Tác giả - tác phẩm

Xuân về, trò chuyện với tác giả “Mùa xuân, làng lúa làng hoa”

Đức Dũng 17:57 31/01/2025

“Lúa ơi thơm ngát cho em hát cùng người/ Bởi lúa yêu cuộc đời nên xanh thắm tươi ruộng đồng/ Sóng lấp lánh mặt hồ cho hoa em ngào ngạt/ Hương hoa bay dào dạt/ Làng hoa em gọi mùa - Mùa xuân...”

nhac-si-ngoc-khue.jpg
Nhạc sĩ Ngọc Khuê

Khi những ca từ và giai điệu đó cất lên trong các chương trình ca múa nhạc trên sóng phát thanh - truyền hình, từ thành thị đến thôn làng, công chúng yêu âm nhạc trên khắp cả nước dễ dàng nhận ra đó là ca khúc “Mùa xuân, làng lúa, làng hoa” của Đại tá, nhạc sĩ Ngọc Khuê. Gọi là “bài ca đi cùng năm tháng” hay “nằm lòng” bởi ca khúc này đã đi qua 44 mùa xuân (sáng tác 1980), được nhiều tên tuổi thế hệ ca sĩ thể hiện.

Vào một buổi chiều áp Tết Ất Tỵ (2025), bên ấm trà nóng tại nhà riêng của nhạc sĩ tôi đã được nghe ông chia sẻ về tình yêu âm nhạc và cơ duyên ra đời tác phẩm này.

Nhạc sĩ Ngọc Khuê bộc bạch, trước năm 1981, gia tài âm nhạc của ông đã có hơn 300 tác phẩm nhưng vẫn chưa có sáng tác nào về Hà Nội, về Hồ Tây - nơi ông sinh sống và theo con đường binh nghiệp (Quân chủng Phòng không - Không quân). Niềm đau đáu của ông có lẽ xuất phát từ tình yêu Hà Nội, yêu làng hoa Nghi Tàm, Ngọc Hà - nơi ông có những người bạn thân yêu, trong đó có bạn cùng quân ngũ. Riêng ở Ngọc Hà, ông được chứng kiến những trận chiến đấu ngoan cường của quân dân trong chiến dịch Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không tháng 12/1972.

“Vào một ngày cuối đông năm 1980, trong lúc lang thang đạp xe vòng quanh Hồ Tây, tôi mới phát hiện ra rằng, khi đi qua đoạn đường từ dốc Bưởi trở lên thì gặp Hồ Tây, phía bên trái con đê là cánh đồng lúa của các xã Xuân La, Xuân Đỉnh; bên phải Hồ Tây là các làng hoa Nghi Tàm, Nhật Tân… Vậy là ý tưởng Hồ Tây bên lúa, bên hoa đã trào dâng trong tôi”, nhạc sĩ Ngọc Khuê chia sẻ.

Ngay lập tức câu hát “Lúa ơi thơm ngát cho em hát cùng người - Bởi lúa yêu cuộc đời nên xanh thắm tươi ruộng đồng/ Sóng lấp lánh mặt hồ cho hoa em ngào ngạt, hương hoa bay dào dạt, làng hoa em gọi mùa/ Mùa xuân” ra đời. Và cái tứ của bài hát xuất hiện từ đó. Về nhà rồi ông mới “gia công” đoạn đầu và khúc kết.

Ở tuổi 78, đôi mắt đã rạn chân chim của ông ánh lên niềm vui khôn tả, bởi đã “trả nợ”, đã thể hiện được tình yêu với Hà Nội, với Hồ Tây; đã nói lên được cảm xúc khát khao của mình trước cuộc sống còn nhiều gian khó, bộn bề nhưng vẫn phơi phới, lạc quan (lúa - biểu tượng của cuộc sống ấm no, còn hoa - biểu tượng của cái đẹp, của đời sống tinh thần người Hà Nội).

Nhạc sĩ tuổi Đinh Hợi (1947) hồ hởi:“Tôi đã thử bằng nhiều cách khác nhau để mở đầu bài hát (Bên lúa, anh bên lúa, Cánh đồng làng ven đê/ Hồ Tây xanh mênh mông trong tươi thắm nắng chiều/ Làng em làng hoa, hoa thơm ngát bốn mùa), cuối cùng thấy hợp lý khi lấy âm hưởng của một điệu hò (ở điệu hò tiết tấu 4 nốt móc kép nhịp 2/4, trong bài này biến thành 4 chùm móc đơn nhịp 6/8 và nhóm này được duy trì đến hết bài) để thể hiện sự lấp lánh của mặt gương Hồ Tây, sự dào dạt êm ả của sóng nước, sóng lúa. Còn đoạn kết của bài hát đồng thời là điệp khúc (Đôi lứa/ Tình yêu/ Mùa xuân/ Làng lúa/ Làng hoa/ Mùa xuân) vừa là cao trào của âm nhạc, vừa là tình cảm như đột ngột bừng dậy của tình yêu đôi lứa. Đến đây chỉ còn lại như cái cớ, như điểm tựa để nhường chỗ cho tình yêu và hạnh phúc con người”.

Với 78 tuổi đời, 42 tuổi quân, 58 tuổi sáng tác, nhạc sĩ Ngọc Khuê có một khối lượng tác phẩm âm nhạc đồ sộ gần 400 ca khúc đủ các đề tài (chủ yếu là về các quân, binh chủng, quân khu, quân đoàn...) vô số giải thưởng lớn về âm nhạc và huân, huy chương… Và thêm một Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật cho cụm tác phẩm “Mùa xuân làng lúa làng hoa”, “Tình yêu với người chiến sĩ” và “Hạt nắng hạt mưa” đã định danh và khẳng định “thương hiệu” Ngọc Khuê trong nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. Chỉ riêng “Mùa xuân làng lúa làng hoa”, ông vinh dự nhận được hàng loạt phần thưởng, danh hiệu cao quý khác: Giải thưởng Bộ Văn hóa Thông tin (1983); Cúp Vàng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2010) và được bình chọn là một trong những bài hát hay nhất Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; được Bộ Thông tin và Truyền thông bình chọn là một trong mười bài hát hay nhất về Hà Nội. Đối với cuộc đời người làm sáng tạo nghệ thuật, không hạnh phúc nào lớn lao và thiêng liêng hơn thế.

Cuộc trò chuyện của chúng tôi gần đến phần kết thúc thì chuông điện thoại của ông đổ dồn. Ngoài kia, nắng nhạt chiều đông Hà Nội choàng xuống dòng đời nhộn nhịp và vạn vật với những “hợp âm” sôi động của thành phố khi Tết đã cận kề. Và nghe đâu đây, âm hưởng mùa xuân đang dập dìu, náo nức với những giai điệu xuân tươi xanh và bất tận của các nhạc sĩ tên tuổi trên mọi miền đất nước. “Mùa xuân làng lúa làng hoa” lại góp cùng bản “đại hòa ca” khi điệp trùng, hùng vĩ, khi sâu lắng, thiết tha với những “Mùa xuân đầu tiên” của Văn Cao; “Mùa xuân nho nhỏ”, “Tình ca mùa xuân” của Trần Hoàn; “Mùa xuân đến rồi đó” của Trần Chung; “Mùa xuân trên quê hương” của Hoài Mai; “Mùa xuân đi chợ Bắc Hà” của Phùng Chiến; “Sông Đakrông mùa xuân về” của Tố Hải; “Mùa xuân trên Thành phố Hồ Chí Minh” của Xuân Hồng. Rồi những cung bậc, sắc thái của mùa xuân như tình yêu lứa đôi, tình yêu thiên nhiên, quê hương và không gian xuân đất nước, như: “Mùa xuân gọi” (Trần Tiến), “Cung đàn mùa xuân” (Cao Việt Bách), “Lời tỏ tình của mùa xuân” (Thanh Tùng), “Anh cho em mùa xuân” (Nguyễn Hiền), “Thì thầm mùa xuân” (Ngọc Châu), “Hoa cỏ mùa xuân” (Bảo Chấn), “Mưa xuân” (Đức Trịnh), “Hạt mưa mùa xuân” (Trương Ngọc Ninh), “Nắng có còn xuân” (Đức Trí), “Mùa chim én bay” (Hoàng Hiệp), “Một nét ca trù ngày xuân” (Nguyễn Cường), “Lắng nghe mùa xuân về” (Dương Thụ) và “Phút giao thừa lặng lẽ” (Huy Tuấn)...

Xin khép lại bài viết này bằng lời của chính tác giả ca khúc bất hủ “Mùa xuân, làng lúa làng hoa” qua bài viết “Những khúc ca xuân còn xanh tươi mãi” in trong Tổng tập “Ngọc Khuê - tác giả và tác phẩm”: “Mùa xuân. Đã đành rồi. Nhưng đâu chỉ mùa xuân, những giai điệu ấy chỉ bắt đầu từ mùa xuân, cũng như đời người bắt đầu từ tuổi trẻ vậy. Không biết tự bao giờ, mỗi lần mùa xuân gõ cửa là tâm hồn của biết bao người lại rung lên những cảm xúc lạ lùng. Đó là mùa của chồi non lộc biếc, mùa của những khoảnh khắc ý nghĩa, những phút giây đoàn tụ, những ước vọng, hoan ca...”./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Khám phá địa danh lịch sử, văn hoá qua bộ sách song ngữ "Hà Nội - Sài Gòn du ký"
    Bộ sách song ngữ Hà Nội - Sài Gòn du ký là bộ sách độc đáo kết hợp giữa yếu tố du ký, tranh truyện, mang đến cho độc giả một hành trình thú vị khám phá vẻ đẹp và văn hóa đặc sắc của hai thành phố nổi tiếng nhất Việt Nam: Hà Nội và Sài Gòn.
  • “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ”: Góc nhìn trữ tình và chân thực về xứ Huế
    Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt bạn đọc cuốn sách “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ”. Đây là tác phẩm mới nhất trong sê-ri sách du lịch, được viết bởi tác giả Nguyễn Thái Bình cùng với nhóm biên soạn. “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ” không chỉ đơn thuần là một cuốn du ký, mà còn là một bộ bách khoa toàn thư mini về Huế - một trong những địa danh văn hóa đặc sắc của Việt Nam.
  • GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính: “Người không cũ” của Hà Nội
    GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính đã dành cả cuộc đời của mình cho kiến trúc, dành tình yêu cho Hà Nội - mảnh đất ông sinh ra và lớn lên. Sau khi tốt nghiệp Đại học kiến trúc Matxcơva năm 1967 và bảo vệ luận án Phó tiến sĩ kiến trúc về di sản và trùng tu năm 1977, ông trở về nước. 20 năm giữ chức Giám đốc Trung tâm thiết kế và tu bổ di tích Trung ương (nay là Viện Bảo tồn di tích), Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, Phó Chủ tịch Hội kiến trúc sư Việt Nam,… ông đã dành trọn kiến thức, tâm huyết cho công tác bảo tồn, trùng tu di tích để gìn giữ và phát huy những di sản cha ông. Giải thưởng Lớn, Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội, năm 2024 vinh danh GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính như khẳng định lại những đóng góp của ông trong suốt hơn nửa thế kỉ qua.
  • Ra mắt cuốn sách “Khi tài nguyên không còn khan hiếm”: Hành trình vượt qua giới hạn để phát triển bền vững
    Ngày 16/1/2025, tại Hà Nội, Mochibooks chính thức phát hành cuốn sách “Khi tài nguyên không còn khan hiếm: Hành trình vượt qua giới hạn để phát triển bền vững” của tác giả TS. Lê Hữu Thi. Đây là tác phẩm mở ra những góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về mối quan hệ giữa công nghệ, tài nguyên và sự phát triển bền vững trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ.
  • Khám phá Tết qua những ấn phẩm sách đặc sắc cho thiếu nhi
    Chào đón năm mới Ất Tỵ 2025, Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu đến bạn đọc những ấn phẩm sách Tết đặc sắc, phong phú về thể loại, từ thơ, truyện, sách kiến thức, sách kỹ năng giúp các bạn nhỏ hiểu thêm về phong tục Tết, đặc biệt là vẻ đẹp truyền thống của Tết cổ truyền dân tộc.
  • Trường ca “Lũ" được vinh danh trong top 10 cuốn sách nổi bật năm 2024
    Tại Lễ trao danh hiệu Gương mặt nghệ sĩ tiêu biểu và một số cuốn sách nổi bật lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, văn học năm 2024 do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND thành phố Hải Phòng tổ chức tổ chức ngày 11/1/2025, Trường ca “Lũ" của nhà thơ Lữ Mai đã được vinh danh trong top 10 cuốn sách nổi bật năm 2024. Đây là lần đầu tiên một cuốn sách điện tử được xướng tên trong hạng mục danh giá này, đánh dấu bước chuyển mình của văn học kỹ thuật số.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Hà Nội: Lan tỏa văn hóa đọc từ Lễ hội Xuân Ất Tỵ chùa Bối Khê
    Tại Lễ hội xuân Ất Tỵ chùa Bối Khê (xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, TP. Hà Nội) từ ngày 10 đến 12 tháng Giêng, cạnh ngôi chùa cổ kính vừa đón nhận Bằng xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt là không gian văn hóa đọc đặc sắc thu hút đông đảo nhân dân, các em nhỏ.
  • Một ngày với chùa Hương…
    Tạp chí Người Hà Nội trân trọng giới thiệu tới quý độc giả bài thơ Một ngày với chùa Hương… của tác giả Đào Ngọc Chung.
  • Sương chiều
    Tạp chí Người Hà Nội trân trọng giới thiệu tới quý độc giả bài thơ Sương chiều của tác giả Nguyễn Linh Khiếu.
  • Hà Nội triển khai tiêm chủng cho trẻ dưới 9 tháng tuổi
    Ngày 10-2, UBND thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 35/KH-UBND triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống dịch sởi trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2025.
  • Nâng cao nhận thức của toàn xã hội để bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng
    Bộ Thông tin và Truyền thông vừa ban hành Bộ Quy tắc ứng xử về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng nhằm nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em, giáo viên và toàn xã hội trong việc chung tay bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng (hoặc không gian mạng).
Đừng bỏ lỡ
  • Khai mạc triển lãm Mỹ thuật “Khai Xuân”
    Chiều 10-2, tại Trung tâm Giám định và Triển lãm tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh (29 Hàng Bài, Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã diễn ra Triển lãm Khai Xuân 2025, sự kiện mang đến một không gian nghệ thuật rực rỡ sắc màu.
  • Phát động thi đua cao điểm chào mừng kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ TP Hà Nội
    UBND Thành phố Hà Nội vừa ký ban hành Kế hoạch số 33/KH-UBND ngày 07/02/2025 về việc Tổ chức phong trào thi đua cao điểm chào mừng kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ Thành phố Hà Nội (17/3/1930 – 17/3/2025).
  • Du khách nô nức trẩy hội Lim, đắm chìm trong làn Quan họ
    Hội Lim năm nay diễn ra trong hai ngày 9-10/2 (tức ngày 12 và 13 tháng Giêng năm Ất Tỵ) tại 3 xã thuộc tổng Nội Duệ xưa, nay là thị trấn Lim, xã Nội Duệ và xã Liên Bão, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.
  • Lễ hội đền Và nối nhịp cầu giao lưu văn hóa nhân dân hai vùng bên bờ sông Hồng
    Chủ tịch UBND phường Trung Hưng (thị xã Sơn Tây, TP. Hà Nội) Nguyễn Anh Thương cho biết, sáng 12/2 (Rằm tháng Giêng năm Ất Tỵ), Lễ hội truyền thống di tích lịch sử Quốc gia đền Và xuân Ất Tỵ 2025 sẽ được tổ chức. Lễ hội là cầu nối giữa hiện tại – quá khứ - tương lai, giao lưu văn hóa giữa nhân dân 2 vùng Sơn Tây (Hà Nội) với Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc).
  • Triển lãm “Di sản Hà Nội - Sapa" của giảng viên, sinh viên kiến trúc Thái Lan
    Triển lãm trưng bày giới thiệu 26 bức tranh được vẽ bằng chất liệu màu nước. Đây là những tác phẩm được lựa chọn từ hơn 100 tác phẩm của các giáo sư và sinh viên các trường kiến trúc trên khắp Thái Lan. Triễn lãm diễn ra tại Bảo tàng Hà Nội đến hết ngày 31/3.
  • Tín ngưỡng thờ rắn ở làng Kim Bài và làng Đại Từ
    Truyền rằng ở làng Đại Từ (xã Lam Điền, huyện Chương Mỹ) có một chàng trai nghèo rời làng đi đánh giậm kiếm ăn. Chàng đến làng Kim Bài và bén duyên với một cô gái làng Cát Động cùng xã cũng nghèo khổ như chàng. Hai bên làm nhà trên một bãi đất cạnh hồ lớn, sáng thường ra hồ đánh giậm kiếm cá tôm.
  • [Podcast] Phủ Tây Hồ - Điểm đến linh thiêng của Thủ đô hơn nghìn năm tuổi
    Đi lễ chùa đầu xuân năm mới là một nét văn hóa truyền thống của người dân Việt Nam. Ai ai cũng gửi gắm ước nguyện bình an, may mắn, hạnh phúc, sức khỏe dồi dào và an khang thịnh vượng cho bản thân cũng như gia đình trong năm mới, hơn nữa đây cũng là nét đẹp của người Việt khi hướng về tổ tiên cũng như các bậc thánh hiền. Và Phủ Tây Hồ (Hà Nội) là một trong địa danh được người dân Thủ đô, du khách tìm đến dâng lễ, cầu bình an dịp đầu xuân năm mới, nhất là Tết cổ truyền của dân tộc.
  • Làng nghề Gốm sứ Bát Tràng và lụa Vạn Phúc là thành viên Mạng lưới các thành phố Thủ công sáng tạo Thế giới
    Vào lúc 19h30 ngày 14/2/2025, tại Hoàng Thành Thăng Long sẽ diễn ra Lễ đón nhận làng nghề Gốm sứ Bát Tràng và Dệt Vạn Phúc là thành viên Mạng lưới các thành phố Thủ công sáng tạo Thế giới.
  • Khai hội đình Tây Đằng: Góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ di sản
    Vào ngày 7/2 (tức mùng 10 tháng Giêng năm Ất Tỵ), Lễ hội truyền thống đình Tây Đằng, một di tích quốc gia đặc biệt, chính thức khai hội, thu hút sự tham gia đông đảo của nhân dân địa phương và du khách thập phương. Đây là dịp không chỉ để tưởng nhớ lịch sử, văn hóa của địa phương mà còn thể hiện sự tiếp nối và gìn giữ các giá trị truyền thống của dân tộc.
  • Thủ đô đẩy mạnh sinh hoạt chuyên đề Hà Nội trong kỷ nguyên mới
    Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội vừa ban hành công văn định hướng sinh hoạt chính trị tháng 2/2025 về tư tưởng chỉ đạo, định hướng lớn của Đảng và Tổng Bí thư Tô Lâm về “Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”. Trong đó, Ban Tuyên giáo Thành ủy đề nghị các đơn vị tập trung triển khai, hướng dẫn tổ chức cơ sở đảng sinh hoạt chuyên đề về “Hà Nội trong Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.
Xuân về, trò chuyện với tác giả “Mùa xuân, làng lúa làng hoa”
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO