Đền Lê Xá (huyện Đông Anh)

Đền thờ ông Đào Kỳ và bà Phương Dung, là hai vị tướng có công trong cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng hồi đầu công nguyên. Đào Kỳ được phong làm nguyên soái, Phương Dung được phong làm tham mưu. Hai người đã lập được nhiều công lao, sau nhà Hán sai Mã Viện sang xâm lược, Hai Bà Trưng thất trận. Đào Kỳ hy sinh, Phương Dung tuẫn tiết. Do có công lao to lớn hai người được các vua đời sau phong làm Thượng đẳng phúc thần và lập đền thờ ở thôn Lê Xá là hành cung khi xưa của hai người.

Theo truyền thuyết, đền có từ lâu đời, nhưng dựa vào các cấu kiện và trang trí, kiến trúc còn lại, đền có phong cách thế kỷ XIX. Đạo sắc phong sớm nhất ở đền ghi năm 44 niên hiệu Cảnh Hưng (1783), như vậy có thể đoán định đền có trước năm vua Cảnh Hưng ban sắc. Đền được tu sửa lớn năm Nhâm Tuất niên hiệu Khải Định (1922).

Đền quay về hướng nam - tây nam, trông ra cánh đồng. Cạnh đền chính có một ngôi miếu thờ nhỏ ở bên phải và 2 dãy nhà ở phía trước. Dãy bên trái 3 gian, dãy bên phải 8 gian. Toà đại tế 5 gian. Trong đền còn bộ long ngai, bài vị cùng nhiều đồ thờ cúng khác.

Đền đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1992./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01