Tương truyền, Huyền Thiên Hắc Đế là con trai thứ ba của Ngọc Hoàng bị đày xuống hạ giới đầu thai làm con của đôi vợ chồng giàu có ở làng Hữu Tiệp chuyên làm việc thiện nhưng hiếm muộn con cái. Khi sinh ra, cậu bé có làn da đen nên được đặt tên là Hắc Công. Cậu bé ham săn bắn và thường lên núi Sưa chơi. Năm 8 tuổi, cậu trèo cây, chẳng may trượt ngã và mất sớm. Dân làng lập miếu thờ trên núi Sưa. Ngôi miếu này nổi tiếng linh thiêng bởi cầu gì được nấy.
Khi giặc Chiêm Thành quấy nhiễu biên cương, vua Lý Thánh Tông cử người dẹp nhưng bao trận không thắng. Một đêm, vua mộng thấy một vị thần da đen bay từ hướng bắc tới xin phò vua cứu nước. Vào trận, vị thần hóa thành đám mây đen, làm nổi cơn giông, đánh chìm thuyền giặc, giúp vua đại thắng. Trở về, vua cho xây lại miếu trên núi Sưa, phong cho vị thần là Huyền Thiên Hắc Đế Thượng đẳng phúc thần.
Đền Núi Sưa hiện nay mang dấu ấn kiến trúc thế kỷ XIX, có diện tích 6.481m2, nằm trên đỉnh núi Sưa ở độ cao 17,86m. Đền có kiến trúc đơn giản với cầu thang dẫn lên, hai bên là hai trụ biểu, qua một khoảng sân nhỏ là tới điện thờ gồm 3 gian. Chính giữa là nơi thờ Huyền Thiên Hắc Đế, bên phải là gian thờ Mẫu, bên trái là nơi thờ Phật. Đền được bao bọc bởi hàng sưa cổ thụ tạo nên vẻ thâm nghiêm. Trong khuôn viên đền hiện còn lưu giữ 4 tấm bia đá có giá trị.
Hằng năm, Lễ hội đền Núi Sưa được tổ chức vào ngày 19 tháng Giêng - cũng là hội chung của 3 làng cổ có tục kết chạ, cùng thờ Thành hoàng Huyền Thiên Hắc Đế, gồm Ngọc Hà, Hữu Tiệp, Xuân Biểu. Lễ hội đền Núi Sưa xưa kia được tổ chức linh đình (từ ngày 18 đến 20 tháng Giêng), gồm lễ tế với tục rước văn, rước oản từ chùa Ngọc Hà; lễ rước từ đình Ngọc Hà lên núi Sưa và lễ Tất.
Ngoài phần lễ còn có phần hội với nhiều trò chơi như chọi gà, đánh cờ người; hát chèo; thi cây thế, thổi xôi, luộc gà... Lễ hội đền Núi Sưa là một trong những lễ hội tiêu biểu của “Thập tam trại” ở Thăng Long xưa còn được bảo tồn, lưu giữ đến ngày nay.
.jpeg "Nữ liệt sĩ, chiến sĩ biệt động người làng Đông Ngạc")
