Mỹ thuật

Kiến trúc sư Cao Phương Thảo - người ghi dấu ấn với nghệ thuật trúc chỉ

Thảo Nguyên 08:55 01/10/2024

Ra đời ở Huế, từ sáng tạo của họa sĩ Hải Bằng, trúc chỉ trong nghệ thuật đã mang sứ mệnh “đưa giấy thoát khỏi thân phận của một vật liệu làm nền”. Phải lòng trúc chỉ, chung niềm đam mê với người đã sáng tạo ra nghệ thuật này, kiến trúc sư Cao Phương Thảo đã góp phần đưa các sản phẩm ứng dụng nghệ thuật trúc chỉ vào phục vụ cuộc sống và bảo tồn di sản.

Phải lòng trúc chỉ

Lần đầu tiên biết đến trúc chỉ là khi Phương Thảo được tặng một bức tranh lớn. Với con mắt “chuyên nghiệp” của một kiến trúc sư, ngay lập tức cô thấy bức tranh ấy cực kì phù hợp trở thành một bức bình phong trong phòng khách nhà mình. Nhưng sau khi quan sát kĩ bức tranh, Thảo nghĩ đến việc làm thế nào để làm nổi bật những đường vân, những nét sợi dày mỏng trên bức tranh khổ lớn. Vậy là cô thử nghiệm bằng nhiều cách: chiếu rọi bằng ánh sáng tự nhiên, ánh sáng đèn… Và cuối cùng, khi sử dụng khung và chiếu đèn thì bức tranh đã biến thành một bức bình phong như ý muốn.

Chiêm ngưỡng sản phẩm đã hoàn thành, Thảo ngỡ ngàng trước sự “ăn khớp” đến hoàn hảo giữa bức tranh trúc chỉ và ánh sáng đèn. Ánh đèn giúp cho từng họa tiết trên tranh tỏa sáng, để trình diễn một “bữa tiệc” nghệ thuật thị giác ấn tượng. Quá mê mẩn, cô quyết định lên đường vào Huế tìm “cha đẻ” của trúc chỉ (họa sĩ Phan Hải Bằng) để “bái sư học đạo” với khát vọng đưa dòng sản phẩm nghệ thuật đặc biệt này vào phục vụ đời sống. Nhìn thấy đam mê và tình yêu nghệ thuật của nữ kiến trúc sư trẻ, họa sĩ Phan Hải Bằng đã đồng ý “chuyển giao công nghệ” cho cô.

cao-phuong-thao-voi-tac-pham-kinaras-dang-hoa.jpg
Cao Phương Thảo với tác phẩm "Kinaras dâng hoa".

Phương Thảo chia sẻ, quá trình hình thành một tác phẩm trúc chỉ mất rất nhiều thời gian và công sức. Đầu tiên là chọn nguyên liệu. Nguyên liệu để làm trúc chỉ chủ yếu từ các loại sản vật địa phương như: tre, trúc, dừa, chuối, dâu… Sau khi được nghiền nhỏ và “chế biến” theo công nghệ làm giấy truyền thống, nghệ sĩ trúc chỉ sẽ tiếp tục thực hiện các quy trình để tạo nên tác phẩm: “seo” bột giấy lên khung, rồi thi triển tác phẩm khi khung seo còn ướt. Kỹ thuật đồ họa trên trúc chỉ được thực hiện bằng cây bút nước đặc biệt. Người nghệ sĩ sử dụng áp lực nước để bóc đi từng lớp bột giấy, tạo hình rõ nét chất liệu từng loại sơ sợi theo ý muốn, theo độ đậm nhạt, dày mỏng khác nhau cho đến khi hoàn thành tác phẩm.

ung-dung-truc-chi-trong-van-hoa-tam-linh.jpg
Ứng dụng trúc chỉ trong văn hóa tâm linh.

“Một tác phẩm tranh trúc chỉ nếu chỉ dừng ở đó thì sẽ chỉ được trưng bày ở triển lãm hoặc phòng trưng bày và đối tượng thưởng thức có thể sẽ chỉ là những người yêu tranh. Còn nếu trúc chỉ được ứng dụng vào cuộc sống thì sẽ đến được với đông đảo công chúng hơn, được tiếp nối và kế thừa nhiều hơn”, Phương Thảo chia sẻ. Cũng bởi thế, khi đã có được một tác phẩm tranh trúc chỉ, Thảo và các cộng sự của cô lại miệt mài kết hợp thêm các phụ kiện ứng dụng để đưa tác phẩm vào cuộc sống.

Nỗ lực đưa nghệ thuật trúc chỉ vào cuộc sống

Từ ý tưởng về bức bình phong năm nào, Cao Phương Thảo và các đồng nghiệp đã nghiên cứu, ứng dụng nghệ thuật trúc chỉ trên rất nhiều sản phẩm khác nhau như tranh treo tường với với những hoa văn họa tiết cổ như Đức Phật, hoa sen, rồng phượng… “Những bức tranh này nếu kết hợp với ánh sáng đèn sẽ tạo ra hiệu ứng phù hợp với kiến trúc nội thất phòng thờ, tâm linh - một “nhánh” vô cùng quan trọng trong văn hóa Việt. Thêm nữa, những bức tranh treo tường, những tấm bình phong cũng sẽ hút ánh nhìn hơn khi các hoa văn tỏa sáng dưới ánh đèn”, Phương Thảo chia sẻ.

truc-chi-tren-non.jpg
Nghệ thuật trúc chỉ ứng dụng trên nón lá.

Không chỉ dừng lại ở những bức tranh, Phương Thảo còn tìm kiếm những loại hình sản phẩm có thể áp dụng nghệ thuật trúc chỉ: từ chiếc nón lá, cánh diều tuổi thơ đến những chiếc đèn lồng trang trí… Theo Phương Thảo, đưa trúc chỉ vào đời sống là cách để phổ biến và phát triển nó rộng và sâu nhất. Có thể ban đầu, người xem sẽ hơi ngỡ ngạc và ngạc nhiên với khái niệm trúc chỉ, nhưng dần dần họ sẽ hiểu hơn về quá trình sáng tạo và ngày một yêu thích các sản phẩm nghệ thuật này.

Không chỉ dừng lại ở trong nước, Phương Thảo còn muốn phát triển các sản phẩm để giới thiệu về nghệ thuật trúc chỉ với bạn bè quốc tế. Những chiếc ví đựng hộ chiếu là những sản phẩm trúc chỉ đầu tiên nhóm cô thực hiện với mục đích này. “Hầu như ai trong chúng ta cũng đều có một tấm hộ chiếu. Mỗi khi ra nước ngoài, mỗi khi gặp bạn bè quốc tế, cầm trên tay một tấm hộ chiếu có hoa văn trúc chỉ truyền thống của dân tộc Việt… thì biết đâu, một câu chuyện kể lại được bắt đầu…”

bo-tranh-ve-cuoc-doi-duc-phat.jpg
Bộ tranh về cuộc đời Đức Phật.

Và niềm đau đáu với bảo tồn di sản

Dù đã có những thành tựu nhất định trong việc ứng dụng trúc chỉ vào cuộc sống nhưng điều mà Thảo luôn đau đáu đó chính là bảo tồn di sản. Đưa một chất liệu mới thể hiện một giá trị di sản cũ, để cái mới đan xen với cái cũ, cái mới giữ gìn cái cũ, cái cũ tôn vinh cái mới… lại trăn trở lớn nhất của Thảo.

Là một người hoài cổ, yêu thích các giá trị cổ xưa, Thảo rất thích ngắm nhìn các ngôi chùa cổ với những họa tiết hoa văn trên các đỉnh vì kèo cột. Cô cũng hay một mình lang thang ở những công trình văn hóa cổ, để thấm, để ngấm những thông điệp của người xưa. Chính vì vậy, mới đây khi tham gia triển lãm “Ngày xửa ngày xưa” – một trong số hoạt động của dự án Dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn Nghệ sĩ đương đại” cùng với 15 nghệ sĩ trong các lĩnh vực nghệ thuật khác, Phương Thảo đã lần đầu tiên được bùng cháy đam mê của mình với nghệ thuật trúc chỉ. Tác phẩm di sản đầu tiên cũng là tác phẩm cô yêu thích nhất là bức bình phong “Kinaras dâng hoa”. Phương Thảo cho hay, cô đã mất hàng tháng trời để lên ý tưởng, tự tay “seo” giấy, phun rửa hoa văn… Và cuối cùng, tác phẩm đã nhận được sự yêu thích của người xem, khiến cô càng vững tin trong việc dùng chất liệu mới truyền thông điệp về bảo tồn di sản.

truc-chi-tren-quat.jpg
Nghệ thuật trúc chỉ ứng dụng trên quạt.

Dù mới ra đời được hơn 10 năm, nhưng nhờ có những người như kiến trúc sư Cao Phương Thảo, trúc chỉ đã chứng minh được tính ứng dụng rộng rãi của nó trong cuộc sống. Hy vọng rằng, một ngày không xa, những sản phẩm từ nghệ thuật trúc chỉ của kiến trúc sư Cao Phương Thảo sẽ đến được với đông chúng công chúng, từ đó góp phần khẳng định thương hiệu của nghệ thuật trúc chỉ Việt./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Tôn vinh di sản qua không gian trưng bày mới tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
    Không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng và mỹ thuật dân gian vừa được ra mắt tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội) là điểm nhấn mới trong hệ thống trưng bày cố định, đồng thời là bước tiến trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản mỹ thuật truyền thống.
  • Triển lãm bức tranh sen "Liên hoa tịnh cảnh"
    Phiên bản đặc biệt của bức tranh “Liên hoa tịnh cảnh”, tranh sen của cư sĩ, họa sĩ Nguyễn Thị Kim Đức được trưng bày tại Lotus Art Gallery Van Phuc, Hà Nội.
  • Ra mắt không gian trưng bày đặc sắc tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
    Sáng ngày 24/6/2025 tới, tại số 66 Nguyễn Thái Học (Ba Đình, Hà Nội), Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sẽ tổ chức Lễ ra mắt Không gian trưng bày Mỹ thuật ứng dụng và Mỹ thuật dân gian. Sự kiện diễn ra nhân dịp kỷ niệm 59 năm thành lập Bảo tàng (1966 – 2025), đánh dấu bước phát triển mới trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản mỹ thuật truyền thống.
  • Hành trình của người họa sĩ từ cao nguyên Mộc Châu đến xưởng họa giữa lòng Thủ đô
    Sinh ra và lớn lên tại thôn Văn Minh, xã Cam Thượng, huyện Ba Vì, Hà Nội, họa sĩ Quách Chiến Thắng (sinh ngày 17/11/1994) đã trải qua một hành trình nghệ thuật đầy biến động nhưng không kém phần đam mê. Từ những ngày đầu chập chững vào nghề cho đến nay, anh đã và đang khẳng định được tên tuổi với những tác phẩm sơn dầu giàu cảm xúc, và gần đây là những thử nghiệm mới mẻ với chất liệu sơn mài truyền thống.
  • Triển lãm tranh cổ động kỷ niệm các ngày lễ lớn của dân tộc
    Triển lãm do Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức, với sự tham dự của các họa sỹ chuyên sáng tác tranh cổ động đến từ thành phố Hà Nội và các tỉnh Thái Bình, Hải Dương, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hà Nam.
  • Tranh vẽ tại cuộc thi "Rực rỡ Việt Nam" sẽ được trưng bày ở nước Pháp
    Qua hơn 2 tháng phát động, cuộc thi đã nhận được gần 1.000 bức tranh đến từ trẻ em Việt Nam sống ở 17 quốc gia, chia làm 2 bảng theo hai khung lứa tuổi: Dưới 12 tuổi và từ 12 đến 17 tuổi
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • TP. Hồ Chí Minh trưng bày 17 Bảo vật quốc gia
    Từ ngày 29/6 đến 10/8/2025 tại Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh sẽ diễn ra trưng bày chuyên đề “Bảo vật quốc gia - Những kiệt tác di sản”.
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Người dân cần chủ động phòng tránh lũ quét, sạt lở đất do mưa lớn ở Bắc Bộ
    Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia: Từ ngày 28/6 đến 2/7/2025, Bắc Bộ có khả năng xảy ra đợt mưa rất lớn, lượng mưa có thể lên tới 100–300mm, có nơi trên 500mm.
  • Hà Nội: Đẩy mạnh xây dựng tổng thể hệ thống hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai
    UBND Thành phố ban hành Công văn số 3715/UBND-NNMT ngày 25/6 về việc triển khai thực hiện Dự án xây dựng tổng thể hệ thống hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai Thành phố và việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai trên địa bàn Thành phố.
Đừng bỏ lỡ
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
Kiến trúc sư Cao Phương Thảo - người ghi dấu ấn với nghệ thuật trúc chỉ
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO