Người "dám" đổi tên phố và  vườn hoa

Những tưởng sẽ chuyên theo nghiệp cứu chữa người bệnh, nhưng bọn thực dân cũng không để anh yên. Yêu nước, ghét Pháp, bác sĩ bị chúng đà y lên nhà  tù Sơn La. Ra tù, vử ngôi nhà  cũ ở ngõ Tân Hưng (nay là  ngõ Tức Mạc), anh lại mẫn cán, tận tâm với nghử ở nhà  thương Phủ Doãn (nay là  Bệnh viện Việt - Аức). Аầu năm 1945, Nhật đảo chính Pháp, Chính phủ Trần Trọng Kim thà nh lập. Cụ Trần Trọng Kim đã bổ nhiệm bác sĩ Trần Văn Lai là m Thị trưởng Hà  Nội. Và  ngà y 20-7-1945, bác sĩ Lai chính thức nhậm chức và  trở thà nh Thị trưởng người Việt đầu tiên.

Ngay sau khi nhậm chức, việc "động trời" mà  trước đó không ai dám là m là  cho giật đổ tượng "mụ đầm xòe" ở Vườn hoa Cử­a Nam, tượng Sĩ Nông Công Thương ở Vườn hoa Canh Nông (nay là  Vườn hoa Lê-nin), tượng Toà n quyửn Pôn Be ở Vườn hoa Pôn Be (nay là  Vườn hoa Lý Thái Tổ). Cùng với việc lật nhà o các tượng do thực dân Pháp dựng lên, Thị trưởng Trần Văn Lai đã đổi một loạt các phố mang tên Tây thà nh phố mang tên các anh hùng dân tộc: đại lộ Henri D'orleans thà nh Phùng Hưng, F.Ganier thà nh Аinh Tiên Hoà ng, Gambetta đổi thà nh Trần Hưng Аạo... đến các phố mà  bây giử vẫn gọi như Nguyễn Thái Học, Phó Аức Chính, Yên Thế, Nguyễn Công Trứ... ông đửu đổi lại hết.

Ngõ nhử ông đang ở không còn cái tên Tân Hưng mà  mang tên quê hương Tức Mạc thân yêu. Và  cả vườn hoa cũng được đổi tên mang tinh thần tự tôn dân tộc như vườn hoa trước cử­a Phủ Khâm sai, dân quen gọi là  "Con cóc", ông đặt là  Diên Hồng, Vườn hoa Pôn Be đổi là  Chí Linh. Аặc biệt điểm tròn rất rộng trước cử­a Phủ Toà n quyửn (nay là  Phủ Chủ tịch) ra đến đường Аiện Biên Phủ bây giử, ông đặt tên là  Quảng trường Ba Аình (căn cứ chống Pháp của nghĩa quân Аinh Công Tráng ở Thanh Hóa). Sau Cách mạng Tháng Tám, tên Quảng trường Ba Аình gắn liửn với sự kiện vĩ đại của dân tộc, nơi khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ngà y 2-9-1945.