Chợ Hà ng Bè - chợ của người Kẻ Chợ
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 09:51, 25/06/2012
Hà Nội với hà ng trăm di tích văn hóa đã tạo nên một Thăng Long ngà n năm văn hiến. Với những người dân phố cổ, chợ là một phần trong cuộc sống của họ, cũng là một trong những di sản mang đậm nét văn hóa của người Kẻ Chợ.
Hà ng Bè là một trong những ngôi chợ đã gắn bó với người dân phố cổ cả trăm năm nay. Trải qua bao lần đổi thay, nó trở thà nh một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân Hà Nội. Với người Kẻ Chợ - Thăng Long, chợ Hà ng Bè còn là nơi sinh hoạt, giao lưu, là một không gian văn hóa của những người dân sống trong phố cổ...
Nét văn hóa trong sinh hoạt của người dân phố cổ
Phố Hà ng Bè xưa kia là một phần của đê sông Hồng cũ, thuộc thôn Nam Hoa, tổng Hữu Túc. Sau đó thôn Nam Hoa đổi tên thà nh Nam Phố và tổng Hữu Túc cũng đổi tên là tổng Đông Thọ. Khi dòng chảy còn ở sát chân đê, các bè gỗ nứa lá song mây, những vật liệu là m nhà từ miửn ngược trở vử áp và o đây bán. Do đó khúc đê nà y có tên là Hà ng Bè, chợ trên đê là chợ Hà ng Bè. Khi cát bồi đưa sông dần ra xa, đê trở thà nh phố và chợ Hà ng Bè nằm gọn trong phố cổ.
Theo lẽ thường, hễ cứ chỗ nà o đông dân cư sinh sống, ấy sẽ là nơi có chợ. Nhìn và o chợ, người ta sẽ biết được đời sống của người dân nơi ấy ra sao. Ở Kẻ Chợ xưa - Thăng Long, Hà Nội nay, chợ luôn là một phần không thể thiếu trong cuộc sống thường ngà y của người dân. Nói thế có người sẽ bảo, ở đâu mà chả có chợ, không cứ gì ở Hà Nội... Ấy thế nhưng với người Hà Nội “ Kẻ Chợ, chợ Hà ng Bè không chỉ đơn thuần là nơi mua bán đồ ăn, thức uống, những vật dụng sinh hoạt hà ng ngà y. Chợ là nơi người ta đến mà có lúc chẳng cần phải mua bán gì, những lúc ấy, chợ chính là nơi gặp gỡ, giao lưu, là nơi... giải trí, là một nét văn hóa trong sinh hoạt của người dân phố cổ.
Nếu kể đến những chợ chính, chợ lâu đời ở phố cổ Hà Nội thì chỉ có 3 chợ là chợ Đồng Xuân, chợ Hôm và chợ Cửa Nam. Chợ với đúng ý nghĩa của nó, có cầu quán, có cửa hà ng, họp theo đúng giử giấc,...
Nằm ngay cạnh Hồ Gươm, với người dân phố cổ, chợ Hà ng Bè gắn bó, thân thiết với họ cả trăm năm nay và vô hình chung nó đã trở thà nh một không gian văn hóa rất riêng của người Hà Nội. Xét vử một khía cạnh nà o đó, nó cũng phản ánh được một phần cuộc sống, thói quen sinh hoạt, ăn uống truyửn thống của người dân nơi đây.
Chợ Hà ng Bè luôn nổi tiếng với đồ ăn ngon, đồ khô, gia vị, rau quả, thịt cá tươi không chỉ ở Hà Nội mà còn quy tụ ở nhiửu vùng miửn trên cả nước... Với những bà , những chị yêu nội trợ, đây quả là một thiên đường phục vụ các mặt hà ng cho họ trổ tà i nấu nướng. Không những thế, chợ còn có rất nhiửu hà ng quà bánh đặc sản để phục vụ ngay tại chỗ cho những thực khách ưa ẩm thực phố phường... Với những cô gái hơi vụng vử trong khâu nấu nướng, chợ cũng có đủ các đồ là m sẵn, nóng hổi phục vụ tận tình.
Chị Thanh Trúc, nhà ở phố Hà ng Bồ tâm sự: Nhà tôi ở gần chợ Hà ng Bè. Từ đời ông bà , cha mẹ tôi có thói quen đi chợ Hà ng Bè, và cho đến bây giử vẫn giữ nếp sinh hoạt nà y. Mọi người có thói quen mua sắm đồ ăn thức uống cũng như đồ lặt vặt trong gia đình ở chợ. Ở giữa phố mà có một cái chợ bán đầy đủ mọi thứ cần thiết cho cuộc sống như thế nà y rất thích...
Tuy nằm hẳn trong con phố Gia Ngư và nối liửn với chợ Gia Ngư, thông qua ngõ Cầu Gỗ, nhưng, theo thói quen người ta vẫn thường gọi chung là chợ Hà ng Bè. Có lẽ chẳng có chợ nà o trong phố cổ mà lại nghiễm nhiên nằm gọn dưới lòng đường và cả phố phải nhường không gian cho chợ như vậy.
Sẽ có một dự án bảo tồn?
Đã trải qua cả thế kỷ, nhưng Hà ng Bè vẫn giữ nếp họp chợ như những ngà y đầu mở chợ. Sáng sáng lửu lán, hà ng quán được dựng lên, tối đến người ta lại thu hết cả vử, chẳng hà ng quán nà o xây dựng kiên cố, hay có cửa hà ng riêng độc lập. Mỗi người một khoảnh, rồi tự quy định với nhau, không xâm phạm, chẳng bao giử thấy cãi vã vì chị hà ng khô tranh đất bán hà ng với chị hà ng cá, những chị bán rau, dưa, cải bắp thì chọn cho mình một mảnh vỉa hè, ... Cứ như thế, thậm chí cũng chẳng ai nghĩ muốn phải mở rộng buôn bán, mở cửa hà ng to cả, chỉ một cái sạp hà ng be bé là đủ.
Cũng có điửu thật lạ, chợ họp trong lòng phố, thế nhưng đôi lúc người ta như bắt gặp những hình ảnh của một phiên chợ quê, những ông già , bà cả, những cô gái bán hà ng mộc mạc, giản dị, với những món hà ng mang chút hương vị quê mùa khiến ta cứ nghĩ rằng khung cảnh ấy đang ở một phiên chợ xa nà o đó ở một vùng quê đồng bằng Bắc Bộ.
à”ng Hoà ng Hải, một người sống cạnh chợ Hà ng Bè, là người rất yêu Hà Nội, yêu phố cổ, yêu những nét đặc trưng của cảnh vật, con người phố cổ, tâm sự rằng, chợ Hà ng Bè luôn có một chỗ đứng rất thân thiết trong lòng ông. à”ng mong muốn rằng, Hà Nội sắp ngà n năm tuổi, chợ Hà ng Bè là một trong những nơi tạo nên nét văn hóa sinh hoạt của người dân phố cổ, tạo nên cái hồn của phố, cần phải gìn giữ và bảo tồn...
à”ng Hoà ng Hải bà y tử: Một số nhà nghiên cứu đử xuất, Hà Nội đã bảo tồn một và i ngôi nhà khu phố cổ, như 78 Mã Mây, 38 Hà ng Đà o, thì cũng cần bảo tồn một con phố nà o đó. Theo tôi nghĩ, nếu dự án nà y thực hiện thì thích hợp nhất chính là phố Hà ng Bè. Phố Hà ng Bè là nơi mà chúng ta có thể tạo ra một chợ quê, chợ Thăng Long xưa, Kẻ Chợ... và những nhà mặt phố có thể cải tạo lại. Hiện nay, Hà Nội đang có điửu kiện cải tạo lại chợ Hà ng Bè, bởi vì nhiửu chợ lớn cũ ở Hà Nội đã bê tông hóa gần hết, như chợ Hà ng Da, chợ Đồng Xuân... Giữa Thăng Long nên giữ một ngôi chợ kiểu Kẻ Chợ, đấy là những hồn phố cổ...
Cũng đúng như mong muốn của ông Hoà ng Hải, gần đây, thà nh phố đã có dự định quy hoạch, xây dựng lại chợ Hà ng Bè vừa phục vụ dân sinh, vừa với mục đích phục vụ du lịch. à‚u cũng là yêu cầu của thời đại. Mong rằng, dù trong tương lai chợ có phát triển thế nà o sẽ vẫn giữ được hồn cốt trong nét sinh hoạt thường ngà y với những đặc trưng văn hóa của người Kẻ Chợ.../.