Hà  Nội “ nguồn cảm hứng bất tận của các văn nghệ sĩ

 Họa sĩ Nguyễn Gia Trí

Cây đại thụ của nửn mử¹ thuật Việt Nam, con người mà  ngay ở thập niên ba mươi của thế kỷ XX đã được những người sà nh điệu suy tôn trong câu Nhất Trí, nhì Lân, tam Vân, tứ Cẩn ấy là  người An Trạch, huyện Chương Mử¹, tỉnh Hà  Tây. Từ 1931 đến 1936, ông theo học trường Cao đẳng Mử¹ thuật Аông Dương, tham gia nhiửu hoạt động báo chí, nghệ thuật trên địa bà n Hà  Nội. Quãng thời kử³ cuối những năm ba mươi, Nguyễn Gia Trí là  người dẫn đầu vử tranh sơn mà i cỡ lớn nổi tiếng đầu tiên của ông mang đậm dấu ấn cảnh sắc thiên nhiên và  con người Hà  Nội. Аó là  Thiếu nữ bên Hồ Gươm. Hiện tại, bức Cảnh thiên thai khổ lớn của Nguyễn Gia Trí (vẽ từ trước cách mạng tháng tám) vẫn được treo ở vị trí trang trọng trong Phủ chủ tịch.

Nhà  Thơ Tế Hanh

à”ng sinh ra ở xã Bình Dương, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Mặc dù tập thơ đầu tay của Tế Hanh (ban đầu lấy tên là  Nghẹn ngà o) được giải thưởng của Tự lực văn đoà n từ năm 1940 nhưng phải đến năm 1943, ông mới lần đầu đặt bước tới Hà  Nội (nhân khi ông đỗ tú tà i và  ra học Аại học Luật). Trong kháng chiến chống Pháp, Tế Hanh tham gia nhiửu hoạt động văn hóa trên các chiến trường Nam Trung Bộ. Sau hiệp định Giơnevơ, Tế Hanh tập kết ra Bắc. à”ng sống và  gắn bó hẳn với Hà  Nội từ bấy tới nay.

Tế Hanh là  một trong những nhà  thơ viết nhiửu và  viết hay vử Hà  Nội. Chỉ cần đọc tên một số bà i thơ của Tế Hanh, ta có thể thấy tình cảm gắn bó với Thủ đô yêu dấu của ông: Hà  Nội và  hai ta, Gặp xuân ngoại thà nh, Hồ Thiửn Quang, Nhớ vử Hà  Nội hôm nay, bà i thơ Hà  Nội “ Matxcơva, Hà  Nội vắng em... Trong số nà y, các bà i Gặp xuân ngoại thà nh, Hà  Nội vắng em, Nhớ vử Hà  Nội hômnay là  những bà i thường vẫn hay được bạn đọc nhắc, nhớ.

Hà  Nội xưa

Nhà  văn Tô Hoà i

Quê nội của nhà  văn Tô Hoà i ở xã Kim An, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà  Đông cũ (nay là  Hà  Nội). Tuy nhiên, ông sinh ra và  lớn lên ở quê ngoại là  là ng Nghĩa Аô, huyện Từ Liêm, Hà  Nội. Gần hết thời gian của cuộc đời, nhà  văn Tô Hoà i sống, gắn bó với quê ngoại của mình và  ông đã dà nh cho miửn quê ấy một vị trí đáng kể trong sự nghiệp sáng tác của mình. Trong số gần hai trăm đầu sách ông đã viết, ta thấy có Giăng thử, Cở dại, Người ven thà nh, Lăng Bác Hồ, Quê nhà ... có bối cảnh Hà  Nội xưa và  nay. Những cuốn sách ông xuất bản cách đây mươi năm như các cuốn Kẻ cướp bên Bửi (tiểu thuyết), Những gương mặt (chân dung văn học), Chuyện cũ Hà  Nội  (truyện tư liệu), Cát bụi chân ai (hồi ký) đửu đậm đặc những vấn đử liên quan đến người và  cảnh Hà  Nội của một thời đã qua.

Không chỉ trên những trang viết, Tô Hoà i còn thể hiện tình yêu của mình đối với Hà  Nội bằng những hoạt động xã hội mà  ông tham gia: nhử thì là  chức tổ trưởng dân phố, lớn thì là  Phó chủ tịch Mặt trận Tổ quốc thà nh phố.

Nhà  văn Nguyễn Аình Thi

à”ng quên ở là ng Vũ Thạch, Hà  Nội những sinh ra tại Luang Prabang (Là o). Năm 17 tuổi (1931), ông theo gia đình trở vử nước, đi học ở HN. à”ng đã từng tham gia hoạt động cách mạng và  giữ những cương vị quan trọng của Hội Nhà  văn Việt Nam.

Có thể nói, Nguyễn Аình Thi là  người có nhiửu duyên nợ với Hà  Nội. Thới kử³ chống Pháp ông có bà i Sáng mát trong như sáng năm xưa (sau nà y tác giả sử­a chữa, nâng cấp thà nh bà i Аất nước). Ngà y Thủ đô giải phóng, ông viết bà i thơ Ngà y vử. Và  cao điểm của cuộc chiến tranh chống Mử¹ cứu nước, ông có Chia tay trong đêm Hà  Nội. Bà i thơ Аất nước, Ngà y vử, Chia tay trong đêm Hà  Nội, nhạc phẩm Người Hà  Nội.

Với những thà nh tích to lớn trong suốt quá trình hoạt động cách mạng, nhà  văn Nguyễn Аình Thi đã được Аảng, Nhà  nước tặng thưởng nhiửu huân chương cao quý, được Giải thưởng Hồ Chí Minh vử Văn học nghệ thuật (đợt I, năm 1996).

Họa sĩ Trần Văn Cẩn

à”ng sinh tại Kiến An, Hải Phòng. Năm 1925 (khi mới 15 tuổi), Trần Văn Cẩn lên học trường Bách nghệ Hà  Nội. Năm 1930, sau khi tốt nghiệp, ông đi là m ở Sở cá Nha Trang. Một năm sau, ông thi đỗ và  theo học trường Cao đẳng Mử¹ Thuật Аông Dương. Năm 1943, khi FARTA mở phòng tranh ở nhà  Khái Trí Tiến Аức, Trần Văn Cẩn gử­i dự thi và  đoạt giải với hai tác phẩm Em Thúy (sơn dầu) và  Gội đầu (khắc gỗ). Riêng với bức Em Thúy có một điửu rất lý thú là  hiện nguyên mẫu vẫn còn sống và  thời gian qua đã có một số báo đử cập tới cuộc sống riêng tư của bà  hiện nay.

Cách mạng tháng Tám thà nh công, Trần Văn Cẩn cùng các bạn đồng nghiệp như Tô Ngọc Vân, Nguyễn Аỗ Cung, Nguyễn Sáng tích cực tham gia vẽ hà ng chục bức tranh cổ động dựng trên các trục đường xung quanh hồ Hoà n Kiếm. Riêng Trần Văn Cẩn đã  vẽ tấm áp phích lớn lấy tên là  Nước Việt Nam của Người Việt Nam trên tòa đĩa ốc ngân hà ng.

Hà  Nội nay

Nhà  văn Xuân Diệu

à”ng sinh ra tại xã Tùng Giản, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Аịnh. Năm 19 tuổi (1935), Xuân Diệu đỗ tú tà i phần thứ nhất tại trường Trung học Bảo hộ Hà  Nội. sau một thời gian học và  ra công tác ở một số tỉnh, đến năm 1943, Xuân Diệu chính thức ra Hà  Nội sống cùng với bạn thơ Huy Cận. Tháng 8-1945, Xuân Diệu tham gia Tổng khởi nghĩa già nh chính quyửn tại HN. Kháng chiến chống Pháp, ông lên chiến khu Việt Bắc.

Hòa bình lập lại, ông vử Hà  Nội, ở chung với Huy Cận trong ngôi nhà  24 Cột Cử (nay là  Điện Biên Phủ). Tại đây, Xuân Diệu đã sáng tác được nhiửu bà i thơ vử  phụ nữ, tình yêu có gắn với cảnh trí thiên nhiên Hà  Nội. Ngay ngôi nhà  24 Cột Cử cũng nhiửu lần được Xuân Diệu đưa và o thơ. Bạn bè thân cânk cũng như lớp đà n em của Xuân Diệu không ai là  không biết mấy câu ứng tác vử ngôi nhà  nói trên của ông: Nhà  tôi hai bốn cột cử. Ai yêu thì đến, hững hử thì qua. Từ khung cử­a sổ của ngôi nhà , ta có thể nhìn thấy bóng xanh mát của những cây sấu, cây hoà ng lan “ những hình ảnh ta thường gặp trong thơ Xuân Diệu sau nà y.

Nhà  văn Nguyễn Tuân

Tuy thời thanh thiếu niên trải dà i ở nhiửu địa phương (Khánh Hòa, Phú Yên, Đà  Nẵng, Huế, Hà  Tĩnh, Nam Аịnh, Thanh Hóa....) song quê gốc của ông lại là  là ng Nhân Chính, Từ Liêm, Hà  Nội. Từ những năm ba mươi, ông tích cực tham gia sáng tác, gắn bó với một số tử báo ở Hà  Nội và  nhanh chóng trở thà nh một trong những thủ lĩnh văn xuôi ở đất đế đô. Cách mạng tháng Tám thà nh công, rồi kháng chiến bùng nổ, Nguyễn Tuân đứng vử phía cách mạng, trở thà nh Tổng thư ký Hội Văn nghệ Việt Nam. Khi thủ đô giải phóng (1954), ông trở lại Hà  Nội và  sống tại đây cho tới khi mất.

Vử Hà  Nội, Nguyễn Tuân có nhiửu tác phẩm có giá trị. Tiêu biểu hơn cả là  tập bút ký Hà  Nội ta đánh Mử¹ giửi “ một tác phẩm có thể xem là  Tráng ca viết vử nhữung năm tháng hà o hùng toà n thể nhân dân thủ đô nô nức xuống đường thể hiện rõ ý chí đánh Mử¹. Ngoà i ra, Nguyễn Tuân còn nhiửu bà i nói vử thú ẩm thực, nét đẹp truyửn thống của người Hà  Nội.

Trên đây mới chỉ là  một và i ví dụ trong số rất nhiửu văn nghệ sĩ từng gắn bó và  có sáng tác xuất sắc vử Hà  Nội. Аiửu đáng nói thêm là : Tất cả các trường hợp kể trên đửu được Nhà  nước ta ghi nhận bằng việc trao tặng và  truy tặng Giải thưởng cao quý: Giải thưởng Hồ Chí Minh. Một số nhà  văn, nhà  thơ như Nguyễn Tuân, Xuân Diệu đã được chính quyửn thà nh phố Hà  Nội trân trọng đặt tên cho một số đường phố nhằm ghi nhớ công lao, đóng góp của các ông cho nửn văn hóa dân tộc nói chung và  Thủ đô Hà  Nội nói riêng.