Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bà y tử lo ngại độc quyửn từ việc liên kết của ba tập đoà n lớn.Thưa bà , bà đánh giá thế nà o vử sự kiện nà y?
Thực ra việc hợp tác chiến lược hoặc tăng cường liên kết doanh nghiệp thì cũng là xu hướng chung hiện nay, các doanh nghiệp lớn nhử ở các nước khác nhau cũng là m thế. Nhưng có vấn đử đối với nước mình, tại sao hợp tác giữa ba đơn vị nà y lại gây ra nhiửu băn khoăn trong xã hội?
Thứ nhất, tôi nghĩ vì cả ba tập đoà n đửu là tập đoà n lớn vử năng lượng và độc quyửn ở Việt Nam. Ba ông độc quyửn bắt tay với nhau lại có thể thà nh độc quyửn lớn hơn trong nhiửu lĩnh vực, mà các lĩnh vực của họ rất liên quan đến nhiửu ngà nh kinh tế khác nhau, và cũng có vai trò cực kử³ lớn trong nửn kinh tế.
Thứ hai, đối với Nhà nước, tôi cũng e ngại là Nhà nước sẽ cà ng khó kiểm soát họ hơn. Trước đây từng đơn vị một mà hoạt động của họ cũng đã có bao nhiêu điửu chưa minh bạch vử kiểm tra, giám sát kém dẫn đến xảy ra chuyện nọ chuyện kia rồi. Bây giử ba tập đoà n trong chương trình họ gọi là hợp tác chiến lược với nhau thì liệu các cơ quan nhà nước có kiểm soát nổi nữa không?
Điửu thứ ba, là các thông tin báo chí đưa vử mấy lĩnh vực hợp tác đó cũng không đủ là m yên tâm, thuyết phục được những người khác trong xã hội. Sự hợp tác đó thực sự mang tính chất nghiêm túc và mang lại lợi ích cho xã hội không? Nếu họ hợp tác mà đảm bảo minh bạch và là m thật thì cũng có những lĩnh vực có thể hợp tác với nhau để là m tốt hơn. Ví dụ, cùng là m vử ngà nh năng lượng, cả ba tập đoà n đửu tham gia sản xuất điện, nhưng là m thế nà o để điện tăng trưởng tốt hơn, khắc phục được tình trạng lúc nà o cũng kêu thiếu điện, hoặc là sử dụng điện hợp lý hơn, đừng để EVN thì không mua điện của PVN, mà lại đi mua điện của Trung Quốc chẳng hạn.
Tất cả những điửu đó có thể tránh được nếu họ có hợp tác chiến lược với mục tiêu đặt lợi ích kinh tế của quốc gia lên hà ng đầu. Rồi những vấn đử vử nghiên cứu, thực hiện chiến lược năng lượng của Việt Nam, sự hợp tác tốt cũng có thể giúp đưa ra bà i toán vử năng lượng của Việt Nam chuẩn xác hơn. Và cả những lĩnh vực khác như khoa học công nghệ, vử đà o tạo... hoà n toà n có thể hợp tác tốt được.
Việc ba tập đoà n độc quyửn, lại hợp tác với nhau, nhất là vử quy hoạch, theo bà sẽ ảnh hưởng tới cơ hội gia nhập thị trường, cạnh tranh của các doanh nghiệp khác ngoà i khối ba tập đoà n nà y thế nà o?
Tôi cho rằng nếu liên kết không sòng phẳng thì nó sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác, vì bây giử chiến lược vử phát triển thị trường điện của chúng ta mới đang bắt đầu triển khai. Và thực tế, mới bắt đầu bằng khâu phát điện thì nhiửu công ty phát điện, nhiửu người sản xuất điện đã lo ngại rồi. Bán điện cho EVN là nhà độc quyửn mua, thế thì hợp tác nà y hoà n toà n có thể xảy ra việc EVN dà nh ưu tiên để mua điện của TKV hay PVN, mà đẩy những người khác ra. Như vậy không những gây lo ngại cho những doanh nghiệp khác cùng kinh doanh trong lĩnh vực, mà còn là m cho mục tiêu chiến lược của Nhà nước vử phát triển thị trường điện bị ảnh hưởng. Cạnh tranh trong ngà nh điện có thể không là nh mạnh.
Theo bà , việc hợp tác nà y có vi phạm các quy định của Nhà nước, vi phạm luật Cạnh tranh, hạn chế độc quyửn nhất là liên kết độc quyửn không thưa bà ?
Bản thân EVN hiện nay vẫn là nhà chi phối vử thị trường phát điện rồi, ba tập đoà n cộng lại thì có thể trở thà nh vị trí thống lĩnh thị trường lớn hơn.
Nhưng tôi nghĩ vử phía cơ quan quản lý cạnh tranh hoà n toà n có quyửn yêu cầu trình bà y, xem cách thức hợp tác chiến lược có ảnh hưởng gì tới các quy định vử kiểm soát cạnh tranh, độc quyửn trên thị trường không?
à bà là cục Quản lý cạnh tranh của bộ Công thương?
Đúng vậy, hoặc là hội đồng Quản lý cạnh tranh của quốc gia, cả hai tổ chức đó đửu có quyửn hửi. Nhưng mà , lại đặt ra một điửu nữa có thể là m e ngại, là cục Quản lý cạnh tranh cũng như cục Điửu tiết điện đửu là thuộc bộ Công thương. Mà cả ba tập đoà n nà y đửu là ba ngà nh lớn do bộ Công thương quản lý là chính. Vử danh nghĩa thì họ thuộc Thủ tướng nhưng Thủ tướng lại uỷ quyửn lại cho bộ Công thương quản lý vử nhiửu mặt.
Vậy cần có cơ chế gì, theo bà ?
Tôi cho là phải giám sát, người đầu tiên đáng lẽ phải lên tiếng hửi là cục Quản lý cạnh tranh hoặc hội đồng Quản lý cạnh tranh. Hoặc là bộ Công thương đứng vử trách nhiệm quản lý Nhà nước với ba tập đoà n nà y, phải xem chuyện hợp tác chiến lược nà y là cái gì đây. Những gì không đúng với chủ trương của Nhà nước, với luật Cạnh tranh thì phải nhắc nhở ngay, thổi còi ngay...
Độc quyửn năng lượng là nguy hiểm cho nửn kinh tế Theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, việc hợp tác giữa ba tập đoà n nếu xét vử mặt tốt là giúp quy hoạch ngà nh năng lượng, phối hợp với nhau tốt vử việc mua bán điện. Bởi trước đó tập đoà n than kêu phải bán giá thấp cho EVN, rồi kêu EVN nợ mình, PVN kêu EVN sử dụng không hết công suất, mua giá điện thấp trong nước thấp, trong khi đó thì mua điện giá cao của Trung Quốc. Tuy nhiên, việc hợp tác nếu để độc quyửn, củng cố độc quyửn năng lượng thì việc đó rất nguy hiểm cho toà n bộ nửn kinh tế. Bởi lúc bấy giử sẽ tăng giá cho các doanh nghiệp và là m giảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp khác. Nếu vậy thì rất khó, không ai kiểm soát được. à”ng Doanh đánh giá, trong quản lý cạnh tranh của Việt Nam, việc quản lý độc quyửn rất kém, kiểm soát rất kém. Nếu bây giử ba tập đoà n bắt tay lại cà ng hùng mạnh hơn nữa thì việc quản lý độc quyửn cà ng kém nữa. Đây là một cách để họ giải quyết các khó khăn, mâu thuẫn giữa ba bên với nhau. Mặt ấy có lẽ là tốt nhưng cũng có ẩn ý, mà điửu đó thì bây giử chưa biết, vì thế, việc nà y rất cần có sự quản lý của Nhà nước. Đồng thời, các hiệp hội, như hiệp hội vử năng lượng phải lên tiếng, ông Doanh nói. |
