Ca sĩ Kiửu Hưng: Huyửn thoại một giọng ca, bơ vơ một phận người

Một ngôi sao lưu lạc

Ba mươi năm hát, giọng ca ông ở lại với lòng người yêu mến, như một huyửn thoại âm nhạc ghi dấu và o lịch sử­, trong khi, vì hoà n cảnh gia đình, ông đà nh lưu lạc xứ người... Giử đây đối diện với ông, lòng tôi trà o dâng niửm thông cảm, tiếc nuối cho cuộc đời ông, từ một nghệ sĩ hà ng đầu bỗng dưng thà nh người bơ vơ.

Tôi thương một ngôi sao lưu lạc...

Аang ngồi với ông trong một chiửu lạnh, bỗng đâu các fan hâm mộ từ khắp nơi hẹn nhau ập đến. Mất toi buổi trò chuyện. Lần thứ hai tôi đến lại cũng vậy. Ngắt quãng giữa những câu chuyện của ông với người hâm mộ, tôi nhận ra rằng, đó cũng là  một phần câu chuyện vử cuộc đời ông. Hẳn rồi. Tôi không hiểu nổi là m sao ông xa nước hai mươi năm vẫn có những con người mến mộ săn tìm ông đến tận bây giử, mỗi lần ông vử là  y như chị Việt Bắc, vợ ông, bận tíu tít vì lo tiếp những vị... khách không mời... Hạnh phúc của một ca sĩ huyửn thoại hay những ưu phiửn đây, biết là m sao được?

à”ng ngồi đó, giữa Hà  Nội mà  tâm trạng bơ vơ. Hai mươi mấy năm trước, tôi nghe nói Kiửu Hưng sang Nga lao động xuất khẩu, rồi sau đó lại nghe nói  sang Аức tị nạn(?). Người hát ấy ngỡ đã và o quên lãng, ngỡ tiếng hát huyửn thoại ấy rồi phai lạt, nhưng không, khi người ta nghe những ca khúc trẻ chán ngấy với ca từ vô nghĩa, phong cách nhí nhô, bỗng lại nhớ ngà y xưa...với những bà i hát tuyệt hay, giai điệu thì quá đẹp với những giọng hát  trăm năm đâu dễ có...

Giọng ca đẹp da diết, sâu lắng thiết tha, Kiửu Hưng là  một trong những ca sĩ huyửn thoại, hát thà nh công xuất sắc những bà i hát cách mạng kháng chiến và  dựng xây đất nước một thời. Ngồi bên ông, nghe tâm sự của ông, tôi hiểu con người, dầu là  một tên tuổi, một tà i năng vẫn nhiửu khi vẫn nổi nênh, lận đận... Cuộc đời con người có khi như chiếc lá bơ vơ giữa dòng đời. Và  thân phận họ cần được sẻ chia tha thứ hơn là  quay lưng, là  trách giận...

 Tôi sinh ra trong một gia đình có bố là  địa chủ bên bử sông Nhuệ, thuộc huyện Phú Xuyên, Hà  Tây cũ - Kiửu Hưng kể - Con địa chủ nhưng vì bố mất sớm, mẹ tôi lại là  vợ bé thứ 7 nên bị hắt hủi không khác gì người là m công. Mẹ phải là m hùng hục như một người thợ cấy, thợ gặt. Аến bữa ăn thì ăn cơm cùng thợ...

Lớn lên, Kiửu Tất Hưng (tên đầy đủ của Kiửu Hưng) được đưa lên Hà  Nội học là m thợ may. Rồi đam mê ca hát đã đưa đẩy cuộc đời như là  số phận. Hát thật hay từ lúc thiếu niên các là n điệu ca trù, cả bà i Là ng tôi của Văn Cao cùng các anh chị du kích chống Pháp. Lớn lên đi thi và o Trường  à‚m nhạc Việt Nam bị đánh trượt, mà  không hiểu lý do.

Rồi Аoà n Ca múa nhân dân Trung ương tuyển diễn viên, Kiửu Hưng được nhận là m hợp xướng viên kiêm đánh già y và  là  quần áo cho diễn viên- Kiửu Hưng kể: -Năm nay là  đã năm mươi năm tôi hát Bà i ca trên núi. Аảm nhận hát cho bộ phim lúc đầu là  anh Vũ Chất. Nhưng khi nghe tôi hát bà i nà y, nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương bảo: Kiửu Hưng hát hay lắm, gần hơn với âm hưởng dân ca Mông. Thế rồi tôi được chọn hát cho bộ phim ấy. Nhưng bà i hát ngắn quá, đoạn lời một bà i hát là  của nhà  văn Tô Hoà i. Tôi vử đặt thêm lời hai, lời ba. Sau nà y, anh Nguyễn Văn Thương bảo tôi: Hưng có muốn đứng tên cùng trong phần lời bà i hát không? Tôi nói ngay: Có mấy câu thôi mà  anh. Chả cần phải thế đâu...Lúc phim công chiếu rạp Tháng Tám, lần đầu đi xem, tôi được nghe mình hát. Anh La Thăng hửi: Thằng nà o hát hay thế? Rồi ông thợ cạo chử­i: Phim Vợ chồng A Phủ không biết thằng nà o hát hay thế? Bà i hát được phát trên Аà i Tiếng nói Việt Nam, thính giả khắp nơi gử­i thư yêu cầu và  khen ngợi...Từ lúc đó, tôi mới được hát đơn ca....

Kiửu Hưng -Thu Hiửn.

Và  cũng từ đó, cuộc đời người đà n ông hát bắt đầu một hà nh trình dà i ba mươi năm với tà i năng và  tâm huyết, rất nhiửu ca khúc được cất lên với tất cả sự ngọt ngà o đắm say bằng chất giọng nam cao để lại ấn tượng khó phai. Tôi nhớ có một thời người ta đồn đoán rằng người hát hay thế mà  nghe nói mặt có vấn đử, rõ tội nghiệp. Nhưng ông đâu có vẻ mặt Trương Chi như vậy. Nhiửu cô gái trẻ mê giọng hát ấy, rồi trộm nhớ thầm yêu chà ng ca sĩ có giọng hát mê hoặc trái tim người nghe có nghệ danh Kiửu Hưng.

à”ng kể: Những giọng ca mới nổi hà ng đầu thời ấy đửu được chọn đi biểu diễn ở giới tuyến Hiửn Lương, Bến Hải, Cử­a Tùng. Những chuyến đi ấy là m tăng thêm ý nghĩa cuộc đời, khi được hát cho đồng bà o đồng chí giữa chiến hà o, trong bom đạn... Rồi ông cũng gặp may mắn được cử­ sang Liên Xô đà o tạo tại Nhạc viện Kiép cùng khóa với ca sĩ Trung Kiên, nhạc sĩ Nguyễn Аức Toà n, Trần Thu Hà ...

Trở vử Việt Nam, Kiửu Hưng tiếp tục cống hiến cho nửn ca nhạc cách mạng bằng tiếng hát bẩm sinh và  trình độ học vấn chuyên nghiệp. Giọng ca Kiửu Hưng đang độ chín và  ông nổi lên như một ngôi sao trên bầu trời âm nhạc thời ấy. Hồ Chí Minh đẹp nhất tên người; Tiếng hát thà nh phố mang tên người,  à‚m thanh ngà y mới, Rặng trâm bầu, Tình ca...

Những ca khúc là m say đắm lòng người qua giọng hát huyửn thoại Kiửu Hưng. Tình ca được chọn là  bà i hát hay nhất các nước không liên kết... Hà ng trăm bà i hát lên sóng và  Kiửu Hưng thà nh một tên tuổi hà ng đầu khi ông kết hợp chất dân ca với âm nhạc bác học. Nhưng và o tuổi 50, bỗng dưng không được hát vì người ta muốn... trẻ hóa đội ngũ ca sĩ. Vậy là  Kiửu Hưng tiếp tục lận đận với nghiệp ca hát. Xin việc gì, ở đâu, khi không được hát? Аến đi dạy hát ở Trường  à‚m nhạc Việt Nam cũng có lời ra tiếng và o, không ai muốn nhận. Con chim sơn ca mà  không được hót thì không biết sống ra sao. Và  mấy anh em nghệ sĩ, toà n những tên tuổi một thời kéo nhau và o Nam, nơi được xem là  miửn đất hứa. Lại đi hát, đi diễn và  ăn ngủ vật vử tạm bợ.

Rồi cơ duyên đến khi một người bạn cũ là  chị Ca Lê Hồng, Hiệu trưởng Trường Nghệ thuật sân khấu 2 tại TP HCM nhận Kiửu Hưng vử dạy lớp tại chức thanh nhạc. Nhưng rồi vợ ông trúng tuyển đi nghiên cứu sinh ở Nga. Cho các con sang chơi thăm mẹ, Kiửu Hưng muốn tiếp tục học thêm để vử là m công tác giảng dạy. Vậy là  ở lại Nga...

Nói là  đi Nga nhưng nghệ sĩ hồn nhiên thì biết là m gì để kiếm sống nơi xứ tuyết?  Lại lang bạt kử³ hồ đi hát cho cộng đồng người Việt ở đó, rồi cùng với vợ chồng nhạc sĩ Tôn Thất Triêm và  Xuân Thanh lập nhóm biểu diễn.. Lớ ngớ đi thi âm nhạc quốc tế. Rồi từ Phần Lan sang Аức thăm người nhà  bị kẹt lại sân bay vì hộ chiếu Nga hết hạn...

Không thể vử thẳng Việt Nam, cũng không thể trở lại Nga, ông phải xin tị nạn tại Аức. Аi mắc núi, vử mắc sông, đà nh chấp nhận sự đưa đẩy của số phận. Mười năm lưu lạc ở Аức, là m đủ nghử, cả thợ là m bánh kẹo và  vẫn đi hát khi có dịp...Và  trong những ngà y tháng ảm đạm ấy, tại quê nhà  nhiửu đồn đoán bất lợi đưa vử. Nhưng Kiửu Hưng phủ nhận hết. Nỗi oan cùng với đoạn trường lưu lạc là m ông có lúc ngỡ gục ngã. Nhưng ông đã đứng thẳng, đã sống như bản tính của mình và  chứng minh một Kiửu Hưng cả đời chỉ biết... HàT.

Lang bạt trời Tây, trong những năm tháng cô đơn lưu lạc, ông bắt đầu viết nhạc. Gần ba chục bà i hát ra đời trong những năm gần đây cho thấy người ca sĩ ấy vẫn còn sống trong những giai điệu quê nhà . à”ng kể: Tôi viết để giải bớt sự trống vắng, thiếu hụt tình cảm quê hương. Аặc biệt bà i Nhớ quê được viết bởi chính nỗi lòng người con xa quê, đau đáu nỗi niửm mỗi khi nghĩ vử xứ sở... Rồi bà i Ghen phổ thơ của Nguyễn Bính, Mà u tím hoa mua thơ của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc.... 

Аêm 20/2/2012, Nhà  hát Ca múa nhạc Việt Nam tổ chức chương trình Những ngôi sao sáng mãi, Kiửu Hưng xuất hiện trong tiếng vỗ tay cổ vũ ngỡ không bao giử dứt của người mến mộ. à”ng chầm chậm bước ra sân khấu với đôi chân yếu mửi sau bao nhiêu đoạn trường phiêu bạt. Và  giử đây ông lại hát Bà i ca trên núi của Nguyễn Văn Thương trong phim Vợ chồng A Phủ, Bà i ca cây lúa, Rặng trâm bầu với Thu Hiửn... à”ng hát cho đỡ nhớ sân khấu một thời, khán giả một thời, chứ giọng đã yếu, hơi đã hụt sau những lận đận kiếp người và  bạo bệnh. Và  tôi nhìn thấy từ đôi mắt ông có những giọt nước. Kiửu Hưng cảm động trước tấm tình khán giả, hay ông khóc cho đời mình?

Trở vử, hay bơ vơ xứ lạ?

Câu hửi đó già y vò trái tim ông bao nhiêu. à”ng đã trả giá cho sự hồn nhiên lơ đãng nghệ sĩ của mình bằng cả cuộc đời cống hiến khi ngà y vử không còn hồ sơ hay chế độ chính sách gì... Lẽ nà o ông chưa thể kết thúc quãng đời lưu lạc? Ước nguyện cuối cùng của ông là  được trở vử, dẫu muộn mằn. Không còn lên được sân khấu, thì vử với đất mẹ cũng là  vử. Nhưng sao đường vử khó khăn dà i quá đỗi.

à”ng tâm sự: Bây giử già  lại bệnh. Аi dạy nhạc là  không khả thi. Nguyện vọng vử hát lại đã hết. Hát lại và  thu âm giọng hát của mình gần như cũng rất khó vì sau bạo bệnh, sức tà n giọng yếu... Thôi thì vử với quê mẹ là  yên lòng, để viết nhạc và  ra album cá nhân như một nỗ lực cuối cùng cho cuộc đời. Bây giử ông trở vử sau bao nhiêu những biến cố cuộc đời với những khúc buồn mang tên số phận, để được hưởng một cái Tết ấm áp bên người thân, bạn bè, người hâm mộ...

Аất mẹ đang rộng vòng tay đón cả những người con lầm lạc trở vử, thì với một người nghệ sĩ bỗng nhiên lưu lạc như Kiửu Hưng, sao không dà nh cho ông ấy những vòng tay ấm áp? Tà i năng nghệ thuật rất hiếm và  thật mong manh. Tôi thầm tiếc cho ông, thương quãng đời lưu lạc chưa chấm dứt của một tà i hoa. Chia tay ông, tôi chỉ biết nói rằng: Anh hãy hồi hương, dẫu vử là  có thể cực khổ vì không còn có chế độ chính sách gì cho anh. Nhưng hãy vử trong vòng tay người hâm mộ. Tôi tin anh sẽ thấy ấm áp và  thanh thản hơn trước khi tạm biệt cõi đời, vốn lắm đau đớn, thị phi...

Hà  Nội đầu năm 2013