Chợ Hà ng Bè - chợ của người Kẻ Chợ

Hà  Nội với hà ng trăm di tích văn hóa đã tạo nên một Thăng Long ngà n năm văn hiến. Với những người dân phố cổ, chợ là  một phần trong cuộc sống của họ, cũng là  một trong những di sản mang đậm nét văn hóa của người Kẻ Chợ.

Hà ng Bè là  một trong những ngôi chợ đã gắn bó với người dân phố cổ cả trăm năm nay. Trải qua bao lần đổi thay, nó trở thà nh một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân Hà  Nội. Với người Kẻ Chợ - Thăng Long, chợ Hà ng Bè còn là  nơi sinh hoạt, giao lưu, là  một không gian văn hóa của những người dân sống trong phố cổ...

Nét văn hóa trong sinh hoạt của người dân phố cổ

Phố Hà ng Bè xưa kia là  một phần của đê sông Hồng cũ, thuộc thôn Nam Hoa, tổng Hữu Túc. Sau đó thôn Nam Hoa đổi tên thà nh Nam Phố và  tổng Hữu Túc cũng đổi tên là  tổng Аông Thọ. Khi dòng chảy còn ở sát chân đê, các bè gỗ nứa lá song mây, những vật liệu là m nhà  từ miửn ngược trở vử áp và o đây bán. Do đó khúc đê nà y có tên là  Hà ng Bè, chợ trên đê là  chợ Hà ng Bè. Khi cát bồi đưa sông dần ra xa, đê trở thà nh phố và  chợ Hà ng Bè nằm gọn trong phố cổ.

Theo lẽ thường, hễ cứ chỗ nà o đông dân cư sinh sống, ấy sẽ là  nơi có chợ. Nhìn và o chợ, người ta sẽ biết được đời sống của người dân nơi ấy ra sao. Ở Kẻ Chợ xưa - Thăng Long, Hà  Nội nay, chợ luôn là  một phần không thể thiếu trong cuộc sống thường ngà y của người dân. Nói thế có người sẽ bảo, ở đâu mà  chả có chợ, không cứ gì ở Hà  Nội... Ấy thế nhưng với người Hà  Nội “ Kẻ Chợ, chợ Hà ng Bè không chỉ đơn thuần là  nơi mua bán đồ ăn, thức uống, những vật dụng sinh hoạt hà ng ngà y. Chợ là  nơi người ta đến mà  có lúc chẳng cần phải mua bán gì, những lúc ấy, chợ chính là  nơi gặp gỡ, giao lưu, là  nơi... giải trí, là  một nét văn hóa trong sinh hoạt của người dân phố cổ.

Nếu kể đến những chợ chính, chợ lâu đời ở phố cổ Hà  Nội thì chỉ có 3 chợ là  chợ Аồng Xuân, chợ Hôm và  chợ Cử­a Nam. Chợ với đúng ý nghĩa của nó, có cầu quán, có cử­a hà ng, họp theo đúng giử giấc,...

Nằm ngay cạnh Hồ Gươm, với người dân phố cổ, chợ Hà ng Bè gắn bó, thân thiết với họ cả trăm năm nay và  vô hình chung nó đã trở thà nh một không gian văn hóa rất riêng của người Hà  Nội. Xét vử một khía cạnh nà o đó, nó cũng phản ánh được một phần cuộc sống, thói quen sinh hoạt, ăn uống truyửn thống của người dân nơi đây.

Chợ Hà ng Bè luôn nổi tiếng với đồ ăn ngon, đồ khô, gia vị, rau quả, thịt cá tươi không chỉ ở Hà  Nội mà  còn quy tụ ở nhiửu vùng miửn trên cả nước... Với những bà , những chị yêu nội trợ, đây quả là  một thiên đường phục vụ các mặt hà ng cho họ trổ tà i nấu nướng. Không những thế, chợ còn có rất nhiửu hà ng quà  bánh đặc sản để phục vụ ngay tại chỗ cho những thực khách ưa ẩm thực phố phường... Với những cô gái hơi vụng vử trong khâu nấu nướng, chợ cũng có đủ các đồ là m sẵn, nóng hổi phục vụ tận tình.

Chị Thanh Trúc, nhà  ở phố Hà ng Bồ tâm sự: Nhà  tôi ở gần chợ Hà ng Bè. Từ đời ông bà , cha mẹ tôi có thói quen đi chợ Hà ng Bè, và  cho đến bây giử vẫn giữ nếp sinh hoạt nà y. Mọi người có thói quen mua sắm đồ ăn thức uống cũng như đồ lặt vặt trong gia đình ở chợ. Ở giữa phố mà  có một cái chợ bán đầy đủ mọi thứ cần thiết cho cuộc sống như thế nà y rất thích...

Tuy nằm hẳn trong con phố Gia Ngư và  nối liửn với chợ Gia Ngư, thông qua ngõ Cầu Gỗ, nhưng, theo thói quen người ta vẫn thường gọi chung là  chợ Hà ng Bè. Có lẽ chẳng có chợ nà o trong phố cổ mà  lại nghiễm nhiên nằm gọn dưới lòng đường và  cả phố phải nhường không gian cho chợ như vậy.

Sẽ có một dự án bảo tồn?

Аã trải qua cả thế kỷ, nhưng Hà ng Bè vẫn giữ nếp họp chợ như những ngà y đầu mở chợ. Sáng sáng lửu lán, hà ng quán được dựng lên, tối đến người ta lại thu hết cả vử, chẳng hà ng quán nà o xây dựng kiên cố, hay có cử­a hà ng riêng độc lập. Mỗi người một khoảnh, rồi tự quy định với nhau, không xâm phạm, chẳng bao giử thấy cãi vã vì chị hà ng khô tranh đất bán hà ng với chị hà ng cá, những chị bán rau, dưa, cải bắp thì chọn cho mình một mảnh vỉa hè, ... Cứ như thế, thậm chí cũng chẳng ai nghĩ muốn phải mở rộng buôn bán, mở cử­a hà ng to cả, chỉ một cái sạp hà ng be bé là  đủ.

Cũng có điửu thật lạ, chợ họp trong lòng phố, thế nhưng đôi lúc người ta như bắt gặp những hình ảnh của một phiên chợ quê, những ông già , bà  cả, những cô gái bán hà ng mộc mạc, giản dị, với những món hà ng mang chút hương vị quê mùa khiến ta cứ nghĩ rằng khung cảnh ấy đang ở một phiên chợ xa nà o đó ở một vùng quê đồng bằng Bắc Bộ.

à”ng Hoà ng Hải, một người sống cạnh chợ Hà ng Bè, là  người rất yêu Hà  Nội, yêu phố cổ, yêu những nét đặc trưng của cảnh vật, con người phố cổ, tâm sự rằng, chợ Hà ng Bè luôn có một chỗ đứng rất thân thiết trong lòng ông. à”ng mong muốn rằng, Hà  Nội sắp ngà n năm tuổi, chợ Hà ng Bè là  một trong những nơi tạo nên nét văn hóa sinh hoạt của người dân phố cổ, tạo nên cái hồn của phố, cần phải gìn giữ và  bảo tồn...

à”ng Hoà ng Hải bà y tử: Một số nhà  nghiên cứu đử xuất, Hà  Nội đã bảo tồn một và i ngôi nhà  khu phố cổ, như 78 Mã Mây, 38 Hà ng Аà o, thì cũng cần bảo tồn một con phố nà o đó. Theo tôi nghĩ, nếu dự án nà y thực hiện thì thích hợp nhất chính là  phố Hà ng Bè. Phố Hà ng Bè là  nơi mà  chúng ta có thể tạo ra một chợ quê, chợ Thăng Long xưa, Kẻ Chợ... và  những nhà  mặt phố có thể cải tạo lại. Hiện nay, Hà  Nội đang có điửu kiện cải tạo lại chợ Hà ng Bè, bởi vì nhiửu chợ lớn cũ ở Hà  Nội đã bê tông hóa gần hết, như chợ Hà ng Da, chợ Аồng Xuân... Giữa Thăng Long nên giữ một ngôi chợ kiểu Kẻ Chợ, đấy là  những hồn phố cổ...

Cũng đúng như mong muốn của ông Hoà ng Hải, gần đây, thà nh phố đã có dự định quy hoạch, xây dựng lại chợ Hà ng Bè vừa phục vụ dân sinh, vừa với mục đích phục vụ du lịch. à‚u cũng là  yêu cầu của thời đại. Mong rằng, dù trong tương lai chợ có phát triển thế nà o sẽ vẫn giữ được hồn cốt trong nét sinh hoạt thường ngà y với những đặc trưng văn hóa của người Kẻ Chợ.../.