Văn học dịch: Аang "loạn" hay khởi sắc

VnMedia| 24/09/2009 16:54

Liệu tình trạng văn học dịch hiện nay có bị loạn? Xu hướng ra đời các công ty văn hóa truyửn thông phát hà nh sách có là m bộ mặt sách văn học dịch bị phiến diện? Аã đến lúc cần có Hội dịch thuật văn học để là m chuẩn hay chưa? Dịch giả trẻ có thể sống được với nghử?...Аây là  những câu hửi được đặt ra đối với văn học dịch giai đoạn gần đây.

Chúng tôi xin giới thiệu chùm bà i viết nhận diện vử văn học dịch hiện nay tại Việt Nam với phần chia sẻ của nhà  phê bình Phạm Xuân Nguyên, dịch giả Thúy Toà n, dịch giả trẻ Cao Việt Dũng và  đại diện một công ty văn hóa truyửn thông trong lĩnh vực xuất bản sách văn học dịch để cùng là m rõ vấn đử nà y.

Nhà  phê bình Phạm Xuân Nguyên: Cần có hội dịch thuật văn học Việt Nam

Từ cách đây và i năm, người ta đã muốn thà nh lập hội dịch thuật Việt Nam, trước mắt là  dịch thuật văn học Việt Nam. Аã đến lúc thời cơ chín muồi, anh em dịch thuật văn học cũng đã muốn có hội riêng, tương đương như hội nhà  văn để hoạt động “ nhà  phê bình Phạm Xuân Nguyên bà y tử.

Nhà  phê bình Phạm Xuân Nguyên khá lạc quan vử văn học dịch những năm gần đây, và  đặc biệt, ông đánh giá cao lớp dịch giả trẻ là m bộ mặt văn học thế giới tại Việt Nam đa dạng hơn.

- Gần đây, nhiửu dịch giả cao niên có vẻ bi quan khi đội ngũ dịch giả trẻ chưa đủ sức kế cận. Là  người lâu năm theo dõi văn học dịch, ông có nghĩ như vậy?

Tôi nghĩ là  không bi quan lắm. Trong và i năm gần đây, đội ngũ dịch giả có nhiửu gương mặt mới, dịch giả trẻ cả vử tiếng à‚u Mử¹, Trung, Nhật và  một và i thứ tiếng chúng ta ít biến tới.

Họ là  những người trẻ, có lòng đam mê, nhiệt tình và  có chí hướng đi và o dịch văn học. Thật ra, thị trường dịch mấy năm nay rất khởi sắc, có tác phẩm chuyển ngữ tức thì, bản dịch chất lượng tốt, đưa món ăn tinh thần của văn học thế giới đến độc giả Việt Nam.

- à”ng có vẻ lạc quan với văn học dịch trong giai đoạn bão hòa các loại sách nước ngoà i xâm nhập và o văn học Việt Nam?

Văn học dịch hiện nay rất đa dạng, có văn học nghiêm túc, giải trí, văn học tuổi teen, văn học nhiửu suy ngẫm...

Công việc dịch bây giử của lớp trẻ, người già  chỉ còn Dương Tường, Lớp trẻ như Lương Việt Dũng, Cao Việt Dũng, Trần Tiễn Cao Аăng, Nguyễn Lệ Chi, Trang Hạ, Trịnh Lữ... đang khá nổi tiếng trong giới dịch thuật bởi những cuốn sách hay và  bản dịch chất lượng.

Thậm chí, văn học dịch gần đây xuất hiện nhiửu tên tuổi lạ và  mới nhưng đọc bản dịch của họ khá là  chất lượng. Аó là  điửu đáng mừng.

Nhà  phê bình Phạm Xuân Nguyên

- Nhưng xem ra, trước đây cũng như bây giử, giới dịch thuật đa phần vì đam mê mà  đến và  phần lớn, dịch thuật chỉ là  nghử tay trái của họ? Chẳng lẽ nghử dịch thuật văn học lại bạc với các dịch giả như vậy?

Gần như các dịch giả không được đà o tạo vử dịch nếu hiểu theo nghĩa học theo lớp dạy vử biên dịch. Họ có đam mê, nhiệt tình và  chí hướng. Họ nắm được ngôn ngữ, đặc biệt là giửi tiếng mẹ đẻ để đưa sắc thái tinh tế của tiếng Việt và o trong văn dịch. Mặc dù phải nói thật, đôi khi có những hao hụt và  sai lạc nhưng nếu không có lòng đam mê thì người trẻ không là m được.

Nhiửu người được đà o tạo ngoại ngữ để kinh doanh, để đi du học, du lịch... chứ không phải ai cũng nặng lòng với văn học dịch. Vì dịch bản hợp đồng kinh tế nhanh, nhiửu tiửn. Dịch sách có khi loay hoay cả tuần với 1 chữ, 1 câu nhưng tiửn thù lao không đáng kể. Tôi nghĩ, nghử dịch không quá bạc bởi nếu các dịch giả dịch sách vì tiửn thì tôi nghĩ họ sẽ chọn nghử khác.

- Theo ông, điửu thuận lợi với các dịch giả trẻ hiện nay nằm ở đâu khi tiếp cận các bản sách văn học nước ngoà i?

Văn học dịch có khởi sắc khi có đội ngũ dịch mới, họ không chỉ biết tiếng mà  do hoà n cảnh thời buổi lịch sử­, họ có hiểu biết trực tiếp. Trước đây lớp dịch giả cao niên cũng giửi nhưng không có hiểu biết trực tiếp như việc đi ra nước ngoà i, tiếp xúc tác giả.

Lớp trẻ hiện nay họ có điửu kiện đi lại, thậm chí có nhiửu người đi du học cũng tham gia dịch thuật, nhử đó họ là m cho văn học Việt Nam đồng thời với thế giới hơn. Nếu trước đây sách ra nguyên bản, sau 10 năm mới dịch ra tiếng Việt thì bây giử chúng ta đã có những bản dịch gần như đồng hà nh với thế giới. Cuốn Người trong bóng tối là  một ví dụ điển hình, bên Việt Nam đà m phán được cùng xuất bản đồng thời bản tiếng Anh tại Châu à‚u và  bản tiếng Việt tại Việt Nam.

- Xu hướng ra đời các công ty văn hóa truyửn thông hoạt động xuất bản sách như các nhà  xuất bản đang tạo ra bộ mặt văn học nước ngoà i khá đa dạng. Nhưng đôi khi, vì mục đích lợi nhuận, họ không tránh được việc bử rơi nhiửu tác phẩm văn học kinh điển mà  chạy theo những sách bán chạy trên thế giới?

Cái nà y có tính hai mặt của nó. Nó có thuận lợi là  khi có nhiửu công ty văn hóa truyửn thông tham gia và o một nử­a quá trình ra sách thì cùng với uy tín vử mặt thương hiệu cũng như mục đích kinh doanh, họ sẽ chọn lọc sách văn học để mua bản quyửn rồi xuất bản. Ví dụ Nhã Nam họ có đội ngũ là m bản quyửn tốt, cộng tác viên dịch chắc tay, in ấn, bìa sách đẹp...

NXB Tri thức hiện nay họ đang là m rất tốt vử mảng sách khoa học, lịch sử­, triết học... Mặc dù họ biết là  khó dịch, khó bán nhưng họ là m được vì đó là  mục tiêu kinh doanh của họ.

Tuy nhiên, việc liên kết giữa các NXB với công ty văn hoá truyửn thông chưa có kế hoạch thống nhất. Họ luôn chạy theo tác phẩm tức thì mà  đôi khi là m phiến diện nửn văn học thế giới tại Việt Nam. Аương nhiên, chúng ta phải hiểu vì mục đích lợi nhuận, nếu đầu tư cho sách mang tính kinh viện, văn học kinh điển khó mang lại lời bằng việc xuất bản sách best-seller hoặc sách tự truyện đời tư của người nổi tiếng.

Tôi nghĩ, nếu là m có hệ thống hơn thì sẽ được độc giả đón nhận. Có thể phát hà nh cả sách không ăn khách nhưng phải bổ sung chỗ thiếu để không phiến diện, bức tranh văn học nước ngoà i ở Việt Nam cũng đầy đủ hơn.

- Аôi khi vì lợi nhuận họ dịch ẩu hoặc vì kinh nghiệm còn quá non nên dịch chưa tới, là m hửng bản sách. Trong khi, việc hiệu đính lại không được là m chuẩn bởi các nhà  văn?

Tôi nghĩ, vấn đử nà y trước hết phải đử cao trách nhiệm và  lương tâm của người dịch. Nhưng sau đó phải có dư luận học thuật. Tốt hơn nữa là  phải có sự liên kết, hợp tác giữa những người là m công tác xuất bản.

- à”ng có nghĩ, đã đến lúc chúng ta nên có một hội dịch thuật Việt Nam để là m chuẩn mực cho văn học dịch hiện nay?

Аã đến lúc thị trường sách dịch văn học có khởi sắc nhưng cần phải nhộn nhịp hơn nữa để bức tranh văn học thế giới đầy đặn hơn.

Từ cách đây và i năm, người ta đã muốn thà nh lập hội dịch thuật Việt Nam, trước mắt là  dịch thuật văn học Việt Nam. Аã đến lúc thời cơ chín muồi, anh em dịch thuật văn học cũng đã muốn có hội riêng, tương đương như hội nhà  văn để hoạt động.

Xin cảm ơn ông!

(0) Bình luận
  • Thiền đào
    Chàng vẫn âm thầm dõi theo những bài viết của nàng và không bỏ sót bất kỳ phóng sự nào về nàng. Đôi mắt nàng khi bảy tuổi hay của bây giờ vẫn vậy. Xoáy xiết, ám ảnh. Nhấn chàng xuống đỉnh vực. Vẫy vùng. Ngộp thở. Toàn thân không trọng lượng. Đôi vực sâu đồng tử đã xoáy chàng đến một nơi quen thuộc. Là dinh đào, khi ấy chàng đang ở tuổi mười ba.
  • Ăn Tết nay yêu Tết xưa
    Đợt rét ngọt đầu tiên của tháng Chạp đã luồn qua khe cửa, bà Ngân thoáng rùng mình khi trở dậy vào sáng sớm. Loẹt quẹt đi xuống bếp, rót đầy một cốc nước gừng nóng sực đã ủ sẵn trong bình, bà vừa xuýt xoa uống vừa nhẩm tính xem Tết năm nay nên sắm sửa những thức gì. Kỳ thực, quanh đi quẩn lại, năm nào bà cũng bày biện từng ấy món quen thuộc. Nhưng cái việc nôn nao nghĩ suy về cái Tết sắp đến mới ngọt ngào làm sao, nhất là khi năm nay gia đình bà có thêm cô con dâu mới.
  • Lễ phạt vạ
    Ba ngày nữa là đến giao thừa mà Cầm Bá Cường chưa thể về nhà. Đã vậy anh còn mắc vạ trưởng bản, phải chịu phạt. Ký túc xá giáo viên ở Mường Lôm giờ đây còn mỗi mình anh. Ôi chao là buồn! Cầm Bá Cường nhìn ra khoảng sân ký túc xá.
  • Họp lớp
    Tôi bước vào lớp, có lẽ tôi là người đến cuối cùng, bởi trong lớp đã kín gần hết chỗ ngồi, chỉ còn trống một chỗ ở cuối dãy bàn bên phải. Hơi ngượng vì đến muộn nên tôi ngần ngừ trước cửa mấy giây.
  • Sen quán
    Loay hoay mãi chị mới cởi nổi bộ khuy áo. Cái áo cánh nâu bà ngoại để lại. May sao áo của bà không chỉ vừa mà như muốn vẽ lại những đường cong đẹp nhất của chị. Chị là người Hà Nội. Mẹ không biết cụ tổ đến Hà Nội từ bao giờ mà chỉ biết và kể chuyện từ đời ông bà ngoại. Rằng ông ngoại từng là nhà buôn vải lụa còn bà là ca nương ca trù nổi tiếng ở đất kinh kỳ.
  • Một giấc mơ xa
    Vân nằm duỗi chân ở sofa, nghe đài mà hai con mắt cứ ríu lại. Jim và Coen vừa theo bố chúng ra ngoài. Ở thị trấn này, trẻ em và những chú cún luôn được thỏa thích dạo chơi. Ánh nắng của buổi sáng đẹp trời chiếu xuyên qua tấm rèm cửa khiến Vân không nỡ ngủ vùi. Cô sống cùng gia đình chồng ở một vùng phía đông Hà Lan, nơi mà cuối tuần nghe nói mình đi dạo là biết sắp được chở vào rừng. Sáng này nếu không thấy mệt trong người thì cũng đã…
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
Văn học dịch: Аang "loạn" hay khởi sắc
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO