Mỗi năm, khi những cơn gió heo may bất chợt ùa vử cũng là lúc cánh đồng chỉ còn trơ gốc rạ. Người dân bắt tay và o vụ đông. Dưới lòng đất những hạt rau khúc cũng cựa mình đâm chồi nảy lộc. Ẩn mình trong những luống ngô, luống khoai, lẫn trong những đám chua me, rau muối xuất hiện một giống cây thân cử non nớt, lá xanh nhử, ánh lên mà u nhũ bạc với chùm hoa và ng, nhử li ti đó là rau khúc. Quê tôi cứ mỗi độ đông vử lại rộn lên là m bánh khúc. Bọn trẻ con háo hức như thể đón tết vử.
Còn nhớ hồi nhử, tôi rất hay theo các bạn trong xóm ra đồng hái những lá khúc đem vử cho mẹ là m bánh. Rau khúc không khó tìm, nó nằm dưới chân những luống ngô, khoai hay nép mình ngoà i rìa ruộng, thoạt nhìn dễ lẫn với nhiửu cây rau dại. Chúng tôi cắp rổ rá ra đồng, cẩn thận lựa những cây khúc nếp non vừa xanh, vừa mửm để là m bánh. Vui lắm khi trong cái se lạnh, xúng xính quần áo rét mà được nô nghịch ngoà i đồng.
Đến khi háo hức với rổ rau xanh mướt đầy ắp trên tay thì hí hửng đem vử cho các mẹ, các chị là m bánh. Loại rau khúc có nhiửu hoa và hơi già sẽ được chọn bởi khi là m bánh, rau khúc già sẽ cho vị thơm đặc trưng hơn.
Tấm bánh khúc ấm lòng những ngà y Đông. |
Quy trình là m bánh không đơn giản. Sau khi lấy rau ở ngoà i đồng vử, loại bử những cọng úa xơ, rửa thật sạch rồi mới đem ra cối giã cho nhuyễn. Gạo được chọn là m bánh là gạo tẻ quê vừa dẻo lại thơm, trắng mẩy. Sau khi ngâm, gạo được đem giã nhuyễn. Ngà y nay, ít ai còn đem gạo ra giã nữa, người ta hay dùng máy nghiửn thà nh bột. Nhưng nghiửn bột bánh sẽ không dẻo và thơm như giã bằng tay. Bột sau khi xay được trộn với rau khúc giã nhuyễn, cứ một kg bột gạo cho một vốc tay rau khúc và trộn đửu.
Nhân bánh được là m bằng đỗ xanh. Nhà nà o khá giả hơn thì nhân bánh còn có thêm thịt lợn. Thịt chọn phần mỡ nhiửu hơn phần nạc và được thái khổ dọc theo chiửu bánh khúc. Thịt lợn sau khi thái phải được ướp muối, hạt tiêu. Công đoạn chuẩn bị xong xuôi, chúng tôi tíu tít quay quanh cái nia nhìn mẹ nặn bánh. Từng chiếc bánh nhử xinh hiện lên trên đôi bà n tay mẹ. Mà u và ng của đỗ, mà u xanh của bột gạo nếp trộn với lá khúc non, sau đó mẹ đặt bánh khúc trên những hạt nếp cái trắng tinh gọi là áo bánh.
Bánh khúc luộc, đồ xong có mà u xanh lấm tấm của rau khúc và rất mịn. Mẹ cẩn thận lựa những miếng mỡ tươi ngon, cắt hình hạt lựu trộn với nhân bánh rồi khéo léo xếp từng chiếc, từng chiếc và o một chõ đồ xôi lớn. Hết lớp nà y đến lớp khác. Sau mẹ phủ lên trên một lớp lá chuối cho kín hơi, để bánh nhanh chín. Chẳng mấy chốc, hương bánh khúc từ trong nồi bốc ra thơm nức, ngửi đã thấy tứa nước miếng. Cái mùi rau khúc gây gây đặc trưng, hương đậu xanh với gạo nếp tửa trong thinh không khó mà cườ¡ng lại. Bánh khúc có ở nhiửu miửn quê vùng Đồng bằng Bắc Bộ nhưng mỗi miửn lại có vị đặc trưng riêng.
Ở thà nh phố cũng không phải khó kiếm. Người Hà Nội vẫn quen dùng bánh khúc Ngoại Hoà ng (Hà Tây cũ) hay tìm đến bánh khúc Cầu Gỗ vừa thưởng thức bánh, vừa uống trà nóng trong cái se lạnh của phố phường. Những người con xa quê như chúng tôi, nếu không kịp là m vẫn hay tìm đến là ng Phương Liệt, Phúc Tân, Hà Nội chỉ để thưởng thức thứ bánh quê dẻo dẻo, thơm thơm cho với đi nỗi nhớ quê nhà ....