng trong câu chuyện, cuộc găp ấy lại khiến nhân vật anh đau đớn. Vì sao vậy?

Gợi ý:

Lẽ ra cuộc gặp mặt sau tám năm xa cách vẫn ngâp trà n niửm vui, hạnh phúc. Nhưng trong câu chuyện, cuộc gặp gỡ ấy lại khiến nhân vật anh  thấy đau đớn vì:

- Anh Sáu đi kháng chiến xa nhà  đã tám năm, nay được vử nghỉ  phép thăm nhà  có ba ngà y, trước khi đi nhận nhiệm vụ mới.  Anh khao khát, mong chử gặp lại đứa con gái mà  anh chưa hử gặp mặt. Song, bé Thu (con gái anh) chỉ biết mặt cha qua tấm ảnh đã không nhận ra anh là  cha đẻ của mình, hoảng sợ bử chạy vì anh có vết sẹo dà i trên má giần giật ử­ng đử mỗi khi xúc động, không giống tấm hình mà  anh chụp chung với mẹ của bé.  Anh đau đớn vì bất ngử khi thấy đứa con mà  anh hằng mong đợi không chấp nhận anh là  cha đẻ của mình.

Câu 4: Hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu theo phép lập luận quy nạp là m rõ tình cảm sâu nặng của người cha đối với con trong tác phẩm trên, trong đoạn văn có sử­ dụng câu bị động, phép thay thế (gạch dưới câu bị động và  những từ ngữ dùng là m phép thay thế)

Gợi ý:

a. Vử hình thức:

- Аoạn văn trình bà y theo phép lập luận quy nạp: Câu chốt ý nằm ở cuối đoạn, không có câu mở đoạn, thân đoạn là m sáng rõ nội dung chính bằng các mạch ý nhử

- Аảm bảo chỉ số câu quy định (khoảng 12 câu); viết liên tiếp câu không xuống dòng, những đầu đoạn lùi và o một ô, viết hoa.

- Khi viết không sai lỗi chính tả, phải trình bà y rõ rà ng

b. Vử nội dung:

* Các câu trong đoạn phải hướng và o là m rõ nội dung chính sẽ chốt ý ở cuối đoạn là :

- Tình cảm sâu nặng của người cha đối với con, được thể hiện trong tác phẩm Chiếc lược ngࠝ

* học sinh lựa chọn nhiửu hướng khai thác là m rõ nội dung chính. Các em có thể khai thác mạch ý theo trình tự thời gian trong tác phẩm sau đây để là m rõ tình cảm sâu nặng của người cha đối với con

- Khi anh Sáu vử thăm nhà :

+ Khao khát, nôn nóng muốn gặp con: Khi xuồng cập bến:  Anh nhảy thót lên, bước vội và ng tới chỗ Thu đang chơi ở nhà  chòi, kêu to Thu! Con

+ Аau đớn khi thấy con bử chạy: mặt anh sầm lại, trông thật đáng thương và  hay tay buông xuống như bị gãy

+ Suốt ba ngà y ở nhà : Anh chẳng đi đâu xa, lúc nà o cũng vỗ vử con và  khao khát mong được nghe một tiếng ba của con bé, nhưng con bé chẳng bao giử chịu gọi

- Khi anh Sáu ở trong rừng tại khu căn cứ (ý nà y là  trọng tâm):

+   Sau khi chia tay với gia đình, anh Sáu luôn day dứt, ân hận vử việc anh đã đánh con khi nóng giận. Nhớ lời dặn của con: Ba vử! ba mua cho con môt cây lược nghe ba! đã thúc đẩy anh nghĩ tới việc là m một chiếc lược ngà  cho con.

+ Anh đã vô cùng vui mừng, sung sướng, hớn hở như một đứa trẻ được quà  khi kiếm được một chiếc ngà  voi. Rồi anh dà nh hết tâm trí, công sức và o là m cây lược anh cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và  cố công như người thợ bạc.

trên sống lưng lược có khắc một hà ng chữ nhử mà  anh đã gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét: Yêu nhớ tặng Thu con của ba

=> Chiếc lược ngà  đã thà nh một vật quý giá, thiêng liêng với anh Sáu. Nó là m dịu đi nỗi ân hận, chứa đựng bao nhiêu tình cảm yêu mến, nhớ thương, mong đợi của người cha với đứa con xa cách.

+ khi bị viên đạn của máy bay Mử¹ bắn và o ngực, lúc không còn đủ sức chăng chối điửu gì, anh đã đưa tay và o túi, móc cây lược đưa cho bác Ba, nhìn bác Ba hồi lâu. Và  chỉ đến khi bác Ba hứa sẽ trao tận tay bé Thu cây lược ngà  thì Anh mới nhắm mắt đi xuôi

=> Cây lược ngà  trở thà nh kỷ vật minh chứng cho tình yêu con thắm thiết, sâu nặng của anh Sáu, của người chiến sử¹ Cách mạng với đứa con gái bé nhử trong hoà n cảnh chiến tranh đầy éo le, đau thương, mất mát. Anh Sáu bị hy sinh, nhưng tình cha con trong anh không bao giử mất.

c. Học sinh sử­ dụng đúng và  thích hợp trong đoạn văn viết câu bị động và  phép thế.

Chú ý:

+ Gạch chân và  chú thích rõ rà ng câu bị động, những từ ngữ dùng là m phép thế trong đoạn văn.

Phần II (3 điểm):

Bà i thơ Bếp lử­a của Bằng Việt được mở đầu như sau:

Một bếp lử­a chửn vửn sương sớm

Một bếp lử­a ấp iu nồng đượm

Cháu thương bà  biết mấy nắng mưa

(Ngữ văn lớp 9, tập một, NXB Giáo dục 2009, tr 143)

Câu 1: Chỉ ra từ lấy trong dòng thơ đầu. Từ láy ấy giúp em hình dung gì vử hình ảnh bếp lử­a mà  tác giả nhắc tới?

Gợi ý:

Từ láy trong dòng thơ đầu là  chửn vửn. Từ láy ấy giúp em hình dung vử hình ảnh bếp lử­a mà  tác giả nhắc tới là :

+ ành sáng ngọn lử­a trong bếp bập bùng, khi to, khi nhử trong không gian mênh mông, rộng lớn của buổi sáng tinh mơ của một là ng quê; gợi lên một bếp lử­a bình dị, quen thuộc trong cuộc sống còn nghèo khó của người bà .

+ Bếp lử­a chửn vửn ấy luôn đi sâu trong ký ức của người cháu; Nhớ tới bếp lử­a là  người cháu lại nhớ tới hình ảnh của người bà  bên bếp lử­a

=> Bếp lử­a là  hình tượng thơ khơi nguồn cảm xúc để người cháu hồi tưởng vử hình ảnh người bà  kính yêu của mình.

Câu 2: Ghi lại ngắn gọn cảm nhận của em vử câu thơ Cháu thương bà  biết mấy nắng mưa

Gợi ý:

Câu thơ Cháu thương bà  biết mấy nắng mưa khép lại khổ đầu bà i thơ Bếp lử­a, giới thiệu với bạn đọc người luôn là m cho bếp lử­a chửn vửn sương sớm cháy sáng bằng bằng tay khéo léo đảm đang của mình là  hình ảnh người bà  kính yêu.

+ Câu thơ đã bộc lộ trực tiếp tình cảm nhớ thương bà  một cách sâu sắc, khi người cháu đã ở tuổi trưởng thà nh.

+ Hình ảnh ẩn dụ nắng mưa trong câu thơ diễn tả dòng suy ngẫm hồi tưởng vử cuộc đời người bà  lận đận vất vả bên bếp lử­a nấu ăn cho cả nhà  trong mọi hoà n cảnh: Lúc đói mòn  đói mửi, lúc tám năm ròng cháu cùng bà  nhóm lử­a. Nhất là  lúc chiến tranh Giặc đốt là ng cháy tà n cháy rụi

=> Câu thơ không chỉ gợi tình cảm nhớ thương, kính trọng bà  của người cháu đã trựởng thà nh mà  còn gợi cho người đọc thấy rằng hình ảnh người bà  ở là ng quên Việt nam chịu thương chịu khó, hết lòng vì gia đình.

Câu 3: Tình cảm gia đình hoà  quyện với tình yêu quê hương đất nước là  một đử tà i quen thuộc của thơ ca. hãy kể tên hai bà i thơ  Việt Nam hiện đại trong chương trình Ngữ văn lớp 9 viết vử đử tà i ấy và  ghi rõ tên tác giả.

Gợi ý:

Hai bà i thơ Việt Nam hiện đại trong chương trình Ngữ văn lớp 9  viết vử tình cảm gia đình hoà  quyện với tình yêu quê hương đất nước là :

a.Khúc hát ru  những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa điửm

b.Nói với con của Y Phương

Gợi ý lời giải của cô giáo Phạm Thị Tú Anh, giáo viên trường THCS Аống Аa-Hà  Nội