36 phố phường

Sự tích phố Quán Gánh và bánh dầy

Nguyễn Tiến Đức 06:31 29/04/2023

Phố Quán Gánh chạy dài hơn 1km, trên trục đường số 1A thuộc địa giới của làng Thượng Đình, xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Tương truyền: xưa có một bà tên là Từ Hảo ở làng Trung Thôn, xã Nhị Khê, ra làm một quán hàng nhỏ sơ sài dưới gốc đa cổ thụ cạnh mép đường thiên lý từ phía Nam ra kinh thành Thăng Long. Bà chuyên bán nước vối và các thứ quà vặt cho khách qua đường.

banh-day-001.jpg

Nhiều người gánh hành lý, hàng hóa đến đấy dừng chân uống nước, tạm nghỉ vì đã quá mệt mỏi qua những chặng đường dài, tiện thể thuê chồng bà Tư Hảo gánh hộ một đoạn đường.

Nhiều người dân trong làng Thượng Đình thấy vợ chồng bà Tư Hảo làm ăn phát tài, người chồng thì đắt khách làm không hết việc thế là những lúc nông nhàn, họ cũng bắt chước ra dựng lều quán quanh khu vực cây đa già ấy, với đôi quang gánh để đón khách, gánh hàng thuê. Trải qua năm này tháng nọ dần dần tụ hội thành phố, dân trong vùng quen gọi là phố Quán Gánh.

Theo gia phả của dòng họ Nguyễn Trung ở làng Trung Thòa, chồng bà Tư Hảo tên là Nguyễn Trung Bãi, có sức khỏe phi thường. Chuyện kể rằng, trong một lần ông đang gánh thuê cho khách đi đường gần đến kinh thành Thăng Long thì có một toán lính của triều đình đang loay hoay vần một cây gỗ to mà chưa được. Ông dừng lại nhấc bổng cây gỗ lên vai, vác băng băng vào kinh thành rồi vứt cây gỗ xuống sân rồng làm rung động cả hoàng cung. Biết chuyện, nhà vua cho vời ông vào chầu và phong tước Thượng tướng quân. Căn cứ vào gia phả họ Nguyễn Trung thì từ ông Nguyễn Trung Bãi đến ngày nay đã 18 đời, từ chiếc hoành phi do nhà Lê phong tước. Phố Quán Gánh đã có lịch sử hơn 500 năm.

banh-day-quan-ganh.jpg
bday.jpg_.jpg

Gắn liền với sự tích phố Quán Gánh còn có thêm thương hiệu bánh dầy Quán Gánh. Nằm trên trục đường Quốc lộ số 1A là tuyến giao thông Bắc - Nam có rất nhiều phương tiện giao thông qua lại trong ngày. Người làng Thượng Đình chuyên sản xuất chế biến bánh dầy mang ra phố Quán Gánh bán buôn, bán lẻ rất chạy. Chất lượng bánh rất ngon, càng nhai càng thấy dẻo thơm vị nếp cái, vị béo của nhân mỡ hòa quyện với vị bùi ngậy của đỗ xanh, dừa, hạt sen và vị cay cà cuống. Rất phù hợp cho những mâm cỗ tiệc, đám hỏi, cưới, dâng lễ đình, chùa và bàn thờ gia tiên. Bánh dầy từ phố Quán Gánh mà nhiều người biết đến đã tạo nên thương hiệu nổi tiếng bánh dầy Quán Gánh.

banh-dayy.jpg

Người dân làng Thượng Đình với bản chất cần cù thông minh khéo léo đã biết chế biến những nông sản quê hương trở thành món ăn nổi tiếng, được bày bán trên phố Quán Gánh và trở thành đặc sản bánh dầy Quán Gánh. Để có những chiếc bánh dầy gói lá chuối chế biến từ làng Thượng Đình, nghệ nhân làm bánh dầy Nguyễn Thị Hiên cho biết: Tất cả công đoạn làm bằng thủ công thì bánh ăn mới ngon, dụng cụ phải vệ sinh sạch sẽ thì bánh mới trắng muốt mà không cần phụ gia. Gạo phải chọn nếp cái hoa vàng vừa thơm vừa có độ dẻo cao, phải sàng lọc kỹ chọn hạt đều nhau không lẫn tẻ, vo kỹ rồi ngâm khoảng 3 giờ đồng hồ rồi mới đồ. Đỗ xanh ngâm kỹ đãi hết vỏ, đồ chín rồi giã nhỏ, khi xôi gần chín phải vẩy thêm một ít nước ấm để xôi chín đều, khi thấy phả mùi thơm nức mới đổ ra cối giã ngay, thỉnh thoảng lại phết lớp mỡ vào chày cho khỏi dính. Khi giã xong đưa bánh lên mâm, tùy theo từng loại mà bọc nhân vào, mỗi chiếc bánh có thoa lớp mỡ mỏng để không dính vào nhau. Đặc điểm của bánh dầy là không tròn vo mà là hình dẹt. Mỗi gói bánh thường gói 6 chiếc bằng lá chuối hoặc lá dong. Con số 6 rất phù hợp với mâm cỗ vùng quê. Bánh dầy có 3 loại nhân khác nhau: Bánh dầy nhân ngọt là sự hòa quyện giữa vị ngọt của đường với vị bùi của đỗ xanh, dừa, vừng, hạt sen. Bánh dầy nhân mặn có vị béo của mỡ, vị bùi ngậy của đỗ xanh, hương cay của hạt tiêu, cà cuống. Bánh dầy chay khi ăn thường kẹp với giò lụa, hay chả quế.

Từ một món bánh dầy xưa hay được bán ở các chợ, các quán hàng nước, nay bánh dầy Quán Gánh đã trở thành đặc sản đúng nghĩa, được nhiều khách thập phương biết đến. Là món ăn thanh tao dân dã có từ lâu đời trong văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Phố Quán Gánh, ban đầu từ một quán nước nhỏ sơ sài, khởi đầu bằng nghề “gồng nặng gánh nhẹ” trải qua bao thăng trầm của lịch sử. Phố Quán Gánh ngày nay nhiều nhà cao tầng mọc lên san sát, các cửa hiệu phong phú hàng hóa. Đặc biệt là bánh dầy được bày bán nhiều nhất. Phố Quán Gánh đã làm giàu đẹp thêm quê hương Nhị Khê - quê hương của vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi.

Bài liên quan
  • Nghệ thuật ẩm thực chay của người Việt
    Ẩm thực chay là một trong những nét văn hoá đặc sắc chứa đựng cả một nghệ thuật chế biến. Món chay hiện đại giúp thực khách có cảm giác ngon miệng, thư thái và nâng cao sức khỏe.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Nhìn lại nửa thế kỷ văn học nghệ thuật Việt Nam
    Ngày 27/6/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của VHNT Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 – 30/4/2025)”. Với 33 tham luận cùng nhiều ý kiến trao đổi sôi nổi, hội thảo là dịp tổng kết quá trình phát triển của VHNT Việt Nam trong bối cảnh đất nước thống nhất, đổi mới và hội nhập, từ đó đưa ra các đề xuất nhằm phát triển VHNT trở thành thành tố quan trọng của nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
  • Huyện Thường Tín đón nhận danh hiệu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
    Sáng 28/6, huyện Thường Tín (Hà Nội) tổ chức Lễ công bố và đón nhận danh hiệu huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2024. Sau 4 năm nỗ lực, huyện đã đạt nhiều kết quả nổi bật, kinh tế-xã hội chuyển biến tích cực, hạ tầng ngày càng khang trang, đời sống người dân được nâng cao.
  • Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh
    Tối 27-6, Chương trình thúc đẩy sản xuất – tiêu dùng bền vững 2025 chính thức khai mạc tại Hà Nội với chủ đề “Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh”.
Đừng bỏ lỡ
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
Sự tích phố Quán Gánh và bánh dầy
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO