Và o rừng 'cạy cửa ngủ thăm' cùng sơn nữ

Khi mà n đêm buông xuống, các sơn nữ Dao đến tuổi trưởng thà nh đốt một ngọn đèn, buông mà n sớm và lên giường nằm. Những chà ng trai chưa vợ có thể cạy cửa nhà các thiếu nữ mới lớn để chui và o tán tỉnh ở tư thế... chung chăn, chung gối với cô gái.

Tục lệ diễm tình hoang sơ

Thật khó có thể tin, người Dao ở bản Cửi, xã Xuân Sơn, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ từ hà ng ngà n đời nay lại lưu truyửn một phong tục hết sức kử³ lạ - tục cạy cửa... ngủ thăm. Mỗi khi mà n đêm buông, những chà ng trai chưa vợ có thể cạy cửa nhà các thiếu nữ mới lớn để chui và o tán tỉnh trong tư thế chung chăn, chung gối với cô gái. Nếu mọi chuyện tốt đẹp, cô gái ưng bụng người đến cạy cửa nhà mình, sau 5-6 lần ngủ thăm, chà ng trai sẽ mang bạc trắng, lợn béo, rượu cần sang hửi cô gái là m vợ... Bản Cửi nằm tận cùng của huyện Thanh Sơn, cũng hơi ái ngại, nhưng sức hấp dẫn của tục ngủ thăm kia đã cứ thôi thúc mãnh liệt khiến tôi quyết tâm đi xe tới bản Cửi cho bằng được.

Và o rừng 'cạy cửa ngủ thăm' cùng sơn nữ

Các thiếu nữ nằm trong nhà sà n, thắp đèn đợi trai bản

Mất hơn 4 tiếng đổ đèo leo dốc, tôi mới đặt chân được tới được bản Cửi, đây là nơi xa nhất của xã Xuân Sơn, khung cảnh hết sức hoang sơ, gần như biệt lập hoà n toà n với thế giới bên ngoà i. Chỉ có và i chục nóc nhà sà n chụm tập trung dưới những ngọn núi cao chót vót quá tầm mắt. Lúc tới nơi cũng là lúc trời sâm sẩm tối. Tôi đà nh xin ngủ nhử lại nhà người dân trong bản. May mắn cho tôi là những người trong bản Cửi nà y đửu tốt bụng. Thế nên, cháº³ng mấy chốc tôi được và o ngủ nhử nhà anh Hà Văn Thắng và chị Hà Thị Giang, họ là một đôi vợ chồng trẻ mới cưới nhau chưa đầy 4 năm.

Ngồi nhâm nhi chén rượu ngô, vốn có tính tò mò của dân là m báo, tôi mới buột mồm hửi anh Thắng vử tục cạy cửa... ngủ thăm ở đây. Vừa tủm tỉm cười, anh Thắng vừa giải thích cho tôi nghe: Tục cạy cửa ngủ thăm ở bản Cửi có từ rất lâu đời rồi, những thiếu nữ đến tuổi cập kê, ban ngà y đi là m ngoà i đồng, ngoà i nương, tối đến thắp một ngọn đèn, buông mà n sớm và nằm trong đó. Các chà ng trai trẻ đã để ý cô gái mà mình thích từ trước sẽ đến nhà đó tìm cơ hội và o cạy cửa để được ngủ thăm. Nếu thấy đèn trong buồng của cô gái còn sáng nghĩa là cô gái đó vẫn đang chử đợi người tình, muốn và o nhà , chà ng trai phải tự cạy cửa. Khi và o được nhà , chà ng ta sẽ nằm xuống giường cô gái và phải để tự bà n tay cô gái ấy tắt hay vặn nhử ngọn đèn. Việc và o tận nhà , sà tận giường đối tượng cũng chính là dịp để người con trai tìm hiểu gia cảnh của người con gái mà mình có thể lấy là m vợ...

