Diễn ngôn ký ức trong "Lục bát giao mùa" của thơ Nguyễn Hoàng

Nguyễn Việt Chiến| 22/05/2020 09:14

Diễn ngôn ký ức trong

Lục bát giao mùa là tập thơ thứ hai của tác giả Nguyễn Hoàng sau tập thơ Giọt thời gian in tại NXB Hội Nhà văn năm 2018. Là một cựu chiến binh trở về với miền đồi núi nghèo khó Sóc Sơn (Hà Nội) sau chiến tranh, thơ đến với anh hơi muộn qua chặng đời thăng trầm, vất vả mưu sinh từ khởi nghiệp đến lập nghiệp. Tới nay, khi cuộc sống đã vợi bớt những lo toan, trăn trở thường ngày, Nguyễn Hoàng đến với thơ cùng những nỗi niềm giao cảm trước tình người, tình đời và trước cảnh sắc thiên nhiên đã từng lay động trái tim mẫn cảm của một người thơ giàu ký ức. Ở bài viết này, tôi chỉ đề cập tới những diễn ngôn ký ức trong thơ Nguyễn Hoàng.

Một trong những diễn - ngôn - thơ giàu ký ức đã đưa tác giả Nguyễn Hoàng ngược về miền quá khứ đó là những kỷ niệm về người cha thương kính: 

Bố tôi 
Khuất núi lâu rồi
Những khi nhớ 
Lại lệ rơi thành dòng
Nỗi niềm thương kính 
Mênh mông
Người cha 
Lẫn dáng lão nông tri điền

Trở giời 
Sức chẳng còn nguyên
Cắn răng ru sốt 
Ngủ yên đáy lòng

Trẻ thơ 
Bỏ bữa chiều đông
Thương con đứt ruột 
Nói không nên lời

Hiếm hoi 
Giọt nước mắt rơi
Vì con 
Đâu sợ cuộc đời chông gai
(Bố tôi)

Những câu thơ giản dị nói trên như một lời tâm sự, bộc bạch của đứa con với người cha thương kính. Hình như trong bài này, tác giả Nguyễn Hoàng không định làm thơ mà anh chỉ thưa với cha bằng mấy dòng lục bát với tấm tình trân quý của người con trước công lao trời bể của cha: 

Gia đình 
Gánh trĩu đôi vai 
Tháng ngày chuệnh choạng 
Đường dài bố đi

Quần chùng 
Chẳng sắm mấy khi
Áo sờn cúc 
Có tìm khuy bao giờ

Nuốt nghèo 
Nuôi một giấc mơ
Bán thân mong mỏi 
Con thơ nên người
(Bố tôi)

Bóng nghiêng 
Tự hẹn với mình
Đến thăm 
Ông bạn thương binh gần nhà

Bích đào thắm 
Những bông hoa
Ôm nhau 
Dành tặng món quà 
Ngày xuân

Ngang chiều 
Mang chiếu rải sân
Nhíu mày bỏ nạng 
Tháo chân ra ngồi

Lê lê tay 
Rót nước mời
Chén trà nóng rẫy 
Tim tôi nghẹn ngào
(Thăm bạn hàng xóm)

Tôi cho rằng những câu thơ trên cũng nằm trong một diễn ngôn ký ức, khi cái phần quá khứ của cuộc chiến tranh tàn khốc tuy đã đi qua hàng mấy chục năm nhưng vẫn không chịu ngủ yên trong nỗi trăn trở của Nguyễn Hoàng trước mất mát của đồng đội. Với câu thơ “Bão qua/ Trót một cành rơi/ Để rừng cây/ Mãi xanh tươi bốn mùa” - tính diễn ngôn ở đoạn cuối bài thơ này đã được tác giả nâng lên như một lời chia sẻ, như một sự động viên bạn mình:     
Trầm ngâm
Ăn điếu thuốc lào
Một làn khói trắng 
Thổi vào bình yên

Chia tay 
Chưa nỡ đứng lên
Nỗi đau mất mát 
Đã quên đâu rồi

Bão qua
Trót một cành rơi
Để rừng cây 
Mãi xanh tươi bốn mùa
(Thăm bạn hàng xóm)

 Ở bài thơ thứ hai viết về người bạn thương binh hỏng mắt, diễn ngôn ký ức trong thơ Nguyễn Hoàng vẫn là dòng chảy suy tư, trăn trở của người thơ từng đi qua chiến tranh, từng nếm trải những đau thương, mất mát khi chia sẻ với nỗi đau của đồng đội khi quê hương đã trở lại thanh bình.

Đến thăm 
Ông bạn thương binh
Ôm nhau 
Giữa biển nghĩa tình chân quê
Xóm nghèo 
Rợp bóng rặng tre
Mái tranh đội nắng
Trưa hè lim dim

Gậy quen 
Quờ quạng lần tìm
Ngắm anh 
Ngấn lệ con tim chảy buồn

Dù trên vai áo 
Vải sờn
Vẫn vương dáng lính 
Trường Sơn thuở nào
(Thăm bạn)

Viết về mất mát mà không bi lụy, viết về đau thương mà không thở than yếu đuối, đấy cũng là một đặc điểm trong diễn ngôn ký ức của thơ Nguyễn Hoàng. Và đoạn cuối trong bài thơ thứ hai viết về người bạn thương binh đã ghi nhận điều ấy:

Chạnh lòng 
Thương mến nao nao
Kính đen chạm vẻ 
Hanh hao tuổi già

Chia tay 
Khi bóng chiều tà
Bồng bềnh trắng muốt 
Mây xa in trời
Mắt anh 
Dù chẳng còn cười
Nhưng nay 
Tổ quốc muôn đời sáng danh
(Thăm bạn)

Qua mấy bài thơ giàu tính diễn ngôn ký ức nói trên, có thể ta đã thấy được hết những ưu điểm - nhược điểm, cái được và cái chưa được trong thơ Nguyễn Hoàng. Theo tôi, khi đưa hiện thực đời sống vào thơ, Nguyễn Hoàng dường như vẫn còn nghiêng về phía tả chân, tả thực nhiều quá và đôi khi anh cũng ham diễn giải. Bởi với thi ca thì cái hiện thực đời sống trong thơ phải được nâng lên thành hiện thực có chất thơ chứ không thể chỉ dừng lại ở chất văn vần. Mặc dù trong văn vần có chút nào đó là thơ và trong thơ có chút nào đấy là văn vần, nhưng với một bài thơ đúng nghĩa thì chất thơ phải nhiều hơn chất văn vần.
(0) Bình luận
  • Trao giải 11 tác phẩm xuất sắc “Truyện ngắn Sông Hương 2024”
    Ban tổ chức đã trao giải 11 tác phẩm xuất sắc cho cuộc thi “Truyện ngắn Sông Hương 2024” do Tạp chí Sông Hương phát động.
  • Thiền đào
    Chàng vẫn âm thầm dõi theo những bài viết của nàng và không bỏ sót bất kỳ phóng sự nào về nàng. Đôi mắt nàng khi bảy tuổi hay của bây giờ vẫn vậy. Xoáy xiết, ám ảnh. Nhấn chàng xuống đỉnh vực. Vẫy vùng. Ngộp thở. Toàn thân không trọng lượng. Đôi vực sâu đồng tử đã xoáy chàng đến một nơi quen thuộc. Là dinh đào, khi ấy chàng đang ở tuổi mười ba.
  • Ăn Tết nay yêu Tết xưa
    Đợt rét ngọt đầu tiên của tháng Chạp đã luồn qua khe cửa, bà Ngân thoáng rùng mình khi trở dậy vào sáng sớm. Loẹt quẹt đi xuống bếp, rót đầy một cốc nước gừng nóng sực đã ủ sẵn trong bình, bà vừa xuýt xoa uống vừa nhẩm tính xem Tết năm nay nên sắm sửa những thức gì. Kỳ thực, quanh đi quẩn lại, năm nào bà cũng bày biện từng ấy món quen thuộc. Nhưng cái việc nôn nao nghĩ suy về cái Tết sắp đến mới ngọt ngào làm sao, nhất là khi năm nay gia đình bà có thêm cô con dâu mới.
  • Lễ phạt vạ
    Ba ngày nữa là đến giao thừa mà Cầm Bá Cường chưa thể về nhà. Đã vậy anh còn mắc vạ trưởng bản, phải chịu phạt. Ký túc xá giáo viên ở Mường Lôm giờ đây còn mỗi mình anh. Ôi chao là buồn! Cầm Bá Cường nhìn ra khoảng sân ký túc xá.
  • Họp lớp
    Tôi bước vào lớp, có lẽ tôi là người đến cuối cùng, bởi trong lớp đã kín gần hết chỗ ngồi, chỉ còn trống một chỗ ở cuối dãy bàn bên phải. Hơi ngượng vì đến muộn nên tôi ngần ngừ trước cửa mấy giây.
  • Sen quán
    Loay hoay mãi chị mới cởi nổi bộ khuy áo. Cái áo cánh nâu bà ngoại để lại. May sao áo của bà không chỉ vừa mà như muốn vẽ lại những đường cong đẹp nhất của chị. Chị là người Hà Nội. Mẹ không biết cụ tổ đến Hà Nội từ bao giờ mà chỉ biết và kể chuyện từ đời ông bà ngoại. Rằng ông ngoại từng là nhà buôn vải lụa còn bà là ca nương ca trù nổi tiếng ở đất kinh kỳ.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
Diễn ngôn ký ức trong "Lục bát giao mùa" của thơ Nguyễn Hoàng
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO