Người tù bất cần và  những cái Tết ở bên lử xã hội

Tuổi thơ dữ dội

Nghe Nguyễn Văn Tý nói vậy, tôi tưởng anh còn vướng mắc điửu gì với cán bộ Trại giam Thủ Аức. Trước đó tôi đã trò chuyện riêng với rất nhiửu phạm nhân ở trại giam nà y nhưng tuyệt nhiên không có bất kử³ lời ta thán hay phà n nà n nhiửu. Có những phạm nhân thậm chí còn nói với tôi rằng, họ không thể ngử môi trường cải tạo ở trại giam nà y lại trái ngược hoà n toà n so với sự tưởng tượng không mấy tốt đẹp của họ trước khi và o đây.

Nguyễn Văn Tý bảo, khi còn ở ngoà i xã hội, nhiửu lúc anh còn không có lấy một chỗ tử­ tế để ngủ, thế nên chẳng có điửu gì phà n nà n vử trại giam, thế nhưng mỗi dịp tết đến, anh lại ý thức rõ nhất vử sự bơ vơ của mình.

Аây không phải là  lần đầu tiên Nguyễn Văn Tý cải tạo tại Trại giam Thủ Аức. Trước đó Tý từng thụ án tại trại giam nà y do tội danh cố ý gây thương tích khi anh chưa đủ 18 tuổi. Vừa ra khửi trại giam chưa được bao lâu, Nguyễn Văn Tý lại tiếp tục lĩnh án 9 năm vì buôn bán ma túy.

Trong cuộc trò chuyện với tôi, Tý luôn miệng nói rằng mình là m sai thì mình phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Nhưng Tý khóc nấc lên trước câu hửi tại sao của tôi, bởi câu hửi ấy khiến cho những dòng ký ức đau buồn của anh, giống như một cuốn phim quay chậm lần lượt chạy lại rõ mồn một, không thiếu một chi tiết nà o.

Ngay từ khi sinh ra, Tý đã không biết mặt cha mình là  ai. Bi kịch hơn, 7 đứa em còn lại của Tý cũng không biết mặt cha chúng là  ai. Tý chỉ biết rằng, từ khi biết nhận thức, anh đã là  một đứa trẻ bụi đời. Ngà y, thằng nhóc lầm lụi theo mẹ đi xin ăn dọc các phố phường ở Sà i thà nh. Tối đến, công viên Lê Văn Tám trở thà nh nhà  và  ghế đá trở thà nh giường ngủ của thằng bé ấy.

Một đứa trẻ chưa bao giử biết đến một ngôi nhà  tử­ tế thì nó sẽ chẳng bao giử mơ đến một ngôi nhà  tử­ tế. Hơn nữa, ít nhất trong ngôi nhà  nghìn sao của mình, mẹ nó vẫn yêu thương nó giống như bao bà  mẹ thương con khác. Cuộc đời sẽ cứ thế trôi đi nếu không có những biến cố. Nhưng cuộc đời lại không có chỗ cho hai từ giá như.

Ảnh minh họa.

Biến cố ấy bắt đầu khi các em của Tý lần lượt ra đời. Cuộc sống dù có vất vả hơn khi số tiửn hai mẹ con kiếm được mỗi ngà y phải san sẻ thêm cho các em nhưng nó vẫn trôi qua một cách yên ổn bởi tình thương mẹ dà nh cho Tý không hử giảm dù có phải chia bớt cho các em. Bi kịch bắt đầu đến khi các em của Tý ốm phải đi bệnh viện.

Khi mẹ tất bật chăm em trong bệnh viện, cả bốn miệng ăn đửu trông chử và o thằng bé 5 tuổi. Tý nói rằng anh không bao giử quên cái cảm giác một mình lầm lũi cúi mặt đi khắp các chợ để xin tiửn cho các em có được một bữa ăn no trong bệnh viện. Những ngà y không xin được đồng nà o, thằng nhóc 5 tuổi phải đi ăn cắp để có tiửn mang vử cho các em trong bệnh viện. Có những lần bị bắt, Tý bị người ta đánh thừa sống thiếu chết nhưng rồi người ta cũng tha không đưa đi trại trẻ mồ côi hay trại giáo dườ¡ng vì còn quá nhử. Những lúc ấy, Tý mới thấm hết ý nghĩa của hai tiếng bụi đời.

Suốt mấy tháng ròng như thế từ khi em nhập viện, mỗi ngà y trôi qua với Tý vừa là  áp lực vừa là  cực hình. Thế nhưng Tý không thể nói không bởi mẹ, bởi em còn đang chử đợi trong bệnh viện. Nếu không có những đồng tiửn lẻ nhà u nát do Tý mang vử, mẹ và  hai em sẽ chết đói. Với một thằng bé mới 5 tuổi, những ý nghĩ ấy buộc nó phải tiếp tục kiên cường, không còn biết xấu hổ, không còn biết sợ hãi là  gì nữa.

Một lần đang ngồi lầm lũi trong công viên đếm những đồng tiửn mới xin được, những người cùng cảnh ngộ bụi đời nói với Tý: Sao mẹ con mà y phải khổ thế, vử mà  nhử gia đình mẹ mà y giúp. Nhà  ngoại mà y đông anh em, ai cũng già u lắm.

Chưa bao giử Tý nghe đến hai tiếng gia đình. Nó tưởng rằng gia đình của nó chính là  mẹ, là  các em, là  những người cùng cảnh ngộ bụi đời ở công viên Lê Văn Tám. Chưa bao giử nó hửi mẹ nó cha nó là  ai, cha các em nó là  ai. Nó chưa bao giử nghĩ rằng mẹ nó lại có một gia đình, đừng nói tới chuyện gia đình đó còn rất khá giả. Nhưng thằng bé ấy không thể không bận tâm tới những lời nói kia, nó bắt đầu có những câu hửi và  nó buộc phải tìm câu trả lời từ người duy nhất có đáp án “ mẹ nó.

Câu trả lời mà  nó nhận được chỉ là  sự tức giận của mẹ nó cùng lời nói hết sức nghiệt ngã: Mà y không có gia đình gì hết, mà y chỉ có tao với em mà y thôi. Аừng bao giử mà y hửi vử gia đình nữa. Từ đó, nó luôn ghi nhớ trong đầu, nó chỉ có duy nhất một gia đình là  mẹ và  các em của nó. Người mẹ đã phải đi móc túi của người ta, phải đi xin ăn của người ta để cho anh em nó được ăn no. Những người mà  nó đã phải đi ăn xin, đi ăn cắp để họ không bị chết đói.

Năm Tý 12 tuổi, mẹ đột nhiên đưa nó cùng đám em lóc nhóc trở vử nhà . Không phải là  công viên Lê Văn Tám nơi anh em nó lớn lên mà  là  nhà  “ nơi những người anh em của mẹ nó đang cư ngụ.

Аó là  lần đầu tiên nó biết được cảm giác có một ngôi nhà  ở trên đầu, một ngôi nhà  thực sự vững chãi. Không phải ngôi nhà  với mái vòm rộng lớn ở công viên Lê Văn Tám nơi có những ánh đèn đường rực sáng cả khi vử đêm, nơi những ngôi sao lấp láy tửa sáng những khi những ngọn đèn không thắp, nơi những đêm co ro tránh rét dưới mái hiên khi những cơn mưa dông à o à o ập xuống.

Ngôi nhà  mà  nó đang đứng là  một ngôi nhà  đúng nghĩa, hơn thế nữa ngôi nhà  ấy lại hà o hoa hơn tất cả những ngôi nhà  mà  nó từng tưởng tượng trước đó. Thế nhưng, cảm giác choáng ngợp nhanh chóng mất đi, thay và o đó là  sự tổn thương sâu sắc. Nó cảm giác như nó vừa bị cả thế giới nà y phản bội. Ngay cả người mẹ mà  nó tưởng chừng như không thể nà o là m điửu đó với nó nay cũng phản bội nó, phản bội niửm tin của nó.

Nó nhớ lại từng lời của mẹ nó đã từng nói: Mà y không có gia đình gì hết, mà y chỉ có tao với em mà y thôi. Аừng bao giử mà y hửi vử gia đình nữa. Khi nó muốn có một ngôi nhà , mẹ nó đã đập ngôi nhà  trong mơ ấy của nó vỡ tan tà nh một cách không thương tiếc, dập tắt những mơ ước của nó vử một ngôi nhà  như nó hy vọng. Аến khi ước mơ ấy không còn nữa, thì mẹ nó lại đưa nó vử ngôi nhà  ấy, ngôi nhà  đã chết trong tiửm thức của nó.

Nó có cảm giác mình bị phản bội bởi thời điểm ấy, những ký ức vử những ngà y lang thang khắp các ngõ chợ của Sà i Gòn xin ăn, những lúc nó bị người ta đánh đập thiếu nước chết, những lúc mẹ và  em nó suýt chết vì không có tiửn để chữa bệnh và  không có tiửn ăn. Bao nhiêu tủi nhục ấy giử dội ngược trở lại và  trà n ra ngoà i cùng những dòng nước mắt và  câu hửi: Khi ấy gia đình ở đâu. Khi ấy, những người già u có trong ngôi nhà  kia ở đâu?

Nguyễn Văn Tý không kìm được nước mắt khi nhớ lại quãng đời tuổi thơ đầy dữ dội của mình. Tý nói với tôi rằng, anh biết những việc mình đã là m là  sai trái. Nó là  một cách phản ứng ngược với tất cả những điửu mà  gia đình kia mong muốn. Nó giống như một sự phản kháng của bản thân anh với những người thân của mình.

Từ tổn thương biến thà nh thù địch

Tất cả những ý nghĩ vử gia đình, vử những người thân của mẹ, Tý giữ trong lòng. Vì mẹ anh nói với anh rằng: Từ bây giử đây là  gia đình của mà y. Là  ngoại mà y, là  cậu mà y. Mà y phải ngoan ngoãn và  nghe lời nên anh tạm chấp nhận nó. Thế nhưng chưa bao giử Tý dừng ý nghĩ đi tìm câu trả lời cho câu hửi: Khi chúng tôi cay đắng tủi nhục nhất các người ở đâu?.

Người đầu tiên Tý tìm đến là  ngoại dù ngay từ ánh mắt đầu tiên nó biết ngoại không có cảm tình với thằng bé đen đúa, xấu xí như nó. Khi nó hửi ngoại tại sao các cậu đửu có nhà  cử­a đà ng hoà ng trong khi mẹ nó thì phải lang thang đầu đường xó chợ. Tại sao mọi người đửu được yêu thương trong khi mẹ con nó bị hắt hủi, ngoại nói với nó: Tại mẹ mà y không thích, tại mẹ mà y không chịu nghe lời nên tao không cho. Từ đó, nó bắt đầu không nghe lời bà  ngoại, không nghe lời các cậu mà  bử đi bụi, quậy phá.

Nguyễn Văn Tý nhớ lại: Sở dĩ khi ấy mẹ con em được chấp nhận trở lại bởi vì mẹ em đã có tiửn. Dù đó là  những đồng tiửn phi pháp do buôn bán ma túy.

Tý từng nhiửu lần ngăn mẹ buôn bán ma túy nhưng khi nó lên tiếng vì sợ sẽ có một ngà y mẹ nó phải ngồi tù hoặc xử­ bắn thì mẹ nó nói rằng không là m thì lấy đâu ra tiửn nuôi chúng mà y rồi lại tiếp tục lao và o con đường phi pháp. Ngay cả những người dì, người cậu của nó, dù ai cũng có nhà  cao cử­a rộng, ai cũng có xe đẹp đi nhưng vẫn xin tiửn của mẹ nó dù họ biết rằng đó là  những đồng tiửn do buôn bán ma túy.

Khi nhìn thấy những cảnh chướng tai gai mắt đó, Tý từng hửi mẹ mình câu hửi tại sao thì mẹ nó mắng lại nó và  nói rằng mà y thì biết cái gì, gia đình là  trên hết. Lúc đó Tý cự lại mẹ: Lúc con khổ nhục nhất gia đình có ai giúp được gì không. Bây giử mẹ có tiửn thì ai cũng bu và o. Thế nhưng mẹ nó vẫn không chịu nghe lời nó, bao nhiêu tiửn kiếm được từ việc buôn bán ma túy, mẹ nó đửu cho hết những người thân. Ngay cả khi nó khuyên mẹ phải biết tích cóp riêng cho mình đử phòng sau nà y có chuyện không hay, mẹ nó cũng không nghe lời.

Từ đó trở đi, Tý mâu thuẫn, thù địch với những người thân trong cái gia đình ấy. Hễ họ nói với anh điửu gì không được là m, anh cà ng là m lớn những chuyện đó chứ không bao giử nghe theo lời họ. Tý nói rằng, trong lòng anh biết mình sai nhưng đó là  cách để anh chống đối lại họ. Kể cả ngoại cũng trở nên khó chịu với nó từ sau khi nó hửi bà  hà ng loạt những câu hửi khó trả lời. Bà  cùng mọi người trong gia đình nói xấu nó trước mặt mẹ nó. Thậm chí ngoại còn nói với mẹ nó rằng nó sử­ dụng ma túy dù cho sự thật nó chưa bao giử động và o ma túy.

Mẹ nó cũng tin những lời nói ấy và  không cho nó tiửn tiêu vặt như trước kia. Quá thất vọng vử mẹ và  vử những người thân của mẹ, Tý rạch tay và  nói với mẹ rằng: Con sinh ra không có gia đình. Từ nhử đã bụi đời nên bây giử cũng không có gia đình rồi sau đó cùng bạn bè bử đi bụi.

Trong quãng thời gian ấy, Tý được một người quen ở gần nhà  thương quý và  dạy cho nghử sử­a chữa xe máy. Mọi sinh hoạt ăn ở đửu diễn ra ở xưởng. Số tiửn thù lao hằng tháng không nhiửu nhưng Tý hạnh phúc với quãng thời gian đó bởi dù có đôi chút vất vả nhưng anh thanh thản với số tiửn chân chính mình kiếm được.

Trong thâm tâm Tý, một mặt anh muốn chối bử gia đình của mình. Mặt khác anh vẫn muốn tha thứ và  chấp nhận nó. Dù sao, một gia đình đầy đủ vẫn là  thứ mà  anh mơ ước từ khi còn lang thang ở công viên Lê Văn Tám. Ngay khi nghe tin cậu mình bị người khác đánh hội đồng, lập tức Tý chạy đến giúp. Lần ấy, nạn nhân của Tý bị thương nặng. Còn Tý chạy trốn để tránh sự truy nã của pháp luật.

Những tháng ngà y sống chui lủi ấy, Tý không nhận được bất cứ sự quan tâm nà o của gia đình dù đã vì họ mà  ẩu đả với người khác. Trong một lần đi nhậu với bạn bè và  đánh nhau với bà n bên cạnh, Tý bị Công an bắt. Cộng với tiửn án trong vụ cố ý gây thương tích lần trước, Tý phải lãnh án 5 năm tù giam khi mới tròn 16 tuổi.

Tý nói rằng, trước khi ở tù, anh chỉ muốn chết sớm ngà y nà o hay ngà y đó, không hử nghĩ tới hậu quả. Miễn là  có thể đi khuất mắt khửi gia đình. Thế nhưng quãng thời gian cải tạo giúp anh nhìn nhận lại bản thân. Anh muốn tha thứ cho những người thân của mình, muốn sống hòa hữu với họ sau khi ra tù và  muốn là m lại công việc đà ng hoà ng tử­ tế. Nhưng những ý muốn của anh thêm một lần nữa bị những người thân trong gia đình là m tổn thương. Khi Tý đang thụ án ở Trại giam Thủ Аức thì mẹ Tý cũng bị bắt và  phải lĩnh án 15 năm do tội mua bán trái phép chất ma túy.

Thêm một lần lầm lạc

Ngay khi ra tù, từ bến xe Tý trở vử nhà  người dì để xin 50 nghìn trả tiửn xe ôm. Lúc nà y người dì nhìn Tý như một người xa lạ, lạnh lùng đáp: Tao là m gì có tiửn cho mà y. Sau một hồi năn nỉ, người dì cho Tý vay 100 nghìn và  nói rằng khi nà o có tiửn mà y phải trả lại cho tao.

Vừa ra tù, trong túi không có tiửn, không có nhà  để vử, không có công việc để là m và  không có ai để nương tựa, Tý buộc phải tìm đến những người bạn bụi đời trước khi và o tù nhử giúp đỡ. Thêm một lần nữa, những kẻ xa lạ ấy lại chìa tay giúp Tý trong khi những người thân chối bử anh.

Ảnh minh họa

Những ngà y đầu khi mới ra tù, Tý được người bạn nà y cho chỗ ở và  cho vay tiửn để bắt đầu lại cuộc sống. May mắn tưởng chừng đã mỉm cười với anh khi ông chủ tiệm sử­a xe ngà y xưa nhận anh trở lại tiệm.

Quãng thời gian ấy, anh cũng lặn lội lên Trại giam Xuân Lộc để thăm mẹ đang cải tạo nhưng không được gặp do Tý không có giấy tử. Nguyễn Văn Tý cắn môi bảo: Từ khi sinh ra, em chưa bao giử được thừa nhận là  một con người. Em không có giấy khai sinh, không có chứng minh thư và  cũng không có hộ khẩu.

Khi công việc đang và o guồng và  tưởng chừng như quá khứ đã bị những bánh răng cuốn đi rất xa thì tai họa trở lại. Người bạn đã cưu mang Tý khi mới ra tù đến và  nhử Tý đi đưa ma túy. Nguyễn Văn Tý thừa nhận, anh biết đó là  ma túy, người bạn kia cũng không giấu giếm chuyện đó nhưng anh không thể chối từ. Khi anh bị những người thân quay lưng thì họ chìa cho anh một bà n tay, đến khi họ nhử lại anh không thể không báo đáp. Tý bị bắt ngay khi giúp bạn chuyển ma túy và  lĩnh án 9 năm, tiếp tục và o cải tạo tại Trại giam Thủ Аức.

Tý nói rằng, những phạm nhân giống như anh thường mong đến Tết bởi sau mỗi cái Tết, thời gian cải tạo của họ ngắn dần lại. Hơn nữa trong dịp Tết thường có những đợt đặc xá hoặc giảm án từ Nhà  nước. Thế nhưng với anh, Tết là  những ký ức đau buồn mà  anh không bao giử muốn nhớ lại.

Tý bảo: Chưa bao giử em có một bữa ăn mẹ con đầy đủ hết đừng nói là  Tết. Kể cả khi đã vử nhà , em vẫn luôn ước giá như mình được sống bụi đời thì tốt hơn. Nếu như được chọn, em sẽ chọn cuộc sống như trước kia còn hơn là  vử nhà  sống trong giả dối. Tết đối với em vẫn chẳng khác gì ngà y thường, vẫn là  đi bụi. Chỉ có điửu khi ấy buồn hơn vì thấy mọi người ai cũng quây quần bên gia đình, chỉ có mình là  bơ vơ bên lử xã hội.

Khi tôi hửi Tý, có bao giử mong ai đó lên thăm mình và o dịp Tết không, Tý buồn bã lắc đầu: Em không mong điửu đó và  em cũng không buồn vì điửu đó, bởi trước đó đã có quá nhiửu nỗi buồn rồi. Thà  họ đừng bao giử đến thăm để sau nà y ra trại, em và  họ không còn dính dáng gì tới nhau nữa.

Vĩ thanh

Câu chuyện của tôi là  một câu chuyện vử một phạm nhân có thật. Câu chuyện anh kể lại cho tôi có thật hay không, điửu đó đối với tôi không quá quan trọng nhưng tôi tin câu chuyện ấy bởi một người không hử biết chữ, một người chưa từng được đi học như Nguyễn Văn Tý phải dụng công lắm mới bịa được một câu chuyện hay như thế để kể với tôi. Hơn nữa điửu ấy không cần thiết bởi sự mủi lòng của tôi, những giọt nước mắt của tôi không mang lại cho anh bất cứ lợi ích gì.

Nhiửu độc giả hẳn cũng đang trách tôi, tại sao lại kể một câu chuyện buồn, một câu chuyện thiếu niửm tin vử gia đình như thế trong dịp Tết “ ngà y mà  người ta chỉ nên nói những điửu vui, những điửu may mắn và  nói vử sự sum họp đầm ấm.

Nói thực lòng, và o dịp tết năm ngoái tôi cũng không ở cùng những người thân trong gia đình mà  lang thang du lịch xa nhà . Tôi luôn nghĩ rằng, cả một năm bận rộn, vất vả là m ăn rồi, ngà y Tết cũng nên thưởng cho mình một chuyến đi nghỉ thoải mái, không phải bận rộn với những tụ tập, với những cỗ bà n.

Thế nhưng nghe câu chuyện của phạm nhân Nguyễn Văn Tý, tôi giật mình: Trời ơi, tại sao tôi không nhìn vấn đử theo một cách khác. Cả một năm tôi không được ở bên cha mẹ mình, ở bên những người thân của mình rồi, chỉ có một dịp Tết đoà n viên thôi mà  tôi lại chối từ nó. Аiửu quý giá mà  tôi đang có “ một gia đình hạnh phúc, mọi người yêu thương nhau “ là  điửu Nguyễn Văn Tý vĩnh viễn không bao giử có được. Tất cả mọi thiếu hụt của tâm hồn anh, mọi lầm lạc của cuộc đời anh có lẽ cũng đửu bắt nguồn từ sự thiếu hụt ấy.

Tôi kể lại câu chuyện nà y cho quý độc giả của tôi nghe cũng chỉ với một hy vọng nhử nhoi, hy vọng mọi người sẽ lắng mình lại trong năm mới để chia sẻ, để kết nối với những người thân trong gia đình của mình. Gia đình là  thà nh trì vững chãi nhất trước bất cứ phong ba bão tố nà o của cuộc đời, bởi nếu như không có nó, chúng ta rất dễ dà ng lạc lối giữa cuộc đời đầy những cám dỗ nà y.

Vử bản thân tôi, chưa bao giử tôi cảm thấy mình may mắn như lúc nà y. Có thể tôi không già u, có thể tôi không thà nh đạt nhưng cha mẹ tôi, những người thân của tôi vẫn thương yêu tôi. Vẫn chử đợi tôi trở vử nhà  cùng với họ ăn một cái Tết đầm ấm, sum vầy. Họ vẫn yêu thương vô điửu kiện. Аó là  những thứ vô giá mà  có bao nhiêu tiửn cũng không mua được và  tôi tin rằng, nhiửu độc giả đang đọc bà i báo nà y cũng đang sở hữu những điửu quý giá ấy