Chứng cứ khoa học cho thấy người Hà Nội biết cách ăn mặc đẹp từ thời Hùng Vương. Nhìn và o những hình trang trí trên trống đồng Cổ Loa (đà o được trong lòng đất Cổ Loa, Đông Anh - Hà Nội) đã có thể hình dung được người Hà Nội khi đó trong trang phục ngà y hội: đầu đội mũ có gắn lông chim, quần áo cũng là m bằng long chim. Cũng có thể đó là hình những chiến binh đang cầm vũ khí, trên vũ khí lại được cắm lông chim vì chim dường như là vật tổ của cộng đồng người Việt cổ khi đó, hình ảnh nà y được miêu tả đáng yêu và phổ biến trên trống đồng. Cũng có cảnh đôi trai gái giã gạo, người con trai được miêu tả như mặc khố chứ không phải mặc áp ngà y hội. Hình ảnh trang phục còn được thể hiện hết sức sống động và duyên dáng nơi tượng người phụ nữ khắc họa trên cán dao găn thời nà y: mặc áo chẽn, bó gọn lưng ong, váy dà i chấm gót, có nhiửu hoa văn đẹp trên váy áo, thắt lưng ngang hông, đầu đội mũ cao, thắt dải ngang trán.
Trà i qua hà ng nghìn năm, cách ăn mặc của người Hà Nội cũng có sự thay đổi theo mỗi thời đại, nhưng vẫn giữ được nét thanh lịch. Trong các triửu đại phong kiến, có thể có sự phân biệt giữa tầng lớp vua, quan và dân chúng. Nam giới thuộc tầng lớp bình dân trong trang phục lao động thường ngà y, có thể vẫn là đóng khố, phù hợp với sản xuất cũng như thời tiết nóng ẩm. Nữ giới mặc váy cho đến thời Minh Mạng. Có thể nói trang phục bình dân không có sự thay đổi nhiửu suốt gần hai ngà n năm. Tầng lớp quý tộc ở kinh đô Thăng Long - Đông Đô thì trang phục khá cầu kử³ và được ghi chép rất kử¹ cà ng trong sử sách, ví dụ:
Và o thời Lý, năm Canh Thìn (1040), vua xuống chiếu phát hết gấm vóc ở trong kho ra để may áo ban cho các quan, từ ngũ phẩm trở lên thì áo bà o bằng vóc. (Đại Việt Sử ký toà n thư. Bản kỷ, quyển thứ hai, kỷ nhà Lý).
Và o thời Trần, năm Hưng Long thứ tám (1300), quy định kiểu mũ áo: Quan văn thì đội mũ chữ đinh mà u đen, tụng quan thì đội mũ toà n hoa mà u xanh vẫn như quy chế cũ, ống tay áo của các quan văn võ rộng 9 tấc đến 1 thước 2 tấc. Các quan văn võ không được mặc xiêm, tụng quan không được mặc thường (mũ toà n hoa xanh có 2 vòng và ng đính và o hai bên - Đại Việt Sử ký toà n thư, bản kỷ, quyển thứ năm, kỷ nhà Trần).
Từ thời Lê vử sau, trang phục quý tộc có quy định chặt chẽ hơn dựa trên phẩm hà m: Các quan văn võ từ nhất phẩm đến tam phẩm thì áo: xuân, hạ dùng sa tà u; thu, đông dùng đoạn tà u; đửu mà u huyửn; khăn: hà ng văn thì hai tao (vòng), hà ng võ thì một tao. Các quan tứ phẩm thì áo được dùng sa và đoạn nhưng bằng hà ng ta. Các thị nội giám khăn binh đinh, sau đổi là m khăn lục lăng. Các quan văn võ và nội giám, được sung và o chấp sự, khi hà nh lễ và là m việc đửu mặc áo thanh cát và đội mũ sa thâm. Quan văn khi và o hầu ở Nội các cũng vậy.
Người Hà Nội còn truyửn tụng nhau nhiửu ca dao, tục ngữ để ngợi ca vẻ đẹp con người được quần áo tôn thêm gấp bội. Vẻ đẹp của một người phụ nữ phải là :
"Khăng nhung vấn tóc cho vừa
Đi già y mõm nhái, đeo hoa cánh bèo.
Quần thâm lĩnh Bưởi cạp điửu
Hột và ng quấn cổ ra chiửu già u sang".
Vẻ đẹp của các công tử con nhà già u thị dân cũng đã có tiêu chí một thời:
"Thấy anh áo lượt xênh xang,
Đồng hồ quả quít, nhẫn và ng đeo tay,
Cái ô lục soạn cầm tay,
Cái khăn xếp nếp, cái dây lưng điửu".
Hay:
"Già y ban bóng láng nuột nà ,
Khăn xếp chữ nhất, quần là nếp tư".
Người Hà Nội thời cận đại rất chú ý đến cách ăn mặc. Khâu đầu tiên là chọn lựa chất liệu của quần áo. Chất liệu may áo ưa chuộng, lúc đó
là the mà phải là the dệt bằng tơ tằm, dệt thưa, nhuộm thâm, thường là the là ng La Cả. Chất liệu may quần của nữ là lĩnh là ng Bưởi mới là hà ng tốt nhất, sợi mịn, mặt bóng. Quần của nam giới là lụa trắng là ng Cổ Đô. Ngoà i ra, một số chất liệu vải cao cấp cũng hay được dùng như: sa, xuyến, băng, là , xồi, đũi, nhiễu.... đửu là sản phẩm của các là ng nghử ở Hà Nội hay các tỉnh lân cận sản xuất. Một số hà ng đặc biệt hơn dà nh cho vương hầu là đoạn, gấm, vóc,...
Hình ảnh người Hà Nội xưa
Thị dân các phố nghử, buôn bán, lao động thì ưa quần áo mà u thâm, trắng và nâu. Quần áo nuộm bằng củ nâu vừa bửn mà u vừa bửn sợi. Phường Đồng Lâm có nghử nhuộm vải nâu nổi tiếng. Thiếu nữ mới lớn thích nhuộm mà u nâu non để tôn thêm vẻ đẹp nước da trắng ngần. Các ông bà thì thích nhuộm mà u tiết dê. Phường Hà ng Đà o lại có nghử nhuộm điửu.
Thợ may Hà thà nh rất khéo tay, thể hiện ở những kiểu áo quần, áo tứ thân (4 thân) là một trong những loại áo phụ nữ cổ nhất mà nay được biết. Khi mặc, người ta còn có thắt lưng bao xanh duyên dáng kèm theo. Một và i trường hợp thực dụng hơn, người ta thắt một cái "ruột tượng: thay cho thắt lưng để đựng tiửn và các thứ lặt vặt. Một số người còn đeo bên cạnh thắt lưng một chiếc xà tích bằng bạc đựng vôi ăn trầu. Có khi áo tứ thân còn thêm một vạt để cà i khuy, thường là 5 khuy. Bên trong áo tứ thân là yếm trắng, yếm đà o.
Đáng chú ý nhất trong trang phục phụ nữ là những tà áo dà i. ào dà i có từ bao giử cũng khó xác định, có thể đã hơn trăm năm, nhưng ngà y nay trở thà nh trang phục đẹp nhất, tiêu biểu cho cách ăn mặc đậm đà tính dân tộc của phụ nữ Việt Nam. Tại nhiửu hoạt động đối ngoại của đất nước, áo dà i trở thà nh lễ phục không thể thiếu được.
Có thể chiếc áo dà i Huế cùng với chiếc nón lá Huế chóp nhọn du nhập ra Hà Nội từ lâu, nhưng chỉ đến nửa đầu thế kỷ XX, áo dà i mới được người Hà Nội tiếp nhận và cải tiến nhiửu. ào dà i cũng từ đó trở thà nh trang phục gắn bó với phụ nữ thủ đô.
Nam giới mặc áo có 5 thân, cà i khuy tết chỉ hay khuy đồng, khuy bạc, khuy ngọc. Mùa đông thì cả nam và nữ thường dùng áo bông.
Hà Nội trong nửa đầu thế kỷ XX có những phố nổi tiếng vử bán vải như Hà ng Đà o, Hà ng Ngang, Hà ng Vải. Các phố may quần áo nổi tiếng là Hà ng Trống, Hà ng Gai.
Bên cạnh trang phục, sự thanh lịch của người Hà Nội còn thể hiện ở nón mũ đội đầu. Đẹp nhất là nón là ng Chuông, nhưng bộ quai thao là m duyên cho nón lại được là ng Triửu Khúc dệt. Vì thế, có câu ca:
"Hà Nội thì tết quai tua,
Có hai con bướm đậu vừa xung quanh".
Còn có nón mửn giải, nón tam giang dà nh cho ông già , nón lá cho con nhà già u, nón lá sen cho trẻ con, nón ba tầm.
Sau nà y, nhiửu loại mũ cũng theo văn minh phương Tây và o Hà Nội. Có mũ cát, mũ lườ¡i trai, mũ phớt, mũ nồi,...
Vử mùa đông, vẻ duyên dáng của nam thanh nữ tú còn được tô điểm thêm các loại khăn đội đầu hay quấn cổ. Có khi là khăn nhiễu hay khăn nhung có thêm một đoạn độn tóc bằng vải để vấn quanh đầu. Sau nà y, các thiếu nữ Hà Nội thường có chiếc khăn san mửng quấn hử quanh cổ để là m đẹp nhiửu hơn là để ấm. Nam giới có loại khăn đầu rìu hay khăn xếp. Bên cạnh việc đi già y sau nà y, còn phổ biến hơn cả là các loại guốc tre, guốc gỗ, dép quai ngang, dép mũ cong hình lá đử.
Trong những năm đầu thế kỷ XXI, ngoà i những trang phục đã trở thà nh lễ phục của cả nước như áo dà i cho phụ nữ, áo vest, sơ mi, quần Tây cho nam giới, người Hà Nội còn sáng tạo ra muôn và n mốt quần áo mới thích hợp với mọi tầng lớp nhân dân và cũng chịu ảnh hưởng của thời trang quốc tế. Hà Nội đã trở thà nh 1 trong 2 trung tâm thiết kế và biểu diễn thời trang lớn nhất nước.
