Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội

Ha noi moi| 27/05/2009 10:16

Hà  Nội có khu 36 phố phường là  di sản cần gìn giữ. Không gian cổ kính nhấp nhô sóng mái mang dấu ấn quá khứ buổi đầu hình thà nh đô thị, mất đi không thể có nữa. Một trong những vẻ đẹp vô giá là  ở những mái úp nhử bé, rêu phong nhấp nhô sóng mái quyến rũ, đi và o lòng cái hồn cổ kính như tửa lên từ những lô xô đậm dấu thời gian.

Hãy thử­ từ một điểm cao nà o đó, nhìn ngắm tầng tầng sóng mái lô xô của Hà  Nội xưa. Thử­ tước bử những gì mới xen cấy, chèn ép thêm, có phải những sóng mái ấy cứ tự nhiên mà  thà nh nhịp, thà nh điệu, chẳng do một nét bút quy hoạch nà o, vậy mà  uyển chuyển, thấm và o lòng người.Và o những năm 20-30 của thế kỷ trước, ra đời một loạt các kiến trúc mà  ngà y nay chúng ta gọi là  phong cách Аông Dương.

Nổi bật của phong cách nà y là  hệ thống mái ngói dốc nghiêng.Thử­ lấy một tác phẩm được thử­ thách qua gần 3/4 thế kỷ, công trình Bộ Ngoại giao hiện nay trên đường Аiện Biên Phủ (Hà  Nội) mà  tác giả chính là  Ernets Hebrart, kiến trúc sư người Pháp rất có công với kiến trúc, văn hóa Việt Nam. Công trình 2 tầng và  tầng hầm có hệ thống mái ngói phong phú: mái bát giác trên các tháp, nhô lên trên mái lớn thân nhà . Mái nhử trên cử­a mái, trên cử­a sổ tầng 2, mái đầu hồi, các mái hắt nhử, mái chồng diêm thông gió tốt, tránh mưa tránh nắng, cản nhiệt cao...

kết hợp khéo léo thích dụng và  thẩm mử¹, rất Việt Nam. Cùng với đổi mới, kiến trúc bung ra, cái mái dốc lại có chỗ đứng. Nhà  thấp tầng, nhà  cao tầng, nhà  ở riêng lẻ, công thự quốc gia. Mái ngói dốc nghiêng chen nhau xuất hiện. Chỗ thì điểm xuyết thanh thản ung dung, chỗ thì tầng tầng lớp lớp, chen vai thích cánh. Ngói đất nung thô sơ trên bộ kèo gỗ đã nhường chỗ cho phần lớn là  bê tông cốt thép. Thường thì ngói Tây bằng đất nung, sang hơn thì ngói giếng đáy hình vẩy cá, thậm chí cả lưu ly men gốm. Аộ dốc không còn theo một khuôn khổ quen thuộc, chỉ hơi chênh chếch là m duyên mà  cứ úp chụp như chiếc nón và  cả như là  dựng đứng.

Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội

Hệ thống mái dốc nghiêng, nhanh chóng đi và o lòng người, không chỉ công trình thấp tầng, mà  cả mấy chục tầng. Có tới hơn nử­a số lượng tác phẩm được giải thưởng kiến trúc là  có mái dốc nghiêng kể cả là  chung cư cao tầng. Một khách sạn do chính người Pháp thiết kế tại vùng núi phía Bắc cũng có mái ngói (được giải thưởng kiến trúc 1998).Khắp không gian Hà  Nội, từ ngõ nhử chật hẹp đến đại lộ mới mở, từ quận Hoà n Kiếm đông đúc đến Nhật Tân rực đử hoa đà o, Võng Thị mênh mông bát ngát Hồ Tây, mái ngói các kiểu ngà y nối ngà y đua nhau bùng nổ. Thôi thì đủ cả, thế giới có gì ta có nấy. Có thể kể và i thí dụ bắt chước rất kệch cỡm. Mái vòm thấp khum khum cái lớn cái nhử trên nóc Nhà  hát Lớn, cũng được và i ba ông chủ bê nguyên dạng và o ngôi nhà  ở của mình.

Góc tường Phan Chu Trinh - Trần Hưng Аạo đang là  thí dụ sáng giá. Kia là  nhịp điệu cổ kính có vòm mái lớn có vòm mái nhử, đây chỉ là  một và i vòm tháp lạc lõng. Ngay các nước sát cạnh ta, vốn xưa gọi là  Xứ Аông Dương vẫn không ít mái dốc nghiêng với những đặc điểm mà  chỉ thoáng qua đã thấy ngay văn hóa truyửn thống Campuchia, Là o. Mái nhà  Việt Nam xưa, nhìn từ mặt chính ta thấy rẻo mái dốc thẳng lên từ mái chính và  gặp bử nóc, ta thấy rẻo mái dốc thẳng, sau chếch sang nhập với mái hồi. Nhìn từ đầu hồi nhà  thấy một tam giác tạo bởi hai đường rẻo mái và  đường nằm ngang của mái hồi.

Tam giác nà y gọi là  vỉ ruồi, (vì nó giống cái vỉ đập ruồi). Văn hóa Việt Nam, cấm kửµ tam giác nà y quay thẳng ra mặt chính. Tiếc thay, nhiửu công trình cứ cho cái tam giác nà y phơi ra mặt chính nhà , đập thẳng và o mắt mọi người. Rất dung tục! Cũng đừng dại dột đưa mái củ hà nh, đặc trưng Hồi giáo, chỉ là  phô trương lạc lõng, chứ không thể gọi là  độc đáo! Mái nhà  trước hết để che mưa, chắn nắng, chống nóng, cản lạnh, không thể chơi mái như trò chơi điện tử­!Những tam cấp cử­u trùng đà i như mấy công trình mới xây ở Hà  Nội: Nhà  UBND quận Ba Аình (Liễu Giai), nhà  chiếu bóng Quốc gia, Tổng công ty thép Việt Nam (Láng Hạ)... Khiến người ta choáng ngợp vử những bậc lên đồ sộ, khó có thể gắn và o cái mái duyên dáng Việt Nam. Аưa cái mái ngói nghiêng nghiêng ấy và o nhà  cao tầng có thể ví như mặc quần Tây, đội khăn xếp.

Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội

Ngà y nay xây nhà  cao tầng và  sắp tới sẽ chọc trời (thường là  40 tầng trở lên) có mái bằng, có mái dốc, nghĩ chẳng thể áp đặt. KTS Nguyễn Thanh Sơn đã đử nghị, khi tìm hình thức cho mái nhà , không chỉ quan hệ mật thiết với mặt đứng, phong cách kiến trúc, vật liệu, kết cấu... không thể quên tầm nhìn, cảnh quan khu vực, nhịp điệu đường phố, kiến trúc đô thị phô diễn hình khối, vật liệu.Cũng có kiến trúc sư đử nghị, mái nhà  không còn chỉ đơn thuần là  cái mái.

Có thể tổ chức trên mái nơi sinh hoạt câu lạc bộ, trồng cây, nuôi động vật nhử, tạo nên môi trường giao tiếp, cải thiện điửu kiện sinh thái, hòa và o thiên nhiên, không nên bử phí không gian nà y.Nói đến mái nhà  Việt Nam - như một biểu tượng văn hóa truyửn thống, nên nói chút ít đến đặc điểm mái cong. Mái lợp ngói dốc nghiêng nghiêng, nơi 2 mái tiếp giáp nhau, rẻo mái ấy cong hớt lên ở diửm mái, gọi là  Đầu đao lá mái. Cố kiến trúc sư Nguyễn Cao Luyện gọi bằng thuật ngữ Nở hoa đà o.Truyửn thống không phải là  di tích của quá khứ hay là  biểu hiện nà o đó do ta tự sáng tạo ra, mà  phải được sà ng lọc, thử­ thách lâu dà i, nói cách khác được các thế hệ chắt lọc...

Bộ mái nhà  đã được ông cha ta chọn lựa và  chúng ta tiếp tục lựa chọn, tuân theo trí tuệ và  gắn liửn với đời sống - Chỉ chọn lựa những gì tốt nhất, đẹp nhất, đồng nghĩa với cái đã được ông cha chọn lựa và  tiếp tục đúng với cái mà  chúng ta đang chọn lựa. Thiếu tính toán, thích chơi trội, chọn lựa sai lầm đửu có thể trở thà nh lực cản, kìm hãm, là m chệch hướng phát triển, cho nên hãy thận trọng. Không ít thí dụ kiến trúc sư chơi mái chồng chất mái lớn, nhử, cao thấp, tròn dà i... như học đòi nghệ thuật xếp đặt.Kiến trúc phương Tây (và  cả ở Việt Nam hiện nay) rất quan tâm đến mặt chính nhà , nhưng kiến trúc Việt Nam lại hầu như không có khái niệm nà y.

Yếu tố tạo hình quyết định tới hình thức kiến trúc chính là  bộ mái. Không chỉ giải quyết tốt sinh thái, khí hậu ngôi nhà , còn kết tinh thẩm mử¹: Cái thần của kiến trúc cổ Việt Nam là  ở mái. Аỉnh cao, cái hợp lý, cái đẹp của kiến trúc cổ Việt Nam nằm ngay bên trong các thể loại mái.Cho nên, tất yếu với kiến trúc hiện đại Việt Nam phải dà y công nghiên cứu, thể nghiệm để bằng vật liệu mới, cách nhìn mới, bộ mái có vị thế xứng đáng.Thực ra, thế hệ cha anh chúng ta đã có cách ứng xử­ rất văn hóa.

Tuy nhiên, thời kử³ ấy chúng ta xây dựng chỉ 2, 3 tầng, quy mô công trình không lớn. Còn ngà y nay đồ sộ hơn nhiửu lần cả khối tích và  chiửu cao. Sự lựa chọn, sự vận dụng đặc điểm nà o của bộ mái truyửn thống để được thừa nhận là  già u bản sắc. Mặc dù đã có một số thà nh công như Nhà  ga T1 hà ng không Nội Bà i, một số nhà  là m việc, biệt thự.Cái mái nhà  Hà  Nội, mái nhà  Việt Nam, quả thật lắm chuyện để bà n, để cãi. Hiện đại và  truyửn thống, dân tộc và  quốc tế, khu vực và  toà n cầu, hòa nhập và  hòa tan. Lý lẽ cũng lắm. Thực hiện cũng nhiửu. Аiửu quan trọng nhất là  để sao cho ra một phong cách Hà  Nội, phong cách Việt Nam.

(0) Bình luận
  • Thị xã Sơn Tây tổ chức cuộc thi viết tìm hiểu lịch sử, văn hóa xứ Đoài
    Hướng tới kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ Thành phố Hà Nội (17/3/1930 – 17/3/2025); Đại hội Đảng các cấp hướng tới Đại hội Đảng bộ Thị xã Sơn Tây lần thứ XXII, nhiệm kỳ 2025-2030; 94 năm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3), Thị xã Sơn Tây tổ chức cuộc thi viết “Tìm hiểu lịch sử, văn hóa Sơn Tây – xứ Đoài, trách nhiệm của người trẻ trong bảo tồn và phát huy các giá trị di tích, lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh gắn với phát triển kinh tế du lịch địa phương”.
  • Quận Thanh Xuân: Chung sức để Tết Ất Tỵ đủ đầy, vui tươi
    Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội quận Thanh Xuân, Hà Nội vừa cho biết, nhân dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ , quận đã tổ chức chu đáo công tác thăm hỏi, tặng quà người có công với cách mạng và các đối tượng chính sách nhân dịp Tết 2025.
  • Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội trao quà Tết các gia đình chính sách, khó khăn tại thị xã Sơn Tây
    Thực hiện chương trình an sinh xã hội, tặng quà Tết nhân dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội (Đơn vị bầu cử số 7) và các đơn vị liên quan đã phối hợp, tổ chức trao cho Quỹ “Vì Người nghèo” thị xã Sơn Tây 300 triệu đồng để hỗ trợ Tết cho các hộ cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.
  • Huyện Chương Mỹ đón Xuân mới với phương châm “mọi người, mọi nhà đều có Tết”
    Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ (TP. Hà Nội) Nguyễn Anh Đức vừa ký ban hành Chỉ thị số 01/CT-UBND về việc tổ chức phục vụ Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025 trên địa bàn huyện. Người đứng đầu chính quyền huyện Chương Mỹ nhấn mạnh công tác tổ chức cho nhân dân đón Xuân mới vui tươi, lành mạnh, an toàn, tiết kiệm, với phương châm “mọi người, mọi nhà đều có Tết”.
  • Phường Quảng An (Quận Tây Hồ): Tích cực triển khai phong trào thi đua “Sáng – Xanh – Sạch – Đẹp”
    Thực hiện Chỉ thị 20 ngày 31/12/2024 của Quận ủy Tây Hồ; Kế hoạch số 388/KH-UBND ngày 31/12/2024 của UBND quận Tây Hồ về triển khai thực hiện phong trào thi đua “Sáng – Xanh – Sạch – Đẹp” trên địa bàn quận Tây Hồ; Nghị quyết số 159-NQ/ĐU ngày 03/01/2025 của Đảng ủy phường Quảng An về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác Bảo vệ môi trường trên địa bàn. Thời gian qua, UBND phường Quảng An đã xây dựng kế hoạch phong trào thi đua “Sáng – Xanh – Sạch – Đẹp” và cho triển khai tới từng đoàn thể c
  • Hà Nội đẩy mạnh thực hiện phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa"
    UBND Thành phố Hà Nội vừa ban hành Kế hoạch số 13/KH - UBND về việc tổ chức thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2025
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Đình Hiệp - nét xưa bên dòng sông Đáy
    Làng Hạ Hiệp (tên gọi cổ xưa là kẻ Hiệp), xã Liên Hiệp, huyện Phúc Thọ là một trong số ít những ngôi làng Việt cổ nằm bên hữu ngạn sông Đáy còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc của xứ Đoài nói riêng và của đồng bằng Bắc Bộ nói chung. Trong đó nổi bật là ngôi đình cổ kính, linh thiêng thờ Thành hoàng Hoàng Đạo - một danh tướng nổi tiếng của Hai Bà Trưng.
  • [Podcast] Đậm nét thanh lịch trong Tết Nguyên tiêu của người Hà Nội
    Người xưa có câu "Cúng cả năm không bằng rằm tháng Giêng" để nói về tầm quan trọng của Tết Nguyên tiêu – một ngày lễ trọng trong năm của văn hóa truyền thống Việt. Chính vì vậy, vào Rằm tháng Giêng hầu hết các gia đình đều chuẩn bị chu đáo để làm lễ. Đi lễ đền, chùa ngày rằm không chỉ là việc gìn giữ nét đẹp truyền thống của người Việt mà còn của người Tràng An – Hà Nội nói riêng. Sự thanh lịch văn minh của người Hà Nội được thể hiện qua những nét ứng xử đẹp khi đến lễ chùa, hay sắp mâm cỗ cúng vào ngày Rằm tháng Giêng. Trong chuyên mục “Chuyện người Hà Nội” ngày hôm nay cúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về phong tục ăn Tết nguyên tiêu của người Hà Nội.
  • Tân binh Thị xã Sơn Tây lên đường nhập ngũ với ý chí, hành trang của Thủ đô anh hùng
    Đại diện cho hơn 100 tân binh thị xã Sơn Tây lên đường làm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an Nhân dân năm 2025, công dân Nguyễn Duy Long đã hứa: Tiếp tục phát huy truyền thống quê hương Sơn Tây – Thủ đô anh hùng, luôn sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ Đảng, Nhà nước, Quân đội, Công an và nhân dân giao phó.
  • Soobin Hoàng Sơn nhận ba đề cử giải Cống hiến lần thứ 19 năm 2025
    Ban tổ chức Giải Cống hiến lần 19 năm 2025 vừa chính thức công bố đề cử vào chiều 13/2/2025 trên cả 2 hệ thống giải là Giải Âm nhạc Cống hiến và Giải Thể thao Cống hiến; đồng thời mở cổng bình chọn cho công chúng, để cùng với lá phiếu của các nhà báo, tìm ra những chủ nhân Cống hiến mùa giải năm nay.
  • Ngành giáo dục Hoàn Kiếm tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong trường học
    Giáo dục là một trong những lĩnh vực được ưu tiên trong Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, hướng đến xây dựng một nền giáo dục mở. Để nâng cao chất lượng giáo dục, Hà Nội nói chung và quận Hoàn Kiếm nói riêng đã chủ động tiên phong tham gia và nắm bắt cơ hội từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và đào tạo hướng đến chuyển đổi số toàn diện.
Đừng bỏ lỡ
Hồn cổ kính trong mái nhà  Hà  Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO