Phố Ngũ Xã, quận Ba Đình, Hà Nội.

15/11/2022 11:54

Phố Ngũ Xã nối ngã tư Phó Đức Chính - Châu Long với khu bán đảo bên bờ hồ Trúc Bạch.

Phố Ngũ Xã dài 258m, rộng 6m.

Phố Ngũ Xã, quận Ba Đình, Hà Nội.

Đất thôn Ngũ Xã, tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận cũ.

Thời Pháp thuộc, phố Ngũ Xã có tên là phố Trần Hưng Đạo, sau cách mạng đã đổi ra tên hiện nay.

Nay thuộc phường Trúc Bạch, quận Ba Đình.

Ngũ Xã là tên gọi chung của cả bán đảo này, rộng tới ba vạn mét vuông. Vào hồi cuối Lê, khoảng thế kỷ XVII - XVIII, có một số thợ đúc đồng quê ở năm xã Đông Mai, Châu Mỹ, Long Thượng, Đào Viên (hay Thái Ti) và Điện Tiền, tên nôm là làng Hè, làng Me, làng Rồng, làm Di trên và Di dưới đều thuộc huyện Siêu Loại mà nay là vùng huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh và huyện Văn Lâm (Hưng Yên). Họ kéo nhau ra đây mở lò đúc đồng, lập nên một làng gọi là Ngũ Xã Tràng (trường đúc của năm xã). Họ đúc nồi, xanh, đèn, đỉnh, đồ thờ, chuông và sau triều đình giao cho đúc cả tiền nữa. Người đúc tượng thánh Trấn Võ ở đền Quán Thánh vào năm 1677 cũng là dân Ngũ Xã. (Có tài liệu lại nói đó là năm xã của tổng Đề Cầu: An Nhuệ, Kim Tháp, Lê Xá, Thư Đôi và Đề Cầu). Tới cuối thế kỷ XVIII thì nghề đúc đồng Ngũ Xã thật phát đạt nên Nguyễn Huy Lượng coi đó là niềm tự hào của vùng ven hồ Tây, đã viết trong “Tụng Tây Hồ Phú”: Lửa đóm ghen Năm Xã gây lò. (Lò đồng Ngũ Xã đỏ lửa cả trong đêm thâu khiến lũ đom đóm sinh ra ghen tức vì chúng mất độc quyền soi sáng). Tới giữa thế kỷ XIX, Ngũ Xã Tràng hợp với Tứ Chính Tràng thành thôn Lạc Chính, là một trong 12 thôn của tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận cũ. (Đền Lạc Chính nay là nhà số 5 phố Châu Long).

Ngày nay trên bán đảo Ngũ Xã có sáu phố: ba phố dọc là Nam Tràng, Nguyễn Khắc Hiếu và Lạc Chính; ba phố ngang là Mạc Đĩnh Chi, Ngũ Xã và Trần Tế Xương. Ngũ Xã là phố dài nhất, hiện còn hai di tích đáng lưu ý: đền và chùa Ngũ Xã. Ngôi đền thì không rõ xây dựng năm nào, thờ chư vị Đại vương. Còn ngôi chùa có tên chữ hán là Thần Quang tự hoặc Phúc Long tự, xây dựng từ thế kỷ XVIII. Vì là chùa của làng đúc đồng nên bên cạnh Phật, chùa còn thờ cả Nguyễn Minh Không, được coi như là tổ nghề. (Cái tên Thần Quang tự cũng là lấy lại tên của ngôi chùa chính thờ Minh Không ở tỉnh Thái Bình mà nay quen gọi là chùa Keo). Trong chùa có pho tượng Di Đà bằng đồng, đúc năm 1952, cũng là pho tượng hạng lớn ở nước ta: riêng tượng cao tới 3,95 mét khoảng cách hai gối là 3,60 mét, chu vi tượng là 11,6 mét, nặng tới 10 tấn. Tòa sen gồm 96 cách dùng đến 16 tạ đồng. Di tích được xếp hạng kiến trúc nghệ thuật năm 1993.

(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • [Podcast] Truyện ngắn: Hương chanh
    Những ngọn gió mát rượi thổi từ cánh đồng mang theo mùi rơm rạ, phả từng đợt vào mái tóc dài của Hương. Hương phổng mũi hít thật sâu vào ngực, mùi hương dân dã mà cô bé thèm khát ngay từ hồi còn nhỏ. Hương xòe bàn tay, nhìn con bướm ép bằng cánh phượng. Con bướm từ mùa hè năm nảo năm nào còn sót lại trong đáy rương cũ của ngoại. Hôm về nghỉ hè, ngoại mang cái rương ra để Hương xếp quần áo vào. Trong lúc dọn dẹp, Hương tìm thấy nó và giữ lại. Hương tung nó lên cao.
  • Thành phố bình yên
    Là dân “ngụ cư”, mới chỉ sống ở Hà Nội hơn nửa thế kỷ nhưng mỗi khi có việc phải xa Hà Nội dăm bữa nửa tháng, tôi đã nôn nao nhớ nơi này. Có lần đến Sài Gòn một tuần, vì nhớ Hà Nội quá, tôi đã một mình lang thang qua nhiều con phố để mong tìm thấy cảm giác thân quen. Rồi khi bắt gặp cái ngõ nhỏ chờ đợi ấy, tôi như vỡ ra một điều: tôi yêu vẻ bình dị, tĩnh lặng của những ngôi nhà, mái ngói, hàng cây…
  • Đình Hiệp - nét xưa bên dòng sông Đáy
    Làng Hạ Hiệp (tên gọi cổ xưa là kẻ Hiệp), xã Liên Hiệp, huyện Phúc Thọ là một trong số ít những ngôi làng Việt cổ nằm bên hữu ngạn sông Đáy còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc của xứ Đoài nói riêng và của đồng bằng Bắc Bộ nói chung. Trong đó nổi bật là ngôi đình cổ kính, linh thiêng thờ Thành hoàng Hoàng Đạo - một danh tướng nổi tiếng của Hai Bà Trưng.
  • Lan toả giá trị đẹp qua Cuộc thi Sáng tác và Biểu diễn ca khúc về ngành Y tế
    Ngày 14/2, tại trường quay ngoài trời của Đài Truyền hình Việt Nam (số 43 Nguyễn Chí Thanh, Ba Đình, Hà Nội), Công đoàn Y tế Việt Nam phối hợp với Bộ Y tế, Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Ban Sản xuất các chương trình giải trí, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV3) tổ chức Lễ trao giải Cuộc thi Sáng tác và Biểu diễn ca khúc về ngành Y tế.
  • Quận Thanh Xuân: Tiếp tục triển khai các giải pháp đảm bảo an toàn thực phẩm mùa lễ hội và năm 2025
    Thông tin từ UBND quận Thanh Xuân (TP. Hà Nội) vừa cho biết, mùa lễ hội xuân Ất Tỵ và trong năm 2025, quận đã, đang tiếp tục tập trung triển khai nhiều giải pháp để đảm bảo an toàn thực phẩm (ATTP) trên địa bàn.
Đừng bỏ lỡ
Phố Ngũ Xã, quận Ba Đình, Hà Nội.
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO