Lễ hội chọi trâu xã Hải Lựu là lễ hội chọi trâu có lịch sử lâu đời nhất cả nước. Theo những giai thoại còn lưu truyền lại thì lễ hội chọi trâu Hải Lựu có từ thế kỷ thứ II trước công nguyên. Thừa tướng Lữ Gia đóng quân ở Long Động trên đỉnh núi Thét thuộc thôn Dừa Cả, xã Hải Lựu đã cùng tướng sỹ chiến đấu chống giặc Hán. Mỗi khi thắng trận, ông cho mở hội chọi trâu để khích lệ tinh thần tướng sỹ, sau đó cho mổ trâu chọi để khao thưởng quân sỹ và dân làng. Kể từ đó trở thành lễ hội chọi trâu hàng năm.
Sau này có nhiều giai đoạn lịch sử mà lễ hội này phải tạm dừng như những khi đất nước có giặc ngoại xâm. Sau hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đất nước còn khó khăn, con trâu là một tài sản lớn để phục vụ việc sản xuất nông nghiệp của người dân nên lễ hội này cũng chưa được khôi phục. Tính đến năm 2023, lễ hội này mới được khôi phục 21 năm, trở thành một lễ hội nổi tiếng, ngày càng được nhiều người biết đến.
Lễ hội chọi trâu xã Hải Lựu năm nay có nhiều thay đổi so với những năm trước đại dịch, hội năm nay chỉ có 20 trâu chọi tham gia tranh tài (có những thời điểm trước kia là có 32 trâu chọi tham gia), mỗi trâu chọi sẽ được đánh số và đại diện cho một thôn trong xã, trâu chọi của thôn nào thì đều do chính người của thôn đó lựa chọn, mua về nuôi, chăm sóc và huấn luyện cho đến ngày mang đi chọi.
Một thay đổi nữa là năm nay, ngày khai hội 15 tháng Giêng sẽ chỉ diễn ra phần Lễ, các trâu chọi sẽ được đưa lên đền để tế cáo trời đất và ra mắt nhân dân, du khách; các trận tranh tài đầu tiên ở vòng loại của các chú trâu sẽ diễn ra vào sáng ngày 16 tháng Giêng, sáng 17 tháng Giêng sẽ diễn các trận vòng trong và trận chung kết.
Năm nay ban tổ chức cũng sẽ không thu vé vào sân, người dân và du khách vào xem miễn phí.
Đến với lễ hội choi trâu Hải Lựu, ngoài các trận tranh tài nảy lửa, hấp dẫn của những cặp trâu chọi thì một số địa điểm khác như khu Du lịch sinh thái rừng cò Hải Lựu, thắng cảnh hồ Khuân hay làng nghề chế tác đá xuất khẩu cũng sẽ hứa hẹn mang lại cho du khách những trải nghiệm mới mẻ và thú vị.
Thông tin từ UBND xã Hải Lựu cho biết, kịch bản tổ chức lễ hội đã được xây dựng kỹ lưỡng; các lực lượng chức năng đã lên phương án phân luồng giao thông, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người dân và du khách tham gia lễ hội. Sẵn sàng các phương tiện chuyên dụng để xử lý các tình huống phát sinh xảy ra.
Ban tổ chức lễ hội sẽ bố trí lối đi riêng biệt cho du khách, lối đi riêng cho trâu vào sới. Sới chọi được bảo vệ bằng các lớp hàng rào kiên cố bảo đảm an toàn cho du khách.
Ban tổ chức cũng kiểm soát chặt chẽ trâu chọi để bảo vệ thương hiệu thịt trâu chọi Hải Lựu; niêm yết giá bán, bố trí riêng khu giết mổ trâu chọi, quy định rõ ràng trách nhiệm của các thành viên ban tổ chức, chủ trâu và người tham gia lễ hội.