Tác giả - tác phẩm

Chủ nhân Giải thưởng Lớn Bùi Xuân - Vì tình yêu Hà Nội (năm 2018) qua đời ở tuổi 103

Thụy Phương 16/07/2024 09:44

Ông Nguyễn Bá Đạm - chủ nhân Giải thưởng Lớn Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2018, “kỳ nhân tiền cổ Hà thành” và cũng là một nhân chứng sống của đất văn vật Hà Nội vừa qua đời ở tuổi 103. Lễ tang ông được tổ chức vào 8h15 ngày 17/7/2024 tại Nhà tang lễ thành phố 125 Phùng Hưng, Hà Nội.

Ông Nguyễn Bá Đạm sinh năm 1922 ở làng Mọc, Giáp Nhất, nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ông từng là giáo viên dạy sử của trường THPT Phan Đình Phùng. Sau khi nghỉ hưu, ông giáo Đạm dồn nhiều tâm huyết cho việc viết sách, viết báo về Hà Nội, trong đó tiêu biểu là 2 tập sách “Hà Nội thuở ấy” và “Hà Nội những câu chuyện kể cuối thế kỷ XIX - XX”.

nguoihanoi-com-vn-nguyen-ba-dam.jpg
Nhà giáo, nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Đạm trong một lần trò chuyện với phóng viên Tạp chí Người Hà Nội (Ảnh: Đặng Thủy).

Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, lúc còn sống khi đọc những trang viết của Nguyễn Bá Đạm trong cuốn “Hà Nội thuở ấy” từng nhận xét: “Bằng lối viết dung dị, hồn hậu, tác giả như dựng lại một bộ phim ký sự về Hà Nội thế kỷ XX với một tình cảm thân thiết, trìu mến”.

Cùng với những cuốn sách viết về Hà Nội, Nguyễn Bá Đạm còn dành nhiều tâm sức cho việc chép sử làng, về các dòng họ trong làng Giáp Nhất, về sự biến đổi của cư dân nơi đây và cả những câu chuyện về những nhân vật nổi danh của làng như nhà tư sản Ba Thục, nhà văn Vũ Trọng Phụng…

Nhà báo Vũ Thị Tuyết Nhung - nguyên Trưởng ban biên tập Văn hóa - xã hội, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội cho hay, sinh trưởng ở làng Mọc, song cụ Đạm trước đây đã có một thời gian dài lập nghiệp ở trên phố. Hàng Bạc và Ngọc Hà là nơi gia đình cụ đã từng cư ngụ. Lúc về già, cụ mới quay trở lại Giáp Nhất sinh sống.

“Khi cụ trở về sinh sống tại làng, ấy là vào những năm 80-90 của thế kỷ trước, cụ đã dành nhiều thời gian cho việc trò chuyện với bà con làng nước, ghi chép hệ thống lại các tư liệu văn hóa lịch sử của làng quê. Kể cả danh lam thắng cảnh, phong tục, nếp sống cùng những biến động về địa lý, tài vật của Giáp Nhất trong khoảng thời gian đầu thế kỷ 20 đến nay. Song công tích lớn nhất mà xóm làng ghi ân cụ Nguyễn Bá Đạm, đó chính là việc vận động bà con địa phương tham gia đóng góp tu sửa cụm di tích văn hóa lịch sử của làng, đặc biệt là ngôi chùa Giáp Nhất có tên chữ là Phúc Lâm tự cho khang trang đường hoàng như ngày nay.

Trong vai trò người trưởng ban quản lý di tích Giáp Nhất, cụ Nguyễn Bá Đạm đã lần giở nhiều nguồn tài liệu đáng tin cậy, làm lại hồ sơ các di tích để tiến hành xin các cơ quan chức năng xếp hạng cho cụm di tích làng Giáp Nhất. Hồi tôi làm cuốn phim tài liệu nhan đề “Người ở làng Giáp Nhất”, đã có thời gian tìm hiểu tư liệu rồi viết kịch bản, tổ chức quay phim hàng tuần, với sự giúp đỡ chí tình của cụ Đạm”, nhà báo Vũ Thị Tuyết Nhung nhớ lại.

Ngoài dạy học, viết sách cụ Nguyễn Bá Đạm còn đam mê sưu tầm cổ vật, tiền cổ ngay từ nhỏ và được mệnh danh là “kỳ nhân tiền cổ Hà thành”. Trong một lần trò chuyện với phóng viên Người Hà Nội, ông Đạm từng chia sẻ thú chơi này đã nhen nhóm trong ông từ khi còn nhỏ, ấy là khi được anh cho đi thăm Bảo tàng Lịch sử, thấy những đồng tiền cổ trưng bày trong tủ kính cậu bé Đạm mê mẩn.

Lúc đầu, bộ sưu tập của ông Đạm chỉ có vài ba đồng trinh thời Gia Long - Minh Mạng, rồi ông gom nhặt, trao đổi để bộ sưu tập ngày một nhiều thêm. Có thời kỳ, ông còn bán hết cả những đồ quý giá trong nhà để đổi lấy những bộ sưu tập tiền cổ mà mình yêu thích. Với Nguyễn Bá Đạm, sưu tầm tiền cổ cũng là để hiểu thêm về những thăng trầm của lịch sử, về nghệ thuật của người xưa. Cũng từ thú chơi đồ cổ, sưu tầm tiền cổ, cụ Đạm đã có không ít những nghĩa cử cao đẹp.

Là một nhà giáo, nhà sưu tập, Nguyễn Bá Đạm kết bạn và thân thiết với nhiều danh sĩ thuở đó. Nguyễn Bá Đạm được coi là người bạn tri kỷ tri âm của họa sĩ Bùi Xuân Phái và là bạn tâm giao của 3 danh họa khác trong bộ tứ huyền thoại Nghiêm, Liên, Sáng, Phái... Ông cũng kết thân với họa sĩ Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng, kết giao như anh em với nhà văn Nguyễn Tuân... và giữ nhiều kỷ vật về họ. Từ thập nhiên 60,70 của thế kỷ trước, ông Đạm đã được Bùi Xuân Phái vẽ hơn 200 bức chân dung với đủ các chất liệu. Đặc biệt và ấn tượng nhất là bộ tranh chân dung 12 bức được họa sĩ Bùi Xuân Phái vẽ trên 12 vỏ bao diêm.

Sống gần trọn một thế kỷ trong lòng Hà Nội, ông Nguyễn Bá Đạm được coi là hiện thân của một “tâm hồn Hà Nội”. Năm 2018, khi ở tuổi 96, ông Nguyễn Bá Đạm vinh dự được trao Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội. Nhà thơ Bằng Việt khi đánh giá về những cống hiến của ông Nguyễn Bá Đạm từng chia sẻ: “Những ai biết ông đều rất ấn tượng về một “tâm hồn Hà Nội” thâm trầm, sâu sắc, với lối sống giản dị, nề nếp, lại không kém phần tao nhã, thanh lịch. Tâm hồn Hà Nội ấy luôn trân trọng tới từng nét văn hóa của Thủ đô, để rồi từ những ký ức, trải nghiệm của bản thân ông đã lặng thầm đưa vào trang viết”./.

Bài liên quan
  • Nhà giáo, nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Đạm: Người lưu giữ  ký ức về Hà Nội
    Nhắc đến Nguyễn Bá Đạm là nhắc đến một nhân chứng sống của đất văn vật Hà Nội. Sống gần trọn một thế kỷ, ông đã có những cống hiến thầm lặng cho văn hóa, lối sống Thủ đô. Năm 2018, Nguyễn Bá Đạm đã vinh dự được trao Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội. Đây là phần thưởng xứng đáng cho những đóng góp của ông đối với mảnh đất Hà thành.
(0) Bình luận
  • Xuân về, trò chuyện với tác giả “Mùa xuân, làng lúa làng hoa”
    “Lúa ơi thơm ngát cho em hát cùng người/ Bởi lúa yêu cuộc đời nên xanh thắm tươi ruộng đồng/ Sóng lấp lánh mặt hồ cho hoa em ngào ngạt/ Hương hoa bay dào dạt/ Làng hoa em gọi mùa - Mùa xuân...”
  • Khám phá địa danh lịch sử, văn hoá qua bộ sách song ngữ "Hà Nội - Sài Gòn du ký"
    Bộ sách song ngữ Hà Nội - Sài Gòn du ký là bộ sách độc đáo kết hợp giữa yếu tố du ký, tranh truyện, mang đến cho độc giả một hành trình thú vị khám phá vẻ đẹp và văn hóa đặc sắc của hai thành phố nổi tiếng nhất Việt Nam: Hà Nội và Sài Gòn.
  • “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ”: Góc nhìn trữ tình và chân thực về xứ Huế
    Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt bạn đọc cuốn sách “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ”. Đây là tác phẩm mới nhất trong sê-ri sách du lịch, được viết bởi tác giả Nguyễn Thái Bình cùng với nhóm biên soạn. “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ” không chỉ đơn thuần là một cuốn du ký, mà còn là một bộ bách khoa toàn thư mini về Huế - một trong những địa danh văn hóa đặc sắc của Việt Nam.
  • GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính: “Người không cũ” của Hà Nội
    GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính đã dành cả cuộc đời của mình cho kiến trúc, dành tình yêu cho Hà Nội - mảnh đất ông sinh ra và lớn lên. Sau khi tốt nghiệp Đại học kiến trúc Matxcơva năm 1967 và bảo vệ luận án Phó tiến sĩ kiến trúc về di sản và trùng tu năm 1977, ông trở về nước. 20 năm giữ chức Giám đốc Trung tâm thiết kế và tu bổ di tích Trung ương (nay là Viện Bảo tồn di tích), Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, Phó Chủ tịch Hội kiến trúc sư Việt Nam,… ông đã dành trọn kiến thức, tâm huyết cho công tác bảo tồn, trùng tu di tích để gìn giữ và phát huy những di sản cha ông. Giải thưởng Lớn, Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội, năm 2024 vinh danh GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính như khẳng định lại những đóng góp của ông trong suốt hơn nửa thế kỉ qua.
  • Ra mắt cuốn sách “Khi tài nguyên không còn khan hiếm”: Hành trình vượt qua giới hạn để phát triển bền vững
    Ngày 16/1/2025, tại Hà Nội, Mochibooks chính thức phát hành cuốn sách “Khi tài nguyên không còn khan hiếm: Hành trình vượt qua giới hạn để phát triển bền vững” của tác giả TS. Lê Hữu Thi. Đây là tác phẩm mở ra những góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về mối quan hệ giữa công nghệ, tài nguyên và sự phát triển bền vững trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ.
  • Khám phá Tết qua những ấn phẩm sách đặc sắc cho thiếu nhi
    Chào đón năm mới Ất Tỵ 2025, Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu đến bạn đọc những ấn phẩm sách Tết đặc sắc, phong phú về thể loại, từ thơ, truyện, sách kiến thức, sách kỹ năng giúp các bạn nhỏ hiểu thêm về phong tục Tết, đặc biệt là vẻ đẹp truyền thống của Tết cổ truyền dân tộc.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • [Podcast] Truyện ngắn: Duyên nợ mai vàng (Kỳ 2)
    "Chẳng có điều gì là không thể. Cơ bản là ta có thực sự muốn hay không!”. Nếu với ai đó thì đây quả là một hành động bộc phát điên rồ, nhưng tôi thì hoàn toàn nhận thức rõ điều mà tôi đang làm. “Cancel” tất cả những hợp đồng công việc mang đến nhiều lợi lộc cho tôi chỉ vì một bức ảnh trên màn hình máy tính vô tình đập vào mắt nhưng có sức hút với tôi rất mãnh liệt...
  • Thiền đào
    Chàng vẫn âm thầm dõi theo những bài viết của nàng và không bỏ sót bất kỳ phóng sự nào về nàng. Đôi mắt nàng khi bảy tuổi hay của bây giờ vẫn vậy. Xoáy xiết, ám ảnh. Nhấn chàng xuống đỉnh vực. Vẫy vùng. Ngộp thở. Toàn thân không trọng lượng. Đôi vực sâu đồng tử đã xoáy chàng đến một nơi quen thuộc. Là dinh đào, khi ấy chàng đang ở tuổi mười ba.
  • [Video] Rộn ràng sắc xuân chùa Bối Khê - Di tích Quốc gia đặc biệt của Thủ đô
    Sáng ngày 7/2 (tức mùng 10 tháng Giêng năm Ất Tỵ), Huyện uỷ - HĐND – UBND – Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Thanh Oai đã long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt chùa Bối Khê, đồng thời khai hội chùa Bối Khê xuân Ất Tỵ 2025 với nhiều hoạt động đặc sắc.
  • Hà Nội kiến nghị Thủ tướng giao thực hiện dự án xây cầu Ngọc Hồi
    UBND TP Hà Nội đã có công văn số 326/UBND-ĐT ngày 4/2 gửi Thủ tướng Chính phủ về việc giao cơ quan chủ quản thực hiện Dự án đầu tư xây dựng cầu Ngọc Hồi và đường dẫn hai đầu kết nối TP Hà Nội và tỉnh Hưng Yên.
  • Hà Nội công khai danh sách hơn 2.700 cơ sở mầm non độc lập
    Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội vừa công khai danh sách cơ sở mầm non độc lập được cấp phép, giúp phụ huynh có thông tin để lựa chọn nơi gửi trẻ.
Đừng bỏ lỡ
Chủ nhân Giải thưởng Lớn Bùi Xuân - Vì tình yêu Hà Nội (năm 2018) qua đời ở tuổi 103
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO