(Bồi đắp không gian văn hóa ven sông Hồng) Bài 2:Đánh thức nguồn lực, lợi thế

kinhtedothi| 29/09/2022 09:28

Với sự ủng hộ của Nhân dân, sự hỗ trợ từ các nguồn lực quốc tế và nhất là nỗ lực mạnh mẽ của Đảng bộ, chính quyền TP, Hà Nội đang quyết tâm hiện thực hóa quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng.

Một trong những mục tiêu của quy hoạch là hình thành một không gian văn hóa lịch sử, với chức năng chính là công trình công cộng, các công viên cây xanh, văn hóa dịch vụ du lịch giải trí biểu tượng của Thủ đô, phục vụ các hoạt động lễ hội, du lịch.

Điều này cho thấy, quy hoạch không chỉ là cách thức để hiện thực hóa giá trị của sông Hồng mà còn bồi đắp mạnh mẽ hơn nữa cho sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội cho Thủ đô.

Bài 1: Tạo dựng không gian văn hóa

Trong tâm thức người Hà Nội, sông Hồng không chỉ là dòng sông mẹ nuôi dưỡng con người, mà theo dòng chảy thời gian, sông Hồng đã tạo ra cả không gian văn hóa, bề dày lịch sử của đất nước, sự phồn thịnh của Thủ đô ngàn năm văn hiến. Trong những năm qua, khu vực hai bên sông Hồng đã có nhiều thay đổi mới về diện mạo, trở thành không gian nghệ thuật, công cộng đa chức năng.

Tiếp nối dòng chảy ngàn năm

Đắp bồi những bờ bãi ven sông, tạo dựng những làng xóm, để rồi tạo dựng văn hóa, đó là vai trò của sông Hồng. Theo các chuyên gia, sông Hồng là nơi tiếp nhận những giao lưu văn hóa đến từ bên ngoài, chuyển tải những giá trị văn hóa đến với con người nơi châu thổ Bắc Bộ.

Con đường nghệ thuật cộng đồng Phúc Tân. Ảnh: Lại Tấn
Con đường nghệ thuật cộng đồng Phúc Tân. Ảnh: Lại Tấn

Theo GS Nguyễn Chí Bền: “Trong lịch sử, luồng văn hóa ngoại sinh du nhập vào Bắc Bộ đều qua cửa sông Hồng. Dòng sông Hồng là nơi chuyển tải những giá trị văn hóa đến với cư dân châu thổ Bắc Bộ từ bên ngoài. Bản thân cư dân hai bên bờ sông Hồng cũng coi dòng sông như một phương tiện chuyển tải các giá trị văn hóa.

Trải qua thời gian, dù mưa lũ hay mùa cạn, cư dân ven sông Hồng đều có một cách ứng xử phù hợp mà có thể dùng ý tưởng của GS Cao Xuân Huy khi nói về con người Việt Nam là đặc tính mềm mại, uyển chuyển, linh hoạt, lưu động như nước”.

Ngày nay, dòng sông Hồng không chỉ lắng đọng phù sa, tạo thành miền đất trù phú, mà còn khiến nơi đây trở thành vùng đất địa có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển. Chính vì vậy, quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng mở ra cơ hội lớn để phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch.

Là quận trung tâm của nội đô, Hoàn Kiếm đang lập đề án nghiên cứu phát triển bãi giữa, bãi bồi ven sông Hồng thành công viên văn hóa, du lịch nhằm khai thác hiệu quả quỹ đất, lợi thế tiềm năng, vẻ đẹp tự nhiên của sông Hồng.

Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long cho hay, hiện nay, tại khu vực trung tâm rất thiếu không gian công cộng, nhất là các không gian văn hóa đáp ứng nhu cầu vui chơi và thể thao, triển lãm nghệ thuật của người dân. Với lợi thế về giao thông đường sông, cảnh quan mặt nước và cây xanh, khu vực bãi giữa, bãi bồi sông Hồng là điều kiện tốt để phát triển các không gian nhằm phục vụ nhu cầu cộng đồng.

Khu vực bãi giữa, bãi bồi ven sông Hồng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thuộc địa bàn phường Chương Dương và Phúc Tân, với diện tích khoảng 23ha nằm chủ yếu trên địa bàn phường Phúc Tân một phần (khoảng 1ha) thuộc địa phận quận Long Biên.

Thời gian qua, cùng với việc khảo sát để tiếp tục mở rộng các dự án làm sạch sông Hồng trên địa bàn nhiều dự án đã được triển khai. Nhờ đó, những khu đất bỏ hoang bị ô nhiễm bởi rác thải, nước thải ven bờ sông Hồng tưởng chừng không thể cải tạo, bỗng nhiên được hồi sinh và trở thành các không gian nghệ thuật, không gian công cộng đa chức năng.

Cách đây 2 năm, một bãi rác dài khoảng 500m nằm cạnh bờ sông Hồng, đoạn từ cầu Long Biên đến cầu Chương Dương, nằm giữa khu phố 1 và 2 thuộc phường Phúc Tân, vốn là nỗi ám ảnh của người dân nơi này, không ai muốn đặt chân tới. Nhưng tới một ngày, khu vực này bỗng trở thành không gian sáng tạo mang tên “Con đường nghệ thuật cộng đồng Phúc Tân” do các họa sĩ, nhà thiết kế biến hóa, sáng tạo nên.

Trên nền bức tường được xây dựng ngăn cách giữa nhà dân và hành lang ven sông, 16 tác phẩm nghệ thuật được thiết kế với nhiều chất liệu khác nhau, kể những câu chuyện về lịch sử sông Hồng, về cuộc sống người dân vùng ven sông và về văn hóa Hà Nội. Đáng nói, hầu hết các tác phẩm đã sử dụng vật liệu tái chế, thân thiện với môi trường, tạo nên những tác phẩm độc đáo, sống động.

Gần đây, một bãi đất bỏ hoang chứa đầy rác thải, nước thải ven sông Hồng thuộc phường Chương Dương, gây ô nhiễm môi trường nặng nề cho khu dân cư tổ 5, 6 cũng được cải tạo thành không gian công cộng đa chức năng phục vụ Nhân dân. Đó là thành quả sau hơn hai tháng Mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống cùng bốn tổ chức khác triển khai thực hiện.

Dự án còn huy động được đông đảo các hội viên Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn thanh niên phường Chương Dương triển khai. Hơn 200 tấn rác đã được dọn sạch, nước thải được xử lý trước khi đổ ra sông Hồng.

Khu vực này sau đó biến thành một không gian công cộng rộng 1.500m2 với khu vui chơi của trẻ em, vườn rừng cộng đồng, đường kết nối cộng đồng với không gian xanh. Điều quan trọng, ý thức về gìn giữ môi trường của người dân được nâng lên thông qua các buổi tập huấn về quản lý và giảm thải rác, xử lý nước thải.

Gợi mở không gian sáng tạo ven sông

Trước kia, có nhiều lý do khiến Hà Nội chưa khai thác được nhiều giá trị sông Hồng, nhưng thời điểm này (từ khi Hà Nội tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo và có quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng) cũng là lúc TP quan tâm nhiều hơn đến dòng sông. Nhiều DN, tổ chức, cá nhân ấp ủ những kế hoạch để đánh thức tiềm năng sông Hồng, trong đó có các không gian văn hóa sáng tạo.

Trao đổi với phóng viên Kinh tế & Đô thị, KTS Đoàn Kỳ Thanh chia sẻ: “Quận nghệ thuật sông Hồng” do ông ấp ủ và thiết kế ra hình hài từ nhiều năm qua, được giới kiến trúc sư, các nhà quản lý văn hóa đánh giá cao. Với diện tích 5ha, nằm ngay khu vực bãi bồi, dưới chân cầu Chương Dương, “Quận nghệ thuật sông Hồng” có thể kết nối được dễ dàng với các điểm du lịch nổi tiếng của Hà Nội như: Hồ Hoàn Kiếm, phố cổ Hà Nội, Hồ Tây, làng nghề Bát Tràng.

Không gian này tựa một chiếc “tổ” lớn, quy tụ những người yêu mến, gắn bó và hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo, nghệ thuật. Đây cũng là nơi hội tụ, giao thoa, sản sinh ra những ý tưởng sáng tạo và cũng là không gian thưởng lãm nghệ thuật, vui chơi giải trí dành cho tất cả mọi người” - KTS Đoàn Kỳ Thanh cho hay.

Đề án “Quận nghệ thuật sông Hồng” đã đạt giải Nhất, tại hạng mục Bảo tồn và phát huy giá trị không gian kiến trúc, quy hoạch truyền thống, Cuộc thi thiết kế không gian sáng tạo Hà Nội hồi tháng 9/2021.
Trước đó, kiến trúc sư Việt kiều Nguyễn Nga từng đề xuất ý tưởng tôn tạo cầu Long Biên và phát triển khu vực quanh cầu tạo ra một không gian văn hóa, nghệ thuật đặc sắc của Thủ đô.

Đầu những năm 2000, một DN Mỹ đề xuất TP xây dựng đô thị khoa học, tập trung sáng tạo tại khu vực bãi Tàm Xá (huyện Đông Anh), gần với khu vực chân cầu Thăng Long.

Bởi vậy, khu vực sông Hồng có thể tạo ra những không gian văn hóa sáng tạo, góp phần tạo ra nét đặc trưng riêng cho sông Hồng cũng như cho Hà Nội nói chung.

Có thể thấy, sự phát triển của các không gian sáng tạo ở khu vực sông Hồng sẽ có những đóng góp quan trọng đối với Thủ đô, làm nên diện mạo mới về văn hóa Hà Nội, để nơi đây thực sự xứng đáng với vị trí trung tâm văn hóa lớn nhất của cả nước, biểu tượng cho những giá trị cao đẹp của con người và đất nước Việt Nam.

Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng là một đột phá có tính lịch sử của Thủ đô. Trong đó, ý tưởng phát triển bãi giữa, bãi bồi sông Hồng thành công viên văn hóa, du lịch rất đáng chú ý. Bãi giữa sông Hồng như “viên ngọc” của Thủ đô, có hình thái như một con thuyền lớn, mang ý nghĩa đặc biệt về văn hóa, lịch sử của mảnh đất ngàn năm văn hiến." - TS Nguyễn Viết Chức - Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa Thăng Long

---

"Những dự án mang yếu tố cảnh quan và cộng đồng như vậy đã làm cho không gian vốn chật hẹp, ngổn ngang của khu vực trung tâm TP được cân bằng trở lại và tìm được sức sống mới ngay trên chính những di sản không gian, di sản kiến trúc đậm tính lịch sử”." - Họa sĩ Nguyễn Thế Sơn -
Giám tuyển dự án Con đường nghệ thuật cộng đồng Phúc Tân

(Còn nữa)

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Khúc tình thu – một khát khao giao cảm
    Mùa thu từ cổ chí kim vốn đã là nguồn cảm hứng bất tận cho bao thế hệ thi sĩ. Thơ tình về mùa thu của người Việt, chỉ tính từ thời Thơ Mới đến nay cũng đã có rất nhiều, thậm chí nhiều bài trong số đó đã được phổ nhạc thành những ca khúc nổi tiếng như “Tiếng thu” của Lưu Trọng Lư (Phạm Duy, Hữu Xuân phổ nhạc), “Tỳ bà” của Bích Khê (Phạm Duy phổ nhạc), “Thơ tình cuối mùa thu” của Xuân Quỳnh (Phan Huỳnh Điều phổ nhạc), “Khúc mùa thu” của Hồng Thanh Quang (Phú Quang phổ nhạc), “Yên tĩnh” của Giáng Vân (Phú Quang phổ nhạc thành ca khúc “Đâu phải bởi mùa thu”)…
  • Người thiết kế nội thất để xây dựng nếp sống
    Trong thế hệ xuất thân từ trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, cố họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc được giới hội họa biết đến là nhà thiết kế nội thất chuyên nghiệp đầu tiên của Việt Nam, người đưa khái niệm “công dụng, duyên dáng, bền chắc và tiết kiệm” vào thiết kế và sản xuất đồ gỗ. Đối với ông, “thiết kế nội thất là để xây dựng một nếp sống”.
  • Người tiên phong xã hội hóa nghệ thuật múa
    “Tôi sẽ là nhà đầu tư, là đạo diễn, biên đạo, là thiết kế phục trang, sân khấu, là nhân viên ánh sáng, người phục vụ diễn viên, là người đánh máy, đi chạy từng thủ tục…
  • Đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo, quản lý về văn học nghệ thuật trong tình hình mới
    Từ ngày 22 đến 25/8, tại tỉnh Ninh Bình, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tổ chức hội nghị tập huấn lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2023.
  • Day trở một nỗi niềm thanh khiết
    Trần Hòa Bình vốn là nhà giáo, đồng thời là nhà thơ. Nhà giáo/ người truyền đạt kiến thức, còn nhà thơ thì... phụ thuộc vào xúc cảm, vào những khoảnh khắc tâm trạng xuất thần, của phấn hứng sáng tạo... Dẫu đọc nhiều, đi nhiều, viết nhiều, sống và chiêm nghiệm nhưng cái được của nhà thơ là thu lại rất ít ỏi.
  • Một dòng chảy nối liền quá khứ, hiện tại và tương lai
    Nhận định về diện mạo nền văn học của mỗi dân tộc, đứng về đại thể có thể chia làm hai khu vực lớn: văn học dân gian và văn học thành văn. Hai dòng chảy này vừa phát triển song song vừa tương hỗ cho nhau, mỗi dòng chảy mang trong mình những đặc điểm, phong cách riêng biệt.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Những hàng thông lặng im
    Những hàng thông đã lặng im từ lâu lắm. Như từ hóa thạch, như từ lòng đất, như từ đại dương, những đại dương san hô mà loài người đã vô tình quên lãng. Thông như là sự hóa thạch của những trầm tích ấy. Những trầm tích mà hôm nay, ngày mai, bất cứ khi nào có thể lại sẽ reo ca trong lòng bạn. Này hỡi em yêu! Và đó là một sự nhiệm màu!
  • Khai mạc triển lãm Mỹ thuật Thủ đô 2023
    Hướng tới kỷ niệm 69 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2023), Hội Mỹ thuật Hà Nội đã tổ chức khai mạc triển lãm Mỹ thuật Thủ đô 2023 vào chiều ngày 3/10/2023 tại Trung tâm Triển lãm Văn hóa nghệ thuật Việt Nam, Hà Nội.
  • Liên hoan Phim Khoa học tại Việt Nam 2023: Kêu gọi hồi sinh các hệ sinh thái
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có quyết định cho phép Viện Goethe (Trung tâm Văn hóa Đức tại Việt Nam) tổ chức Liên hoan Phim Khoa học tại Việt Nam năm 2023.
  • Liên hoan Hợp xướng học sinh phổ thông thành phố Hà Nội năm học 2023-2024
    Sở Giáo dục & Đào tạo Hà Nội vừa ban hành số 3591/KH-SGDĐT về việc Tổ chức Liên hoan Hợp xướng học sinh phổ thông thành phố Hà Nội năm học 2023-2024.
  • Người lao động nghỉ Tết Dương lịch 3 ngày
    Bộ luật Lao động quy định dịp Tết Dương lịch nghỉ một ngày. Do ngày 1/1/2024 là thứ hai, cộng với hai ngày cuối tuần nên người lao động được nghỉ ba ngày liên tiếp.
Đừng bỏ lỡ
(Bồi đắp không gian văn hóa ven sông Hồng) Bài 2:Đánh thức nguồn lực, lợi thế
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO