Theo tư liệu, chùa Đại Bi là ngôi chùa chung của 3 thôn Giáp Ba, Giáp Tư và Vân Chàng, được xây dựng từ thời vua Lý Nhân Tông. Nơi đây thờ thiền sư Từ Đạo Hạnh, một danh sư thời Lý có công chấn hưng, truyền bá Phật giáo và được dân làng suy tôn là bậc Thánh, Thành hoàng làng.
Năm 1964, chùa Đại Bi được Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Lễ hội chùa Đại Bi là lễ hội truyền thống của người dân thị trấn Nam Giang để tưởng nhớ thiền sư Từ Đạo Hạnh, được tổ chức hàng năm từ ngày 20 đến 23 tháng Giêng âm lịch. Trong đó ngày 21 là chính hội, với nhiều nghi lễ truyền thống, hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian đặc sắc.
Những đặc trưng cơ bản nhất trong phần “Lễ” chùa Đại Bi là các nghi lễ mộc dục thắng y (thay áo Thánh), rước kiệu Thánh của ba thôn về chùa, tế nam quan, tế nữ quan... Trong đó, tiêu biểu nhất là nghệ thuật múa rối cạn chầu Thánh (trò ổi lỗi).
Về phần “hội”, trước đây trong lễ hội chùa Đại Bi có nhiều các trò chơi dân gian như đấu vật chầu Thánh, chọi gà, cờ tướng, vật cầu, kéo chữ, múa rối nước... Hiện nay, bên cạnh một số hoạt động trò chơi dân gian, Ban tổ chức còn tổ chức thêm nhiều hoạt động văn hóa, thể thao, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương.
Chùa Đại Bi đã trở thành nơi du xuân, lễ Phật hàng năm của khách thập phương trong phiên chợ Viềng (chợ Viềng Chùa), diễn ra đêm mùng 7 rạng ngày mùng 8 tháng Giêng. Bên cạnh đó, từ nhiều đời nay, dân gian vẫn lưu truyền câu ca:
“Hai mươi phát tấu Chùa Bi
Trai đi được vợ, gái đi được chồng”.
Mang ý nghĩa đi hội chùa Đại Bi còn là dịp cầu duyên cho các nam thanh, nữ tú.
Với những giá trị tiêu biểu về lịch sử, văn hóa và những đặc trưng riêng, lễ hội chùa Đại Bi được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tại Quyết định số 254/QĐ-BVHTTDL ngày 22/1/2020.
Sự kiện đón Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với lễ hội chùa Đại Bi là niềm tự hào lớn của người dân địa phương, trở thành cơ sở và động lực quan trọng để chính quyền, người dân tiếp tục đẩy mạnh việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.