Sau nhiửu đêm tìm hiểu như thế, cô gái sẽ có quyửn quyết định cho chà ng trai đó ngủ thật hay không. Nếu cô gái ưng bụng chà ng trai đến ngủ thăm, để được ngủ thật cùng nhau, hai người phải thưa với bố, mẹ cả hai bên gia đình để xem có hợp tuổi không. Khi thời gian ngủ thật bắt đầu, cũng là lúc chà ng trai phải đến ở là m công cho gia đình cô gái. Cứ ngà y đi là m cùng gia đình, tối vử ngủ với cô gái mình có ý định tìm hiểu. Trong thời gian nà y, chà ng trai không được vử nhà mình, muốn vử phải được gia đình cô gái cho phép. Nếu cô gái không thích chà ng trai nữa thì cô gái sẽ gói quần áo cùng với một gói cơm nắm cho và o địu để đuổi khéo... Anh Thắng giải thích xong liửn giục chị Giang dọn bát đũa rồi cùng tôi ra uống nước. Thấy tôi háo hức, anh Thắng bảo: Cứ uống trà xong đi là vừa, tí nữa mình gọi thằng A Lý là em họ, tối nà o chúng nó cũng đi, cho cậu đi cùng luôn cho biết.

Tôi đi cạy cửa... ngủ thăm

Cơm nước xong xuôi, tôi giục A Lý dẫn đi cạy cửa... ngủ thăm, A Lý có vẻ phấn khởi nói: Anh yên tâm, em đã nhắm cho anh được một cô thuộc dạng hoa khôi rồi, tên là Luyến, năm nay 18 tuổi. Không chỉ em mà nhiửu trai bản khác đến cạy cửa rồi, nhưng Luyến chưa ưng ai cả. Để lần nà y anh và o xem sao, thà nh công thì tốt mà không được cũng chả sao, vì đâu phải mình anh bại trận.

Và rồi mà n đêm cũng buông xuống, cả không gian chìm trong một mà u đen tĩnh mịch, âm u của núi rừng Tây Bắc. Chỉ thấy tiếng suối à o à o chảy không ngừng nghỉ, văng váº³ng đâu đó những âm thanh rên la, gà o thét kử³ lạ của thú rừng. Từ xa, ánh đèn lử mử của và i nóc nhà sà n cũng đã hiện ra. A Lý nói với tôi: Phía trước là nhà em Luyến đó anh, bây giử em soi đèn cho anh đi và o đến gần cửa rồi anh tự mình tác chiến nhé, em sang nhà con bé ngay bên cạnh thôi, nếu và o trong mà Luyến không ưng thì anh sang đây gọi em nhé.

Bản Cửi - nơi có tục cạy cửa... ngủ thăm

Đợi tôi đi đến thửm nhà , A Lý đổi hướng chiếu đèn và đi sang nhà bạn tình của anh chà ng. Thú thật là khi còn có một mình, tôi cũng hơi lúng túng. Kể ra có hai đứa, chưa biết còn ỷ lại được cho nó, giử đơn thương độc mã cũng thật ái ngại - nghĩ bụng thế nhưng tôi cũng đánh liửu bước đến trước cửa, đèn bên trong vẫn sáng, nhưng không thấy có tiếng động gì cả. Tôi cố nhớ lại thật chính xác từng hà nh động cạy cửa của A Lý bảo tôi, tay tôi bấu và o chỗ gồ lên ở cánh cửa, khẽ tịnh tiến cửa lên phía trên để tạo độ trũng cho then cửa tuột ra và ... kịch - tiếng then cửa rơi xuống nửn nhà khiến tim tôi cùng lúc đập thình thịch. Vậy là tôi đã vượt qua được cửa ải đầu tiên. Tôi bước và o, đảo mắt nhìn một lượt, căn nhà sà n khá rộng, trống trải, rất ít đồ đạc, chỉ có bộ bà n ghế uống nước đặt ở chính giữa và một chiếc dây thép buộc dọc ở góc nhà treo đầy quần áo.

Đến khi tôi đủ dũng cảm để lia mắt vử phía chiếc phản gỗ buông mà n trắng thì cũng là lúc bắt gặp ánh mắt sáng ngời của cô gái trong tư thế đang vén mà n lên một cách ngơ ngác. Biết Luyến đang khó hiểu vì sự xuất hiện của một chà ng thanh niên đeo kính cận, từ đầu tóc cho đến trang phục đửu khác xa so với các trai bản, tôi liửn nói bằng một giọng ấm áp nhất có thể: Chà o em, anh là anh họ của A Lý, cháu anh Thắng mới lên đây, anh là người Kinh, em cho anh ngồi xuống giường với nhé. Cô gái mỉm cười nói: Anh ngồi đi, nhưng sao anh lại đến nhà em?.

Tôi thật thà kể cho Luyến nghe vử mục đích của mình là muốn đến đây tìm hiểu vử phong tục kử³ lạ cạy cửa... ngủ thăm của người Dao. Cô bé tử vẻ rất thích thú lắng nghe và hửi tôi: Anh đi một mình như thế không sợ à ? Lên đây dễ bị chà i lắm đấy. Thấy Luyến đã có vẻ cởi mở, tôi cũng mạnh miệng: Sợ gì, nếu lỡ có cô gái đẹp như em chà i anh cũng muốn. Luyến có khuôn mặt trái xoan với má lúm đồng tiửn là m nụ cười duyên dáng lạ kử³ và có mái tóc dà i, buộc bằng vải lụa mà u trắng, bảo sao thằng A Lý nói lũ thanh niên quanh bản nà y mê mẩn Luyến lắm. Ngồi cạnh giường, tôi thấy Luyến khẽ mỉm cười bước ra khửi giường, tôi chưa hiểu chuyện gì thì thấy ánh đèn chợt vụt tắt. Luyến nói khẽ trong mà n đêm: Em tắt đèn, không lại có người khác và o. Lúc mà n đêm ập tới cũng là khi tôi biết, Luyến cũng muốn trò chuyện với mình.

Trong bóng tối tĩnh lặng đó, tôi nghe rõ từng hơi thở của Luyến, cảm nhận thấy luồng hơi ấm tửa ra từ người con gái đang ngồi bên cạnh. Đột nhiên, em nắm tay tôi, bà n tay mửm mại và mát lạnh của sơn nữ là m trái tim tôi đập loạn nhịp. Tôi không ngử cái tục lệ nà y lại mang một mà u sắc lãng mạn đến kử³ lạ như vậy. Luyến ngả đầu ngon là nh bên vai tôi, bất chợt tôi lại nhớ đến lời căn dặn của ông trưởng bản, tôi biết mình phải giữ đúng nét trong sáng của cái tục lệ tìm kiếm bạn tình hoang sơ nà y.

Phụ nữ bản Cửi thích cuộc sống hiện tại

Chúng tôi trò chuyện khe khẽ trong bóng đêm. Cũng không biết mình ngồi đó cùng Luyến bao lâu, thấy em dường như đã yên giấc, tôi khẽ đặt em nằm xuống gối, toan xuống giường để ra vử, tay tôi lại bị nắm chặt một lần nữa, Luyến nói: Anh đi vử à ?. Tôi đặt nhẹ tay lên má Luyến nói: Anh phải vử không anh Thắng lo.....

Tạm biệt bản Cửi khi thung lũng còn đang ngái ngủ, tôi trở vử phố thị với một nhánh phong lan rừng. Dẫu chỉ được ngủ thăm một tối, nhưng tôi thấy mình cũng mãn nguyện. Dù sao đó cũng là điửu may mắn vì tôi đã biết thêm vử một tập tục rất đặc biệt của một dân tộc vùng cao Phú Thọ. Tập tục ấy có thể còn những điửu chưa hợp lý, nhưng theo các già là ng, ông trời đã bắt họ là m vậy và điửu cốt lõi, là m vậy để trai gái được kết duyên vợ chồng, được sống trọn đời chung thủy bên nhau...