Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội

Ha noi moi| 27/05/2009 10:16

Hà  Nội có khu 36 phố phường là  di sản cần gìn giữ. Không gian cổ kính nhấp nhô sóng mái mang dấu ấn quá khứ buổi đầu hình thà nh đô thị, mất đi không thể có nữa. Một trong những vẻ đẹp vô giá là  ở những mái úp nhử bé, rêu phong nhấp nhô sóng mái quyến rũ, đi và o lòng cái hồn cổ kính như tửa lên từ những lô xô đậm dấu thời gian.

Hãy thử­ từ một điểm cao nà o đó, nhìn ngắm tầng tầng sóng mái lô xô của Hà  Nội xưa. Thử­ tước bử những gì mới xen cấy, chèn ép thêm, có phải những sóng mái ấy cứ tự nhiên mà  thà nh nhịp, thà nh điệu, chẳng do một nét bút quy hoạch nà o, vậy mà  uyển chuyển, thấm và o lòng người.Và o những năm 20-30 của thế kỷ trước, ra đời một loạt các kiến trúc mà  ngà y nay chúng ta gọi là  phong cách Аông Dương.

Nổi bật của phong cách nà y là  hệ thống mái ngói dốc nghiêng.Thử­ lấy một tác phẩm được thử­ thách qua gần 3/4 thế kỷ, công trình Bộ Ngoại giao hiện nay trên đường Аiện Biên Phủ (Hà  Nội) mà  tác giả chính là  Ernets Hebrart, kiến trúc sư người Pháp rất có công với kiến trúc, văn hóa Việt Nam. Công trình 2 tầng và  tầng hầm có hệ thống mái ngói phong phú: mái bát giác trên các tháp, nhô lên trên mái lớn thân nhà . Mái nhử trên cử­a mái, trên cử­a sổ tầng 2, mái đầu hồi, các mái hắt nhử, mái chồng diêm thông gió tốt, tránh mưa tránh nắng, cản nhiệt cao...

kết hợp khéo léo thích dụng và  thẩm mử¹, rất Việt Nam. Cùng với đổi mới, kiến trúc bung ra, cái mái dốc lại có chỗ đứng. Nhà  thấp tầng, nhà  cao tầng, nhà  ở riêng lẻ, công thự quốc gia. Mái ngói dốc nghiêng chen nhau xuất hiện. Chỗ thì điểm xuyết thanh thản ung dung, chỗ thì tầng tầng lớp lớp, chen vai thích cánh. Ngói đất nung thô sơ trên bộ kèo gỗ đã nhường chỗ cho phần lớn là  bê tông cốt thép. Thường thì ngói Tây bằng đất nung, sang hơn thì ngói giếng đáy hình vẩy cá, thậm chí cả lưu ly men gốm. Аộ dốc không còn theo một khuôn khổ quen thuộc, chỉ hơi chênh chếch là m duyên mà  cứ úp chụp như chiếc nón và  cả như là  dựng đứng.

Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội

Hệ thống mái dốc nghiêng, nhanh chóng đi và o lòng người, không chỉ công trình thấp tầng, mà  cả mấy chục tầng. Có tới hơn nử­a số lượng tác phẩm được giải thưởng kiến trúc là  có mái dốc nghiêng kể cả là  chung cư cao tầng. Một khách sạn do chính người Pháp thiết kế tại vùng núi phía Bắc cũng có mái ngói (được giải thưởng kiến trúc 1998).Khắp không gian Hà  Nội, từ ngõ nhử chật hẹp đến đại lộ mới mở, từ quận Hoà n Kiếm đông đúc đến Nhật Tân rực đử hoa đà o, Võng Thị mênh mông bát ngát Hồ Tây, mái ngói các kiểu ngà y nối ngà y đua nhau bùng nổ. Thôi thì đủ cả, thế giới có gì ta có nấy. Có thể kể và i thí dụ bắt chước rất kệch cỡm. Mái vòm thấp khum khum cái lớn cái nhử trên nóc Nhà  hát Lớn, cũng được và i ba ông chủ bê nguyên dạng và o ngôi nhà  ở của mình.

Góc tường Phan Chu Trinh - Trần Hưng Аạo đang là  thí dụ sáng giá. Kia là  nhịp điệu cổ kính có vòm mái lớn có vòm mái nhử, đây chỉ là  một và i vòm tháp lạc lõng. Ngay các nước sát cạnh ta, vốn xưa gọi là  Xứ Аông Dương vẫn không ít mái dốc nghiêng với những đặc điểm mà  chỉ thoáng qua đã thấy ngay văn hóa truyửn thống Campuchia, Là o. Mái nhà  Việt Nam xưa, nhìn từ mặt chính ta thấy rẻo mái dốc thẳng lên từ mái chính và  gặp bử nóc, ta thấy rẻo mái dốc thẳng, sau chếch sang nhập với mái hồi. Nhìn từ đầu hồi nhà  thấy một tam giác tạo bởi hai đường rẻo mái và  đường nằm ngang của mái hồi.

Tam giác nà y gọi là  vỉ ruồi, (vì nó giống cái vỉ đập ruồi). Văn hóa Việt Nam, cấm kửµ tam giác nà y quay thẳng ra mặt chính. Tiếc thay, nhiửu công trình cứ cho cái tam giác nà y phơi ra mặt chính nhà , đập thẳng và o mắt mọi người. Rất dung tục! Cũng đừng dại dột đưa mái củ hà nh, đặc trưng Hồi giáo, chỉ là  phô trương lạc lõng, chứ không thể gọi là  độc đáo! Mái nhà  trước hết để che mưa, chắn nắng, chống nóng, cản lạnh, không thể chơi mái như trò chơi điện tử­!Những tam cấp cử­u trùng đà i như mấy công trình mới xây ở Hà  Nội: Nhà  UBND quận Ba Аình (Liễu Giai), nhà  chiếu bóng Quốc gia, Tổng công ty thép Việt Nam (Láng Hạ)... Khiến người ta choáng ngợp vử những bậc lên đồ sộ, khó có thể gắn và o cái mái duyên dáng Việt Nam. Аưa cái mái ngói nghiêng nghiêng ấy và o nhà  cao tầng có thể ví như mặc quần Tây, đội khăn xếp.

Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội

Ngà y nay xây nhà  cao tầng và  sắp tới sẽ chọc trời (thường là  40 tầng trở lên) có mái bằng, có mái dốc, nghĩ chẳng thể áp đặt. KTS Nguyễn Thanh Sơn đã đử nghị, khi tìm hình thức cho mái nhà , không chỉ quan hệ mật thiết với mặt đứng, phong cách kiến trúc, vật liệu, kết cấu... không thể quên tầm nhìn, cảnh quan khu vực, nhịp điệu đường phố, kiến trúc đô thị phô diễn hình khối, vật liệu.Cũng có kiến trúc sư đử nghị, mái nhà  không còn chỉ đơn thuần là  cái mái.

Có thể tổ chức trên mái nơi sinh hoạt câu lạc bộ, trồng cây, nuôi động vật nhử, tạo nên môi trường giao tiếp, cải thiện điửu kiện sinh thái, hòa và o thiên nhiên, không nên bử phí không gian nà y.Nói đến mái nhà  Việt Nam - như một biểu tượng văn hóa truyửn thống, nên nói chút ít đến đặc điểm mái cong. Mái lợp ngói dốc nghiêng nghiêng, nơi 2 mái tiếp giáp nhau, rẻo mái ấy cong hớt lên ở diửm mái, gọi là  Đầu đao lá mái. Cố kiến trúc sư Nguyễn Cao Luyện gọi bằng thuật ngữ Nở hoa đà o.Truyửn thống không phải là  di tích của quá khứ hay là  biểu hiện nà o đó do ta tự sáng tạo ra, mà  phải được sà ng lọc, thử­ thách lâu dà i, nói cách khác được các thế hệ chắt lọc...

Bộ mái nhà  đã được ông cha ta chọn lựa và  chúng ta tiếp tục lựa chọn, tuân theo trí tuệ và  gắn liửn với đời sống - Chỉ chọn lựa những gì tốt nhất, đẹp nhất, đồng nghĩa với cái đã được ông cha chọn lựa và  tiếp tục đúng với cái mà  chúng ta đang chọn lựa. Thiếu tính toán, thích chơi trội, chọn lựa sai lầm đửu có thể trở thà nh lực cản, kìm hãm, là m chệch hướng phát triển, cho nên hãy thận trọng. Không ít thí dụ kiến trúc sư chơi mái chồng chất mái lớn, nhử, cao thấp, tròn dà i... như học đòi nghệ thuật xếp đặt.Kiến trúc phương Tây (và  cả ở Việt Nam hiện nay) rất quan tâm đến mặt chính nhà , nhưng kiến trúc Việt Nam lại hầu như không có khái niệm nà y.

Yếu tố tạo hình quyết định tới hình thức kiến trúc chính là  bộ mái. Không chỉ giải quyết tốt sinh thái, khí hậu ngôi nhà , còn kết tinh thẩm mử¹: Cái thần của kiến trúc cổ Việt Nam là  ở mái. Аỉnh cao, cái hợp lý, cái đẹp của kiến trúc cổ Việt Nam nằm ngay bên trong các thể loại mái.Cho nên, tất yếu với kiến trúc hiện đại Việt Nam phải dà y công nghiên cứu, thể nghiệm để bằng vật liệu mới, cách nhìn mới, bộ mái có vị thế xứng đáng.Thực ra, thế hệ cha anh chúng ta đã có cách ứng xử­ rất văn hóa.

Tuy nhiên, thời kử³ ấy chúng ta xây dựng chỉ 2, 3 tầng, quy mô công trình không lớn. Còn ngà y nay đồ sộ hơn nhiửu lần cả khối tích và  chiửu cao. Sự lựa chọn, sự vận dụng đặc điểm nà o của bộ mái truyửn thống để được thừa nhận là  già u bản sắc. Mặc dù đã có một số thà nh công như Nhà  ga T1 hà ng không Nội Bà i, một số nhà  là m việc, biệt thự.Cái mái nhà  Hà  Nội, mái nhà  Việt Nam, quả thật lắm chuyện để bà n, để cãi. Hiện đại và  truyửn thống, dân tộc và  quốc tế, khu vực và  toà n cầu, hòa nhập và  hòa tan. Lý lẽ cũng lắm. Thực hiện cũng nhiửu. Аiửu quan trọng nhất là  để sao cho ra một phong cách Hà  Nội, phong cách Việt Nam.

(0) Bình luận
  • Phường Sơn Tây (mới) ngày đầu thực hiện tổ chức chính quyền 2 cấp: Vì Nhân dân phục vụ
    Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, phường Sơn Tây (thị xã Sơn Tây cũ - thành phố Hà Nội) thực hiện hoạt động chính quyền 2 cấp. Từ đầu giờ sáng nay, 1/7, toàn bộ cán bộ, công chức Phục vụ hành chính công phường Sơn Tây đã có mặt đầy đủ, đã bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ.
  • Kỳ họp thứ Nhất HĐND phường Cửa Nam: Không để đứt gãy công việc khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp
    Thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương, sáng 1/7, HĐND phường Cửa Nam (Thành phố Hà Nội) khóa I, nhiệm kỳ 2021-2026 tổ chức kỳ họp thứ nhất để xem xét, quyết định công tác nhân sự và thực hiện các nội dung quan trọng thuộc thẩm quyền. Đây là kỳ họp đặc biệt của phường Cửa Nam để hoàn thiện tổ chức bộ máy, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp hiệu lực, hiệu quả góp phần xây dựng và phát triển Thủ đô Văn hiến – Văn minh – Hiện đại.
  • Lời cảm ơn của Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội
    Ngày 25/6/2025, Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội tổ chức trang trọng hội nghị Gặp mặt tri ân các thế hệ nhà báo Thủ đô và khen thưởng tập thể, cá nhân hội viên nhà báo các cơ quan báo chí Hà Nội, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025).
  • Tôn vinh 80 gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô
    Hướng tới kỷ niệm 24 năm Ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001 – 28/6/2025), sáng 26/6 tại Hội trường Bảo tàng Hà Nội, Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội đã tổ chức Hội nghị tuyên dương gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô năm 2025. Sự kiện góp phần tôn vinh những mái ấm gương mẫu, giàu trách nhiệm với cộng đồng, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa trong đời sống xã hội.
  • Tây Hồ: Vững bước trên hành trình kiến tạo đô thị hiện đại, văn minh và giàu bản sắc
    Ba thập kỷ nhìn lại, quận Tây Hồ đã ghi tên mình vào bản đồ đô thị hiện đại của Thủ đô Hà Nội không chỉ bằng những công trình, con đường hay chỉ số tăng trưởng mà bằng cả những chuyển biến sâu sắc trong chất lượng sống, trong tư duy quản trị và trong tinh thần xây dựng cộng đồng người dân “thanh lịch, văn minh”, đúng với bản sắc của đất Kinh kỳ ngàn năm văn hiến.
  • Nhà báo Hồ Quang Lợi: “Viết về Hà Nội luôn có sự rung cảm của trái tim”
    Không sinh ra tại Hà Nội nhưng nhà báo Hồ Quang Lợi – nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, nguyên Tổng Biên tập báo Hà Nội Mới có một tình yêu lớn với Thủ đô. Ông chia sẻ: “Đọc các bài viết, xem một số bộ phim truyền hình anh em báo chí làm về Hà Nội, tôi thấy trong đó không chỉ có kỹ năng về nghề nghiệp, mà luôn có rung cảm của trái tim. Trái tim dành cho Hà Nội. Trái tim dành cho đất nước Việt Nam của chúng...”.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Khơi dậy giá trị di sản bị lãng quên từ quán Đạo giáo
    Trong hệ thống tín ngưỡng tôn giáo của người Việt, đình, chùa, đền, miếu từ lâu đã được nhận diện như những thiết chế tiêu biểu, in đậm dấu ấn trong tâm thức cộng đồng. Tuy nhiên, có một loại hình di tích tôn giáo từng giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần dân tộc nhưng dần bị lãng quên: đó là quán Đạo giáo. Cuốn sách "Quán Đạo giáo với một số vấn đề lịch sử và tôn giáo ở Việt Nam" của TS. Nguyễn Thế Hùng (NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2025) là một chuyên khảo công phu nhằm lấp đầy khoảng trống
  • Phường Sơn Tây (mới) ngày đầu thực hiện tổ chức chính quyền 2 cấp: Vì Nhân dân phục vụ
    Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, phường Sơn Tây (thị xã Sơn Tây cũ - thành phố Hà Nội) thực hiện hoạt động chính quyền 2 cấp. Từ đầu giờ sáng nay, 1/7, toàn bộ cán bộ, công chức Phục vụ hành chính công phường Sơn Tây đã có mặt đầy đủ, đã bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ.
  • Kỳ họp thứ Nhất HĐND phường Cửa Nam: Không để đứt gãy công việc khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp
    Thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương, sáng 1/7, HĐND phường Cửa Nam (Thành phố Hà Nội) khóa I, nhiệm kỳ 2021-2026 tổ chức kỳ họp thứ nhất để xem xét, quyết định công tác nhân sự và thực hiện các nội dung quan trọng thuộc thẩm quyền. Đây là kỳ họp đặc biệt của phường Cửa Nam để hoàn thiện tổ chức bộ máy, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp hiệu lực, hiệu quả góp phần xây dựng và phát triển Thủ đô Văn hiến – Văn minh – Hiện đại.
  • [Podcast] Phổ biến Nghị quyết thi hành Luật Thủ đô: Nghị quyết số 25/2024/NQ-HĐND
    Thực hiện khoản 1 Điều 15, điểm a khoản 3 Điều 52 Luật Thủ đô năm 2024, tại kỳ họp thứ 19, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 25/2024/NQ-HĐND quy định biện pháp thực hiện việc chuyển cán bộ, công chức làm việc tại xã, phường, thị trấn thành cán bộ, công chức thuộc biên chế hành chính; việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý cán bộ, công chức làm việc tại xã, phường, thị trấn trên địa bàn thành phố Hà Nội.
  • Tổng Bí thư Tô Lâm dự ra mắt 3 nền tảng số phục vụ triển khai thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW
    Sáng nay 2/7, tại Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chủ trì Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm của Ban Chỉ đạo và triển khai nhiệm vụ các tháng cuối năm.
Đừng bỏ lỡ
Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO