Tác giả - tác phẩm

Chủ nhân Giải thưởng Lớn Bùi Xuân - Vì tình yêu Hà Nội (năm 2018) qua đời ở tuổi 103

Thụy Phương 16/07/2024 09:44

Ông Nguyễn Bá Đạm - chủ nhân Giải thưởng Lớn Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2018, “kỳ nhân tiền cổ Hà thành” và cũng là một nhân chứng sống của đất văn vật Hà Nội vừa qua đời ở tuổi 103. Lễ tang ông được tổ chức vào 8h15 ngày 17/7/2024 tại Nhà tang lễ thành phố 125 Phùng Hưng, Hà Nội.

Ông Nguyễn Bá Đạm sinh năm 1922 ở làng Mọc, Giáp Nhất, nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ông từng là giáo viên dạy sử của trường THPT Phan Đình Phùng. Sau khi nghỉ hưu, ông giáo Đạm dồn nhiều tâm huyết cho việc viết sách, viết báo về Hà Nội, trong đó tiêu biểu là 2 tập sách “Hà Nội thuở ấy” và “Hà Nội những câu chuyện kể cuối thế kỷ XIX - XX”.

nguoihanoi-com-vn-nguyen-ba-dam.jpg
Nhà giáo, nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Đạm trong một lần trò chuyện với phóng viên Tạp chí Người Hà Nội (Ảnh: Đặng Thủy).

Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, lúc còn sống khi đọc những trang viết của Nguyễn Bá Đạm trong cuốn “Hà Nội thuở ấy” từng nhận xét: “Bằng lối viết dung dị, hồn hậu, tác giả như dựng lại một bộ phim ký sự về Hà Nội thế kỷ XX với một tình cảm thân thiết, trìu mến”.

Cùng với những cuốn sách viết về Hà Nội, Nguyễn Bá Đạm còn dành nhiều tâm sức cho việc chép sử làng, về các dòng họ trong làng Giáp Nhất, về sự biến đổi của cư dân nơi đây và cả những câu chuyện về những nhân vật nổi danh của làng như nhà tư sản Ba Thục, nhà văn Vũ Trọng Phụng…

Nhà báo Vũ Thị Tuyết Nhung - nguyên Trưởng ban biên tập Văn hóa - xã hội, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội cho hay, sinh trưởng ở làng Mọc, song cụ Đạm trước đây đã có một thời gian dài lập nghiệp ở trên phố. Hàng Bạc và Ngọc Hà là nơi gia đình cụ đã từng cư ngụ. Lúc về già, cụ mới quay trở lại Giáp Nhất sinh sống.

“Khi cụ trở về sinh sống tại làng, ấy là vào những năm 80-90 của thế kỷ trước, cụ đã dành nhiều thời gian cho việc trò chuyện với bà con làng nước, ghi chép hệ thống lại các tư liệu văn hóa lịch sử của làng quê. Kể cả danh lam thắng cảnh, phong tục, nếp sống cùng những biến động về địa lý, tài vật của Giáp Nhất trong khoảng thời gian đầu thế kỷ 20 đến nay. Song công tích lớn nhất mà xóm làng ghi ân cụ Nguyễn Bá Đạm, đó chính là việc vận động bà con địa phương tham gia đóng góp tu sửa cụm di tích văn hóa lịch sử của làng, đặc biệt là ngôi chùa Giáp Nhất có tên chữ là Phúc Lâm tự cho khang trang đường hoàng như ngày nay.

Trong vai trò người trưởng ban quản lý di tích Giáp Nhất, cụ Nguyễn Bá Đạm đã lần giở nhiều nguồn tài liệu đáng tin cậy, làm lại hồ sơ các di tích để tiến hành xin các cơ quan chức năng xếp hạng cho cụm di tích làng Giáp Nhất. Hồi tôi làm cuốn phim tài liệu nhan đề “Người ở làng Giáp Nhất”, đã có thời gian tìm hiểu tư liệu rồi viết kịch bản, tổ chức quay phim hàng tuần, với sự giúp đỡ chí tình của cụ Đạm”, nhà báo Vũ Thị Tuyết Nhung nhớ lại.

Ngoài dạy học, viết sách cụ Nguyễn Bá Đạm còn đam mê sưu tầm cổ vật, tiền cổ ngay từ nhỏ và được mệnh danh là “kỳ nhân tiền cổ Hà thành”. Trong một lần trò chuyện với phóng viên Người Hà Nội, ông Đạm từng chia sẻ thú chơi này đã nhen nhóm trong ông từ khi còn nhỏ, ấy là khi được anh cho đi thăm Bảo tàng Lịch sử, thấy những đồng tiền cổ trưng bày trong tủ kính cậu bé Đạm mê mẩn.

Lúc đầu, bộ sưu tập của ông Đạm chỉ có vài ba đồng trinh thời Gia Long - Minh Mạng, rồi ông gom nhặt, trao đổi để bộ sưu tập ngày một nhiều thêm. Có thời kỳ, ông còn bán hết cả những đồ quý giá trong nhà để đổi lấy những bộ sưu tập tiền cổ mà mình yêu thích. Với Nguyễn Bá Đạm, sưu tầm tiền cổ cũng là để hiểu thêm về những thăng trầm của lịch sử, về nghệ thuật của người xưa. Cũng từ thú chơi đồ cổ, sưu tầm tiền cổ, cụ Đạm đã có không ít những nghĩa cử cao đẹp.

Là một nhà giáo, nhà sưu tập, Nguyễn Bá Đạm kết bạn và thân thiết với nhiều danh sĩ thuở đó. Nguyễn Bá Đạm được coi là người bạn tri kỷ tri âm của họa sĩ Bùi Xuân Phái và là bạn tâm giao của 3 danh họa khác trong bộ tứ huyền thoại Nghiêm, Liên, Sáng, Phái... Ông cũng kết thân với họa sĩ Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng, kết giao như anh em với nhà văn Nguyễn Tuân... và giữ nhiều kỷ vật về họ. Từ thập nhiên 60,70 của thế kỷ trước, ông Đạm đã được Bùi Xuân Phái vẽ hơn 200 bức chân dung với đủ các chất liệu. Đặc biệt và ấn tượng nhất là bộ tranh chân dung 12 bức được họa sĩ Bùi Xuân Phái vẽ trên 12 vỏ bao diêm.

Sống gần trọn một thế kỷ trong lòng Hà Nội, ông Nguyễn Bá Đạm được coi là hiện thân của một “tâm hồn Hà Nội”. Năm 2018, khi ở tuổi 96, ông Nguyễn Bá Đạm vinh dự được trao Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội. Nhà thơ Bằng Việt khi đánh giá về những cống hiến của ông Nguyễn Bá Đạm từng chia sẻ: “Những ai biết ông đều rất ấn tượng về một “tâm hồn Hà Nội” thâm trầm, sâu sắc, với lối sống giản dị, nề nếp, lại không kém phần tao nhã, thanh lịch. Tâm hồn Hà Nội ấy luôn trân trọng tới từng nét văn hóa của Thủ đô, để rồi từ những ký ức, trải nghiệm của bản thân ông đã lặng thầm đưa vào trang viết”./.

Bài liên quan
  • Nhà giáo, nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Đạm: Người lưu giữ  ký ức về Hà Nội
    Nhắc đến Nguyễn Bá Đạm là nhắc đến một nhân chứng sống của đất văn vật Hà Nội. Sống gần trọn một thế kỷ, ông đã có những cống hiến thầm lặng cho văn hóa, lối sống Thủ đô. Năm 2018, Nguyễn Bá Đạm đã vinh dự được trao Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội. Đây là phần thưởng xứng đáng cho những đóng góp của ông đối với mảnh đất Hà thành.
(0) Bình luận
  • Nhớ người thơ tài hoa của Sơn Tây
    Có thể khẳng định, sau Quang Dũng với thi phẩm bất hủ “Đôi mắt người Sơn Tây” thì một trong những người viết nhiều và hay nhất về mảnh đất này chính là nhà thơ Doãn Trang. Ông là một thi sĩ, một nghệ sĩ đích thực, người luôn dành cho Sơn Tây một tình yêu sâu nặng.
  • Nhà văn Đoàn Tuấn tái hiện chiến trường K qua những hồi ức về đồng đội
    “Những ngọn khói bên đường” - tuyển tập bút ký về chiến trường K của nhà văn, người lính Đoàn Tuấn mang đến những lát cắt về cuộc đời người lính tình nguyện Việt Nam từng chiến đấu tại mặt trận biên giới Tây Nam, trong thời chiến và hậu chiến.
  • Thêm một công trình chuyên khảo về Cách mạng Tháng Tám
    Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ra mắt cuốn Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam: Khi toàn dân tộc quyết “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta” do GS.TS. Phạm Hồng Tung biên soạn. Đây là công trình chuyên khảo công phu, dựa trên phương pháp luận sử học hiện đại, tiếp cận liên ngành, khai thác nhiều nguồn tư liệu trong và ngoài nước.
  • “Chuyện ba người lính”: Ký ức chiến tranh từ góc nhìn của người cựu chiến binh
    Ra mắt bạn đọc tháng 8/2025, tiểu thuyết “Chuyện ba người lính” của tác giả Vũ Công Chiến do NXB Trẻ phát hành là cuốn sách mới nhất trong hành trình cầm bút của một cựu chiến binh gắn bó với văn chương. Nếu trong tiểu thuyết tự truyện “Hồi ức lính”, Vũ Công Chiến ghi lại trải nghiệm cá nhân của mình thì ở “Chuyện ba người lính” người kể chuyện đứng ở vị thế của một nhân chứng, tái hiện số phận của những đồng đội đã cùng ông đi qua chiến tranh.
  • “Hồi ức Quảng Trị”: Nguồn sử liệu quý về cuộc chiến 81 ngày đêm Thành cổ
    Trong lịch sử chống Mỹ cứu nước, trận chiến 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị mùa hè năm 1972 được xem là một trong những trang sử bi tráng nhất. Đó là thử thách khốc liệt của dân tộc, đồng thời trở thành biểu tượng về ý chí độc lập, khát vọng tự do của dân tộc Việt Nam. Cuốn sách “Hồi ức Quảng Trị” của tác giả Nguyễn Thụy Kha do NXB Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành đã tái hiện sự kiện ấy qua những trang nhật ký, hồi ký của những người lính ở cả hai bên chiến tuyến.
  • Nhạc sĩ Phạm Tuyên trao tặng ca khúc 'Như có Bác trong ngày đại thắng' cho Báo Nhân Dân
    “Như có Bác trong ngày đại thắng” - bài hát thân thuộc của nhạc sĩ Phạm Tuyên đã được trao tặng cho Báo Nhân Dân để tiếp tục lan tỏa trong đời sống đương đại.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
Chủ nhân Giải thưởng Lớn Bùi Xuân - Vì tình yêu Hà Nội (năm 2018) qua đời ở tuổi 103
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO