Phố Ngũ Xã, quận Ba Đình, Hà Nội.

15/11/2022 11:54

Phố Ngũ Xã nối ngã tư Phó Đức Chính - Châu Long với khu bán đảo bên bờ hồ Trúc Bạch.

Phố Ngũ Xã dài 258m, rộng 6m.

Phố Ngũ Xã, quận Ba Đình, Hà Nội.

Đất thôn Ngũ Xã, tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận cũ.

Thời Pháp thuộc, phố Ngũ Xã có tên là phố Trần Hưng Đạo, sau cách mạng đã đổi ra tên hiện nay.

Nay thuộc phường Trúc Bạch, quận Ba Đình.

Ngũ Xã là tên gọi chung của cả bán đảo này, rộng tới ba vạn mét vuông. Vào hồi cuối Lê, khoảng thế kỷ XVII - XVIII, có một số thợ đúc đồng quê ở năm xã Đông Mai, Châu Mỹ, Long Thượng, Đào Viên (hay Thái Ti) và Điện Tiền, tên nôm là làng Hè, làng Me, làng Rồng, làm Di trên và Di dưới đều thuộc huyện Siêu Loại mà nay là vùng huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh và huyện Văn Lâm (Hưng Yên). Họ kéo nhau ra đây mở lò đúc đồng, lập nên một làng gọi là Ngũ Xã Tràng (trường đúc của năm xã). Họ đúc nồi, xanh, đèn, đỉnh, đồ thờ, chuông và sau triều đình giao cho đúc cả tiền nữa. Người đúc tượng thánh Trấn Võ ở đền Quán Thánh vào năm 1677 cũng là dân Ngũ Xã. (Có tài liệu lại nói đó là năm xã của tổng Đề Cầu: An Nhuệ, Kim Tháp, Lê Xá, Thư Đôi và Đề Cầu). Tới cuối thế kỷ XVIII thì nghề đúc đồng Ngũ Xã thật phát đạt nên Nguyễn Huy Lượng coi đó là niềm tự hào của vùng ven hồ Tây, đã viết trong “Tụng Tây Hồ Phú”: Lửa đóm ghen Năm Xã gây lò. (Lò đồng Ngũ Xã đỏ lửa cả trong đêm thâu khiến lũ đom đóm sinh ra ghen tức vì chúng mất độc quyền soi sáng). Tới giữa thế kỷ XIX, Ngũ Xã Tràng hợp với Tứ Chính Tràng thành thôn Lạc Chính, là một trong 12 thôn của tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận cũ. (Đền Lạc Chính nay là nhà số 5 phố Châu Long).

Ngày nay trên bán đảo Ngũ Xã có sáu phố: ba phố dọc là Nam Tràng, Nguyễn Khắc Hiếu và Lạc Chính; ba phố ngang là Mạc Đĩnh Chi, Ngũ Xã và Trần Tế Xương. Ngũ Xã là phố dài nhất, hiện còn hai di tích đáng lưu ý: đền và chùa Ngũ Xã. Ngôi đền thì không rõ xây dựng năm nào, thờ chư vị Đại vương. Còn ngôi chùa có tên chữ hán là Thần Quang tự hoặc Phúc Long tự, xây dựng từ thế kỷ XVIII. Vì là chùa của làng đúc đồng nên bên cạnh Phật, chùa còn thờ cả Nguyễn Minh Không, được coi như là tổ nghề. (Cái tên Thần Quang tự cũng là lấy lại tên của ngôi chùa chính thờ Minh Không ở tỉnh Thái Bình mà nay quen gọi là chùa Keo). Trong chùa có pho tượng Di Đà bằng đồng, đúc năm 1952, cũng là pho tượng hạng lớn ở nước ta: riêng tượng cao tới 3,95 mét khoảng cách hai gối là 3,60 mét, chu vi tượng là 11,6 mét, nặng tới 10 tấn. Tòa sen gồm 96 cách dùng đến 16 tạ đồng. Di tích được xếp hạng kiến trúc nghệ thuật năm 1993.

(0) Bình luận
  • Hà Nội triển khai bán vé tham quan tại 4 di tích trong khu phố cổ
    Từ ngày 8/12/2025, khách tham quan đền Bạch Mã và đình Kim Ngân sẽ phải mua vé với mức giá 20.000 đồng/lượt. Việc thu phí được Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội triển khai theo Nghị quyết số 66 ban hành ngày 27/11 của HĐND TP. Hà Nội.
  • Khu phố cổ Hà Nội tổ chức nhiều hoạt động đặc sắc Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam
    Khu phố cổ Hà Nội trở thành tâm điểm của những hoạt động văn hóa đặc sắc nhân kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/2005 – 23/11/2025). Sự kiện không chỉ tôn vinh giá trị lịch sử – văn hóa mà còn mong muốn kêu gọi cộng đồng cùng tham gia bảo tồn di sản.
  • Đêm hội Trăng rằm phố cổ Hà Nội
    Tối 3/10, Ủy ban nhân dân phường Hoàn Kiếm phối hợp các đơn vị tổ chức chương trình “Đêm hội Trăng rằm năm 2025” tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục với quy mô 2.000 người tham gia. Chương trình bao gồm các hoạt động: thi và chấm điểm mâm cỗ Trung thu; thi rước đèn Trung thu..
  • Hà Nội đặt tên phố Phan Tây Nhạc Đại Vương – Danh tướng thời Hùng Duệ Vương
    Con phố mới mang tên Phan Tây Nhạc nằm tại phường Xuân Phương, nối từ phố Trịnh Văn Bô đến quốc lộ 70, dài 1.350m, rộng 50m, với hạ tầng hiện đại, tuyến đường không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giao thông Thủ đô mà còn trở thành biểu tượng gắn kết giữa hiện tại và lịch sử.
  • Ngắm những khoảnh khắc bình dị của hàng rong phố cổ Hà Nội
    Giữa nhịp sống hiện đại và hối hả của phố cổ Hà Nội, những gánh hàng rong với đôi quang gánh nặng trĩu, những chiếc xe đạp chở đầy hoa quả, rau, quà bánh hay vật dụng quen thuộc vẫn hiện diện mỗi ngày. Từ sớm tinh sương cho tới khi chiều muộn, những gánh hàng rong lặng lẽ hòa vào nhịp sống phố phường làm nên nét riêng khó trộn lẫn của mảnh đất Hà thành. Những khoảnh khắc dưới đây do phóng viên Tạp chí Người Hà Nội ghi lại đã phần nào phần nào khắc họa nét mưu sinh bình dị của những gánh hàng rong nơi phố c
  • Trạm khách: A80 Tự hào Việt Nam - điểm dừng chân đặc biệt cho người dân đi xem diễu binh ngày 2/9
    Các "Trạm khách: A80 Tự hào Việt Nam" là điểm dừng chân thân thiện, giúp người dân - đặc biệt là người cao tuổi, trẻ em, người khuyết tật… có không gian nghỉ ngơi, được hỗ trợ nước uống, quạt mát, chỗ ngồi… để tham gia trọn vẹn các hoạt động diễu binh, diễu hành đông người ngoài trời.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ngô Thanh Vân, vẻ đẹp kỳ diệu của nỗi buồn
    Người xưa rất coi trọng phần nội tâm (tình) trong thơ. Không có văn bản văn học nào thể hiện cái tôi cá nhân rõ như thơ. Nói như nhà văn Trịnh Bích Ngân: “Thơ không chịu được sự che đậy... Dũng cảm phơi bày. Chân thành phơi bày”.
  • “Tấu khúc lưỡng cực”: Đêm nhạc giao thoa văn hóa Việt - Đức
    Trong hai ngày 20 và 21/12, tại Nhà hát Hồ Gươm sẽ diễn ra chương trình hòa nhạc “Tấu khúc lưỡng cực - A Rhapsody of Two Worlds” do Hội Nhạc cổ điển Việt Nam tổ chức. Sự kiện mang ý nghĩa đặc biệt nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Đức.
  • Chuyển đổi số - Cơ hội và thách thức với văn học nghệ thuật Thủ đô
    Trong bối cảnh chuyển đổi số đang trở thành xu thế tất yếu của mọi lĩnh vực đời sống, văn học nghệ thuật Thủ đô cũng đứng trước những vận hội lớn cùng không ít thách thức. Tọa đàm “Văn học nghệ thuật Thủ đô trong ứng dụng chuyển đổi số hiện nay” do Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội tổ chức sáng 5/12 đã góp phần nhận diện những chuyển động mạnh mẽ của đời sống văn học nghệ thuật trong môi trường số, đồng thời gợi mở những định hướng phát triển phù hợp với thực tiễn.
  • Khai mạc 'Ngày hội Việt Nam hạnh phúc 2025'
    Năm 2025, lần đầu tiên "Ngày hội Việt Nam hạnh phúc - Vietnam Happy Fest" được tổ chức dưới hình thức một chuỗi hoạt động trải dài liên tục qua đó có thể kể một câu chuyện trọn vẹn hơn về “hạnh phúc của người Việt” thông qua nhiều không gian, nhiều hoạt động trải nghiệm và tương tác khác nhau.
  • VinFuture 2025: Vinh danh 4 công trình khoa học "Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng
    Quỹ VinFuture chính thức công bố các Chủ nhân Giải thưởng VinFuture 2025. Bốn công trình khoa học công nghệ xuất sắc được vinh danh đã khẳng định nhất quán chủ điểm năm nay là “Cùng vươn mình – Cùng thịnh vượng”, thể hiện vai trò hợp tác khoa học xuyên biên giới để cùng giải quyết các thách thức toàn cầu về y tế, môi trường và sinh kế cho nhân loại.
Đừng bỏ lỡ
Phố Ngũ Xã, quận Ba Đình, Hà Nội.
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO