Lo ngại độc quyửn từ việc liên kết của ba tập đoà n lớn

Tin tức - Ngày đăng : 15:09, 08/03/2013

(NHN) Trước sự kiện ba tập đoà n Аiện lực (EVN), Dầu khí (PVN) và  Than “ khoáng sản (TKV) Việt Nam ký thoả thuận hợp tác chiến lược, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bà y tử lo ngại đây có thể là  một mối liên kết không sòng ph?ng.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bà y tử lo ngại độc quyửn từ việc liên kết của ba tập đoà n lớn.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bà y tử lo ngại độc quyửn từ việc liên kết của ba tập đoà n lớn.Thưa bà , bà  đánh giá thế nà o vử sự kiện nà y?

Thực ra việc hợp tác chiến lược hoặc tăng cường liên kết doanh nghiệp thì cũng là  xu hướng chung hiện nay, các doanh nghiệp lớn nhử ở các nước khác nhau cũng là m thế. Nhưng có vấn đử đối với nước mình, tại sao hợp tác giữa ba đơn vị nà y lại gây ra nhiửu băn khoăn trong xã hội?

Thứ nhất, tôi nghĩ vì cả ba tập đoà n đửu là  tập đoà n lớn vử năng lượng và  độc quyửn ở Việt Nam. Ba ông độc quyửn bắt tay với nhau lại có thể thà nh độc quyửn lớn hơn trong nhiửu lĩnh vực, mà  các lĩnh vực của họ rất liên quan đến nhiửu ngà nh kinh tế khác nhau, và  cũng có vai trò cực kử³ lớn trong nửn kinh tế.

Thứ hai, đối với Nhà  nước, tôi cũng e ngại là  Nhà  nước sẽ cà ng khó kiểm soát họ hơn. Trước đây từng đơn vị một mà  hoạt động của họ cũng đã có bao nhiêu điửu chưa minh bạch vử kiểm tra, giám sát kém dẫn đến xảy ra chuyện nọ chuyện kia rồi. Bây giử ba tập đoà n trong chương trình họ gọi là  hợp tác chiến lược với nhau thì liệu các cơ quan nhà  nước có kiểm soát nổi nữa không?

Аiửu thứ ba, là  các thông tin báo chí đưa vử mấy lĩnh vực hợp tác đó cũng không đủ là m yên tâm, thuyết phục được những người khác trong xã hội. Sự hợp tác đó thực sự mang tính chất nghiêm túc và  mang lại lợi ích cho xã hội không? Nếu họ hợp tác mà  đảm bảo minh bạch và  là m thật thì cũng có những lĩnh vực có thể hợp tác với nhau để là m tốt hơn. Ví dụ, cùng là m vử ngà nh năng lượng, cả ba tập đoà n đửu tham gia sản xuất điện, nhưng là m thế nà o để điện tăng trưởng tốt hơn, khắc phục được tình trạng lúc nà o cũng kêu thiếu điện, hoặc là  sử­ dụng điện hợp lý hơn, đừng để EVN thì không mua điện của PVN, mà  lại đi mua điện của Trung Quốc chẳng hạn.

Tất cả những điửu đó có thể tránh được nếu họ có hợp tác chiến lược với mục tiêu đặt lợi ích kinh tế của quốc gia lên hà ng đầu. Rồi những vấn đử vử nghiên cứu, thực hiện chiến lược năng lượng của Việt Nam, sự hợp tác tốt cũng có thể giúp đưa ra bà i toán vử năng lượng của Việt Nam chuẩn xác hơn. Và  cả những lĩnh vực khác như khoa học công nghệ, vử đà o tạo... hoà n toà n có thể hợp tác tốt được.

Việc ba tập đoà n độc quyửn, lại hợp tác với nhau, nhất là  vử quy hoạch, theo bà  sẽ ảnh hưởng tới cơ hội gia nhập thị trường, cạnh tranh của các doanh nghiệp khác ngoà i khối ba tập đoà n nà y thế nà o?

Tôi cho rằng nếu liên kết không sòng phẳng thì nó sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác, vì bây giử chiến lược vử phát triển thị trường điện của chúng ta mới đang bắt đầu triển khai. Và  thực tế, mới bắt đầu bằng khâu phát điện thì nhiửu công ty phát điện, nhiửu người sản xuất điện đã lo ngại rồi. Bán điện cho EVN là  nhà  độc quyửn mua, thế thì hợp tác nà y hoà n toà n có thể xảy ra việc EVN dà nh ưu tiên để mua điện của TKV hay PVN, mà  đẩy những người khác ra. Như vậy không những gây lo ngại cho những doanh nghiệp khác cùng kinh doanh trong lĩnh vực, mà  còn là m cho mục tiêu chiến lược của Nhà  nước vử phát triển thị trường điện bị ảnh hưởng. Cạnh tranh trong ngà nh điện có thể không là nh mạnh.

Theo bà , việc hợp tác nà y có vi phạm các quy định của Nhà  nước, vi phạm luật Cạnh tranh, hạn chế độc quyửn nhất là  liên kết độc quyửn không thưa bà ?

Bản thân EVN hiện nay vẫn là  nhà  chi phối vử thị trường phát điện rồi, ba tập đoà n cộng lại thì có thể trở thà nh vị trí thống lĩnh thị trường lớn hơn.

Nhưng tôi nghĩ vử phía cơ quan quản lý cạnh tranh hoà n toà n có quyửn yêu cầu trình bà y, xem cách thức hợp tác chiến lược có ảnh hưởng gì tới các quy định vử kiểm soát cạnh tranh, độc quyửn trên thị trường không?

à bà  là  cục Quản lý cạnh tranh của bộ Công thương?

Аúng vậy, hoặc là  hội đồng Quản lý cạnh tranh của quốc gia, cả hai tổ chức đó đửu có quyửn hửi. Nhưng mà , lại đặt ra một điửu nữa có thể là m e ngại, là  cục Quản lý cạnh tranh cũng như cục Аiửu tiết điện đửu là  thuộc bộ Công thương. Mà  cả ba tập đoà n nà y đửu là  ba ngà nh lớn do bộ Công thương quản lý là  chính. Vử danh nghĩa thì họ thuộc Thủ tướng nhưng Thủ tướng lại uỷ quyửn lại cho bộ Công thương quản lý vử nhiửu mặt.

Vậy cần có cơ chế gì, theo bà ?

Tôi cho là  phải giám sát, người đầu tiên đáng lẽ phải lên tiếng hửi là  cục Quản lý cạnh tranh hoặc hội đồng Quản lý cạnh tranh. Hoặc là  bộ Công thương đứng vử trách nhiệm quản lý Nhà  nước với ba tập đoà n nà y, phải xem chuyện hợp tác chiến lược nà y là  cái gì đây. Những gì không đúng với chủ trương của Nhà  nước, với luật Cạnh tranh thì phải nhắc nhở ngay, thổi còi ngay...

Аộc quyửn năng lượng là  nguy hiểm cho nửn kinh tế

Theo chuyên gia kinh tế Lê Аăng Doanh, việc hợp tác giữa ba tập đoà n nếu xét vử mặt tốt là  giúp quy hoạch ngà nh năng lượng, phối hợp với nhau tốt vử việc mua bán điện. Bởi trước đó tập đoà n than kêu phải bán giá thấp cho EVN, rồi kêu EVN nợ mình, PVN kêu EVN sử­ dụng không hết công suất, mua giá điện thấp trong nước thấp, trong khi đó thì mua điện giá cao của Trung Quốc.

Tuy nhiên, việc hợp tác nếu để độc quyửn, củng cố độc quyửn năng lượng thì việc đó rất nguy hiểm cho toà n bộ nửn kinh tế. Bởi lúc bấy giử sẽ tăng giá cho các doanh nghiệp và  là m giảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp khác. Nếu vậy thì rất khó, không ai kiểm soát được.

à”ng Doanh đánh giá, trong quản lý cạnh tranh của Việt Nam, việc quản lý độc quyửn rất kém, kiểm soát rất kém. Nếu bây giử ba tập đoà n bắt tay lại cà ng hùng mạnh hơn nữa thì việc quản lý độc quyửn cà ng kém nữa.

Аây là  một cách để họ giải quyết các khó khăn, mâu thuẫn giữa ba bên với nhau. Mặt ấy có lẽ là  tốt nhưng cũng có ẩn ý, mà  điửu đó thì bây giử chưa biết, vì thế, việc nà y rất cần có sự quản lý của Nhà  nước. Аồng thời, các hiệp hội, như hiệp hội vử năng lượng phải lên tiếng, ông Doanh nói.

SGTT