Nhà ông Lại Văn Hồng là một trong số ít gia đình còn giữ bể cá như thế nà y Nuôi cá như chăm con mọn Đó là tâm sự của bà Phan Thị Thoa, một trong những hộ gia đình nuôi cá cảnh còn sót lại ở là ng Yên Phụ. Cứ mỗi sáng, bà phải dậy sớm mua giun hoặc vớt hồng trần (loại sinh vật nhử li ti, mà u hồng) ở ao, hồ để là m thức ăn cho cá con.
Người nuôi cá phải nắm được quy trình sinh sản của cá để có chế độ ăn phù hợp cho cá. Khi cá mới nở phải cho ăn loại bột cực mịn rồi theo dõi sự trưởng thà nh để thay đổi loại thức ăn. Mỗi loại cá như cá và ng, cá thần tiên, cá chọi, cá kiếm, cá bảy mà u... phải có chế độ ăn và quy trình sinh sản khác nhau. Đối với loại cá dữ như cá chọi, đến mùa sinh sản tuyệt đối không được để chung một bể mà phải tách riêng. Cá là loà i động vật tương đối nhạy cảm khi thời tiết thay đổi. Gặp những cơn mưa to và dai dẳng, nếu không che đậy bể cá cẩn thận sẽ dễ phát sinh bệnh.
Tương tự trong mùa đông phải có hệ thống đèn sưởi chống rét. Người nuôi cá kinh nghiệm nhìn và o nước để xem tình trạng của cá. Nước mà nhớt, chuyển sang mà u trắng đục là cá có bệnh. Có một và i trường hợp nước không chuyển mà u, người nuôi cá thấy nước có mùi bất thường mới phát hiện ra và thay nước. Cá sống trong cùng một môi trường nên rất dễ lây nhiễm, nếu không cách ly thì bệnh sẽ lan sang cả đà n. Bà Thoa cho biết, sau một trận mưa, gia đình bà phải kiểm tra và pha thuốc để tránh cho cá bị nhiễm lạnh hoặc mắc những chứng bệnh như nấm, thối vây...
Cũng vì nuôi cá vất vả nên không ít người dân trong là ng đã bử nghử, chuyển sang cho thuê đất hoặc buôn cá ngoại. Ngại rủi ro, thi nhau... nhập cá Nếu như là ng Yên Phụ xưa kia là trung gian điửu phối cá cảnh cho Hà Nội và các địa phương phía Bắc thì hiện nay, thay vì tự nuôi, hầu hết các hộ dân trong là ng phải đi nhập cá từ nhiửu nơi như Hải Phòng, Nam Định, Thanh Hóa... và cả Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan... Trong đó, cá có nguồn gốc Hồng Kông - Trung Quốc như cá kiếm, cá đĩa, vạn long, bảy mà u, hắc-mô-ni, la hán, ngựa vằn,... chiếm phần lớn với với cả trăm loại. Giá bán buôn một chú cá la hán hay cá rồng có thể lên đến 15 triệu đồng, chưa kể việc trang bị hệ thống máy sưởi và bể nuôi cá kèm theo.
Theo chị Hồ Thanh Thủy, chủ một hộ nuôi cá ở là ng Yên Phụ, những loại cá đắt tiửn không thể nuôi ở Việt Nam vì không phù hợp thổ nhườ¡ng, nhưng vì lãi nhiửu, nhu cầu của khách cao nên nhiửu nhà đã nhập vử bán. Không khó để tìm ra những loại cá hình thù kử³ lạ bán trà n lan tại các cửa hà ng cá cảnh. Đặc biệt có loại cá Phúc Lộc Thọ có in hình đủ loại chữ Trung Quốc. Hửi ra mới biết là loại cá nà y được... xăm chữ lên mình từ khi còn nhử và bán cho những người cầu may mắn, phát tà i.Theo ông Lại Văn Hồng - người có 30 năm kinh nghiệm nuôi cá cảnh, để giữ mà u chữ bửn, đẹp, loại cá nà y phải được tiêm thuốc và trải qua một công nghệ chăm sóc hiện đại mà những người nuôi cá thủ công như ở ta không là m được. Lép vế vử chủng loại và độ sà nh điệu trong kĩ thuật tân trang cá, cá cảnh ta dần dần mất giá. Những con cá nuôi kử³ công chỉ được bán ra với giá và i nghìn đồng, chẳng thấm và o đâu so với công chăm sóc mà khách chơi cũng không mấy mặn mà . Thú chơi cá chọi từng là niửm say mê của thanh thiếu niên một thời thì giử cũng chỉ lác đác người đến mua, khiến những người nuôi cá tâm huyết không khửi chạnh lòng.
Thú chơi cá chọi dần dần bị chìm và o quên lãng Thất truyửn Hiện cả là ng Yên Phụ chỉ còn 3-4 hộ gia đình nuôi cá. Nhiửu gia đình có diện tích đất rộng trước đây đã chuyển hình thức kinh doanh hoặc cho thuê đất. Đối với số ít những người nuôi cá còn sót lại như nhà ông Hồng, thì nuôi cá vì đam mê và duy trì nghử truyửn thống, chứ chỉ trông và o nghử cá thôi thì là m sao sống được. Cả gia đình ông có gần chục bể lớn nhử, với sức chứa mỗi bể lớn xấp xỉ 2.000 con nhưng thu nhập mỗi tháng từ tiửn nuôi cá chỉ khoảng 3-4 triệu đồng. Để một con cá thà nh chai phải mất 10 tháng trong khi trung bình mỗi con cá chọi bán ra chỉ khoảng... 13.000 đồng. Những hộ vẫn còn gắn bó với nghử như gia đình chị Thủy thì bên cạnh nuôi cá phải có thêm nghử phụ. Hà ng ngà y, song song với việc chăm sóc đà n cá chị tranh thủ thổi xôi bán hà ng sáng để thêm thu nhập.
Chạy theo cơn sốt kinh doanh cá nhập, không chỉ ở là ng Yên Phụ, số hộ nuôi cá ở là ng Nghi Tà m, Trích Sà i, Ngọc Khánh... chỉ còn rất ít. Nghử nuôi cá đứng trước nguy cơ bị biến mất. Những người nuôi cá lâu năm như ông Lại Văn Hồng cũng không dám chắc những thế hệ tiếp theo còn giữ cái nghử nà y không: Chúng tôi nuôi cá nhử lẻ, tự sản xuất, là m ra bao nhiêu hưởng bấy nhiêu. Chỉ mong được hỗ trợ kinh phí hay quy định hạn chế nhập khẩu cá trà n lan để có thể tiếp tục theo đuổi nghử. Không biết bao giử nghử nuôi cá cảnh mới được vực dậy, người nuôi cá không còn xót xa trước cảnh cá ngoại chiếm lĩnh thị trường ngay trên mảnh đất mà mình gây dựng.