Chuyển động Hà Nội

Hà Nội - Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người

Nhà thơ Bằng Việt 19:56 02/02/2025

“Lương tri” và “phẩm giá” con người, cùng sự kết tinh và thăng hoa của nó, - hai tiêu chí thiêng liêng và cao quý này, không dễ gì mà bạn bè quốc tế đã từng trân trọng dành cho chúng ta, coi đó là biểu tượng khí phách của Thủ đô Hà Nội và toàn dân tộc.

anh-thay-trang-25.jpg

Sực nhớ lại, thời thanh xuân của mình, khi đất nước bước vào giai đoạn chống trả cuộc chiến tranh phá hoại khốc liệt của không quân Mỹ, trước cơ đồ Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến có nguy cơ bị hủy diệt, tôi đã viết bài thơ “Trở lại trái tim mình” (năm 1967), có những câu:

Hà Nội mang tầm vóc hôm nay
Cộng với tầm cao quá khứ
Tôi đi dọc những lối vào lịch sử
Nghe suốt năm châu bè bạn nối gần
Tôi đi ngang những cuộc đời thường
Biết ở đó chia nỗi lo nhân loại.

Và:

Có phải bao nhiêu vui buồn thời đại
Soi vào đây càng đậm sắc màu riêng...
Âm vang bao biến thiên
Thế giới gửi nơi này ghi nhớ
Bao hạt cát hạt vàng lịch sử
Hà Nội kiên tâm gạn lọc công bằng
Nghe tiếng Bác mỉm cười đôn hậu
Nghe bước mình vững chãi tháng năm...

Hà Nội thời điểm ấy quả đã là điểm mấu chốt “Được - Thua, Còn - Mất” của lương tri và phẩm giá thời đại, được cả nhân loại đồng lòng quan tâm và chia sẻ, cảm thông và cổ vũ! Một thời kỳ đầy mất mát, đau thương, nhưng vô cùng đáng tự hào! Vị thế ấy, tầm cao ấy của người Hà Nội, sau đó, trong những điều kiện và hoàn cảnh nào, sẽ vẫn còn có khả năng đạt tới và tiếp nối?

Hôm nay, khi thế kỷ XXI đã đi gần hết 1/4 hành trình, khi Thủ đô chúng ta đang sải bước tiến vào công cuộc đổi mới và hội nhập ở tầm cao, đang trên thế vươn mình toàn diện, thì những vấn đề trên lại đáng được đặt ra và giải đáp.

1tuoi-than-tien.jpg
Tuổi thần tiên

Câu hỏi về lương tri đòi hỏi chúng ta phải có lập trường thế nào trước những vấn đề sinh tử của thế giới như: Bảo vệ môi trường sống, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên; bảo vệ cuộc sống của dân thường trong các cuộc xung đột sắc tộc và xung đột quốc gia; tình trạng di dân trên thế giới; khủng hoảng lương thực, khủng hoảng năng lượng; biến đổi khí hậu bất thường trên trái đất… cho đến cả tâm trạng cần kiểm soát tỉnh táo trước sự phát triển không giới hạn của “khái niệm mở” đối với sự bùng nổ trí tuệ nhân tạo (AI) và các thiết bị thông minh thay thế con người, những thí nghiệm “lai tạo quá đà” với các chủng loại sinh vật, vượt khỏi quy luật tự nhiên (kiểu con cừu Dolly !)… Mọi điều này đều đang tiềm ẩn những rủi ro trước ngưỡng kiểm soát của lương tri loài người.

Câu hỏi về phẩm giá thì lại đòi hỏi chúng ta cần xác định lại thật sự khách quan và khoa học các quy tắc đạo đức và ứng xử của mỗi người, trong môi trường sống chạy đua theo các biểu hiện hưởng thụ của chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa khoái lạc ích kỷ, hay triệt để lợi dụng các tín điều tôn giáo và triết thuyết cực đoan để mê hoặc con người, biến họ thành những công cụ hành xử vô tri, tha hóa, vô nhân tính… có thể gieo rắc thảm họa cho cả cộng đồng.
Con người của Hà Nội hôm nay, qua bao hưng phế thăng trầm, chắc chắn là đã có đủ bản lĩnh để tự nhận thức ra điều phải và điều trái, quy luật khách quan của sự tồn vong, những gì là giá trị đích thực của chính mình trong vòng quay tiến hóa và tiến trình vươn tới nền văn minh và tiến bộ thực sự của nhân loại. Chúng ta cần cuộc sống dân chủ, cởi mở, để phát huy trọn vẹn trí tuệ công dân, đảm bảo huy động được hết mọi sáng kiến và tâm huyết đóng góp cho cộng đồng. Chúng ta cần động viên và kích thích năng lực sáng tạo dồi dào của từng thành viên trong xã hội nhạy bén hơn, có tầm nhìn xa trông rộng hơn, để đạt được những thành tựu quy mô lớn hơn, có tính hệ thống cao hơn trên tổng thể.

Chúng ta phải đầu tư suy nghĩ sâu rộng hơn, nghiêm cẩn hơn, tìm ra sách lược thích hợp cho con đường tiến hóa xã hội, vừa có tính phổ quát của loài người, vừa mang đặc thù riêng của dân tộc, phát huy hết mọi ưu điểm và hạn chế mọi nhược điểm trong cách sống trước đây. Điều tiên quyết là không tự ti cũng không tự mãn, bình tĩnh học hỏi, tiếp thu những thành tựu mới, vươn mình tới những đỉnh cao tri thức về xã hội và tự nhiên của nhân loại. Thế giới đang bước vào cuộc Cách mạng 4.0, thời kỳ phát triển vũ bão đối với trí tuệ và thành tựu tri thức này, lẽ nào chúng ta lại có thể đủng đỉnh, thờ ơ đứng bên ngoài?

Trong tất cả những điều vừa nêu trên, có hai vấn đề, theo tôi, đáng lưu tâm bậc nhất, đó là phát huy nguồn lực và sức sáng tạo của con người Thủ đô và nâng cao toàn diện cơ sở hạ tầng của cuộc sống, đồng thời bảo vệ triệt để môi trường sống. Đối với nguồn lực và sức sáng tạo của con người, thì Đảng và Nhà nước chúng ta đã đưa ra một tiêu chí ngắn gọn nhưng rất toàn diện, đó là đưa Con Người vào vị trí trung tâm của mọi chủ trương chính sách cần hướng tới. Nói khác đi, mọi mục tiêu phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục thể thao… kết hợp đầy đủ với các yêu cầu cao về Trí - Đức - Thể - Mỹ, đều phải lấy Con Người làm động lực và mục đích tối thượng. Vì thế, sự nghiệp phát triển kinh tế được gắn chặt với việc nâng cao đời sống và thu nhập đầu người của mỗi công dân; phát triển giáo dục thì trước nhất là làm sao để mỗi con em ta từ tuổi ấu thơ đều được đến trường học bình đẳng, được hưởng một nền giáo dục tiên tiến, toàn diện, thậm chí miễn phí. Cũng như vậy, về chăm sóc sức khỏe, bồi dưỡng mọi năng lực thể chất và tinh thần cho mỗi người trong cộng đồng đều phải được quan tâm và cải thiện thật công bằng với mọi tầng lớp, mọi lứa tuổi, mọi vùng miền. Về văn hóa, với chủ trương phát triển văn hóa hướng tới chủ nghĩa nhân bản và đậm đà bản sắc dân tộc, chúng ta đang vừa tiếp tục học hỏi và tiếp thu những giá trị cao quý mà nhân loại đã đạt tới, vừa bảo tồn và duy trì những nét đẹp tinh thần đặc trưng, có ý nghĩa sâu xa nhất đối với thế mạnh truyền thống của Thăng Long ngàn năm văn hiến. Hàng vạn, thậm chí hàng triệu khách du lịch đến Thủ đô Hà Nội những năm gần đây đều phát biểu gần như thống nhất, rằng họ vô cùng cảm phục trước vẻ đẹp hài hòa của văn hóa Thủ đô, vừa văn minh hiện đại vừa giữ được mọi nét tinh hoa truyền thống dân tộc, bên cạnh đó, lại có sự cởi mở, vị tha và sự thân thiện chí tình trong tính cách và cách ứng xử của con người Hà Nội, cũng làm bạn bè quốc tế vô cùng cảm mến, nể trọng.

tac-pham-ban-nhac-thang-long-.jpg
Tác phẩm “Bản nhạc Thăng Long”. Tranh khắc gỗ của họa sĩ Trần Nguyên Đán.

Trong kỷ nguyên vươn mình toàn diện của dân tộc, như cách nói của lãnh đạo Đảng, Nhà nước hiện nay, chúng ta đang ra sức cải cách và làm mới một cách quyết liệt thể chế và bộ máy quản lý đất nước; cam kết với thế giới việc sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo từ thiên nhiên, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường dân sinh, chống ô nhiễm nguồn nước và không khí; phát huy cao nhất năng lực trí tuệ và quyền mưu cầu hạnh phúc của con người Thủ đô, để mọi người sẵn sàng ở thế chủ động sáng tạo trong cả tiến trình Đổi mới và Hội nhập. Đó cũng là những ưu thế thể hiện rõ nguyên tắc lấy Con Người với tiêu chí lương tri và phẩm giá làm cốt lõi, đảm bảo phát huy hết mọi phẩm chất và ưu thế của nguồn lực Thủ đô Hà Nội nói riêng và đất nước Việt Nam nói chung, nhằm đạt tới thành tựu rực rỡ của kỷ nguyên vươn mình toàn diện của dân tộc./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • TP. Hồ Chí Minh trưng bày 17 Bảo vật quốc gia
    Từ ngày 29/6 đến 10/8/2025 tại Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh sẽ diễn ra trưng bày chuyên đề “Bảo vật quốc gia - Những kiệt tác di sản”.
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Người dân cần chủ động phòng tránh lũ quét, sạt lở đất do mưa lớn ở Bắc Bộ
    Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia: Từ ngày 28/6 đến 2/7/2025, Bắc Bộ có khả năng xảy ra đợt mưa rất lớn, lượng mưa có thể lên tới 100–300mm, có nơi trên 500mm.
  • Hà Nội: Đẩy mạnh xây dựng tổng thể hệ thống hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai
    UBND Thành phố ban hành Công văn số 3715/UBND-NNMT ngày 25/6 về việc triển khai thực hiện Dự án xây dựng tổng thể hệ thống hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai Thành phố và việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai trên địa bàn Thành phố.
Đừng bỏ lỡ
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
Hà Nội - Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO