36 phố phường

Sự tích phố Quán Gánh và bánh dầy

Nguyễn Tiến Đức 06:31 29/04/2023

Phố Quán Gánh chạy dài hơn 1km, trên trục đường số 1A thuộc địa giới của làng Thượng Đình, xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Tương truyền: xưa có một bà tên là Từ Hảo ở làng Trung Thôn, xã Nhị Khê, ra làm một quán hàng nhỏ sơ sài dưới gốc đa cổ thụ cạnh mép đường thiên lý từ phía Nam ra kinh thành Thăng Long. Bà chuyên bán nước vối và các thứ quà vặt cho khách qua đường.

banh-day-001.jpg

Nhiều người gánh hành lý, hàng hóa đến đấy dừng chân uống nước, tạm nghỉ vì đã quá mệt mỏi qua những chặng đường dài, tiện thể thuê chồng bà Tư Hảo gánh hộ một đoạn đường.

Nhiều người dân trong làng Thượng Đình thấy vợ chồng bà Tư Hảo làm ăn phát tài, người chồng thì đắt khách làm không hết việc thế là những lúc nông nhàn, họ cũng bắt chước ra dựng lều quán quanh khu vực cây đa già ấy, với đôi quang gánh để đón khách, gánh hàng thuê. Trải qua năm này tháng nọ dần dần tụ hội thành phố, dân trong vùng quen gọi là phố Quán Gánh.

Theo gia phả của dòng họ Nguyễn Trung ở làng Trung Thòa, chồng bà Tư Hảo tên là Nguyễn Trung Bãi, có sức khỏe phi thường. Chuyện kể rằng, trong một lần ông đang gánh thuê cho khách đi đường gần đến kinh thành Thăng Long thì có một toán lính của triều đình đang loay hoay vần một cây gỗ to mà chưa được. Ông dừng lại nhấc bổng cây gỗ lên vai, vác băng băng vào kinh thành rồi vứt cây gỗ xuống sân rồng làm rung động cả hoàng cung. Biết chuyện, nhà vua cho vời ông vào chầu và phong tước Thượng tướng quân. Căn cứ vào gia phả họ Nguyễn Trung thì từ ông Nguyễn Trung Bãi đến ngày nay đã 18 đời, từ chiếc hoành phi do nhà Lê phong tước. Phố Quán Gánh đã có lịch sử hơn 500 năm.

banh-day-quan-ganh.jpg
bday.jpg_.jpg

Gắn liền với sự tích phố Quán Gánh còn có thêm thương hiệu bánh dầy Quán Gánh. Nằm trên trục đường Quốc lộ số 1A là tuyến giao thông Bắc - Nam có rất nhiều phương tiện giao thông qua lại trong ngày. Người làng Thượng Đình chuyên sản xuất chế biến bánh dầy mang ra phố Quán Gánh bán buôn, bán lẻ rất chạy. Chất lượng bánh rất ngon, càng nhai càng thấy dẻo thơm vị nếp cái, vị béo của nhân mỡ hòa quyện với vị bùi ngậy của đỗ xanh, dừa, hạt sen và vị cay cà cuống. Rất phù hợp cho những mâm cỗ tiệc, đám hỏi, cưới, dâng lễ đình, chùa và bàn thờ gia tiên. Bánh dầy từ phố Quán Gánh mà nhiều người biết đến đã tạo nên thương hiệu nổi tiếng bánh dầy Quán Gánh.

banh-dayy.jpg

Người dân làng Thượng Đình với bản chất cần cù thông minh khéo léo đã biết chế biến những nông sản quê hương trở thành món ăn nổi tiếng, được bày bán trên phố Quán Gánh và trở thành đặc sản bánh dầy Quán Gánh. Để có những chiếc bánh dầy gói lá chuối chế biến từ làng Thượng Đình, nghệ nhân làm bánh dầy Nguyễn Thị Hiên cho biết: Tất cả công đoạn làm bằng thủ công thì bánh ăn mới ngon, dụng cụ phải vệ sinh sạch sẽ thì bánh mới trắng muốt mà không cần phụ gia. Gạo phải chọn nếp cái hoa vàng vừa thơm vừa có độ dẻo cao, phải sàng lọc kỹ chọn hạt đều nhau không lẫn tẻ, vo kỹ rồi ngâm khoảng 3 giờ đồng hồ rồi mới đồ. Đỗ xanh ngâm kỹ đãi hết vỏ, đồ chín rồi giã nhỏ, khi xôi gần chín phải vẩy thêm một ít nước ấm để xôi chín đều, khi thấy phả mùi thơm nức mới đổ ra cối giã ngay, thỉnh thoảng lại phết lớp mỡ vào chày cho khỏi dính. Khi giã xong đưa bánh lên mâm, tùy theo từng loại mà bọc nhân vào, mỗi chiếc bánh có thoa lớp mỡ mỏng để không dính vào nhau. Đặc điểm của bánh dầy là không tròn vo mà là hình dẹt. Mỗi gói bánh thường gói 6 chiếc bằng lá chuối hoặc lá dong. Con số 6 rất phù hợp với mâm cỗ vùng quê. Bánh dầy có 3 loại nhân khác nhau: Bánh dầy nhân ngọt là sự hòa quyện giữa vị ngọt của đường với vị bùi của đỗ xanh, dừa, vừng, hạt sen. Bánh dầy nhân mặn có vị béo của mỡ, vị bùi ngậy của đỗ xanh, hương cay của hạt tiêu, cà cuống. Bánh dầy chay khi ăn thường kẹp với giò lụa, hay chả quế.

Từ một món bánh dầy xưa hay được bán ở các chợ, các quán hàng nước, nay bánh dầy Quán Gánh đã trở thành đặc sản đúng nghĩa, được nhiều khách thập phương biết đến. Là món ăn thanh tao dân dã có từ lâu đời trong văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Phố Quán Gánh, ban đầu từ một quán nước nhỏ sơ sài, khởi đầu bằng nghề “gồng nặng gánh nhẹ” trải qua bao thăng trầm của lịch sử. Phố Quán Gánh ngày nay nhiều nhà cao tầng mọc lên san sát, các cửa hiệu phong phú hàng hóa. Đặc biệt là bánh dầy được bày bán nhiều nhất. Phố Quán Gánh đã làm giàu đẹp thêm quê hương Nhị Khê - quê hương của vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi.

Bài liên quan
  • Nghệ thuật ẩm thực chay của người Việt
    Ẩm thực chay là một trong những nét văn hoá đặc sắc chứa đựng cả một nghệ thuật chế biến. Món chay hiện đại giúp thực khách có cảm giác ngon miệng, thư thái và nâng cao sức khỏe.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Báo chí cách mạng Việt Nam 100 năm đồng hành cùng dân tộc
    Tròn một thế kỷ kể từ ngày báo Thanh Niên ra số đầu tiên (21/6/1925), báo chí cách mạng Việt Nam luôn song hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường lịch sử, từ phong trào giải phóng dân tộc đến công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với sứ mệnh là vũ khí tư tưởng sắc bén, báo chí không chỉ là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân mà còn là diễn đàn dân chủ, nơi lan tỏa những giá trị nhân văn, thúc đẩy đổi mới và phát triển xã hội. Trong kỷ nguyên mới của dân tộc, báo chí cách mạng tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong, kiên định bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời thích ứng linh hoạt để truyền tải tinh thần yêu nước, khát vọng vươn lên và bản sắc văn hóa Việt đến với công chúng trong nước và quốc tế.
  • Bác Hồ với báo chí cách mạng Việt Nam
    Trong hành trình 100 năm hình thành và phát triển (1925 - 2025), báo chí cách mạng Việt Nam đã lớn mạnh không ngừng về nội dung, hình thức và đội ngũ làm báo. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đặc biệt là vai trò định hướng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nền báo chí cách mạng Việt Nam từng bước khẳng định vai trò là vũ khí tư tưởng sắc bén phục vụ sự nghiệp cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là lãnh tụ vĩ đại, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất mà còn là người đặt nền móng xây dựng, phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người đã để lại gần 2.000 bài báo dưới hàng trăm bút danh, thể hiện tư duy sắc sảo, tình cảm thiết tha với dân tộc và trách nhiệm xã hội sâu sắc.
  • Ra mắt sách tập hợp 40 bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành cuốn sách “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân”. Ấn phẩm tuyển chọn 40 tác phẩm tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, bao gồm các bài viết, bài phát biểu, thư, điện, lời kêu gọi gửi tới bạn đọc, người làm báo, các cơ quan báo chí trong nước và quốc tế từ năm 1922 đến năm 1962.
  • Báo Tuổi trẻ Thủ đô vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba
    Chiều 18/6, Báo Tuổi trẻ Thủ đô tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025) và Đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba.
  • Phát động Cuộc thi báo chí viết về bình đẳng giới và mất cân bằng giới tính khi sinh năm 2025
    Ngày 18-6, Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng, chống tệ nạn xã hội thành phố Hà Nội chính thức phát động cuộc thi các tác phẩm báo chí viết về bình đẳng giới và mất cân bằng giới tính khi sinh năm 2025.
Đừng bỏ lỡ
  • “Nhìn lại quá khứ”: Lời tự thú lịch sử và bài học từ một cuộc chiến
    Cuốn sách “Nhìn lại quá khứ: Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam” của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert S. McNamara vừa được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tại Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày ra mắt ấn phẩm đầu tiên tại Hoa Kỳ. Không chỉ là một tài liệu lịch sử quý giá, cuốn sách còn là lời mời đối thoại để cùng thấu hiểu, bao dung và tiến xa hơn trong hành trình hòa giải, hợp tác giữa hai quốc gia.
  • Lan tỏa những điển hình phụ nữ Thủ đô
    Chào mừng 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925–21/6/2025) và hướng tới Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, sáng ngày 18/6, tại trụ sở Hội Liên hiệp Phụ nữ Hà Nội, Báo Phụ nữ Thủ đô phối hợp với Ban Thi đua – Khen thưởng Thành phố Hà Nội tổ chức chương trình giao lưu gương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt năm 2025 với chủ đề “Phụ nữ Thủ đô Tự tin – Hội nhập – Kết nối thành công”.
  • [Video] Hành trình tôn vinh người làm báo qua lăng kính nghệ thuật
    Triển khai kế hoạch của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương và Thành ủy Hà Nội về Kế hoạch Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), Tạp chí Người Hà Nội (Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội) đã xây dựng Kế hoạch tổ chức và phát động “Cuộc vận động sáng tác văn học nghệ thuật về Nghề báo - Người làm báo Thủ đô và cả nước” để tôn vinh nghề báo và những “chiến sĩ thông tin trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa” trên mọi miền Tổ quốc.
  • Chùm thơ của tác giả Quang Hoài
    Tạp chí Người Hà Nội xin trân trọng giới thiệu chùm thơ (hai bài) của tác giả Quang Hoài.
  • Trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí Cách mạng Việt Nam”
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Thành phố Huế phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành uỷ, Sở Văn hoá Thể thao tổ chức Triển lãm trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí cách mạng Việt Nam”.
  • Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà: Bản sắc riêng là nguồn lực để tạp chí Người Hà Nội phát triển
    “Tạp chí Người Hà Nội có bản sắc riêng và không hòa lẫn với với những tạp chí, cơ quan báo chí khác. Chúng ta phải tìm được lối đi, cách làm riêng chuyên sâu về văn hóa, con người Hà Nội” - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà nhấn mạnh.
  • Trại viết Lý luận, phê bình VHNT “50 năm Văn học Nghệ thuật Việt Nam đồng hành cùng dân tộc”
    Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam tổ chức Trại viết Lý luận, phê bình VHNT “50 năm Văn học Nghệ thuật Việt Nam đồng hành cùng dân tộc” tại Thành phố Huế.
  • Hành trình của người họa sĩ từ cao nguyên Mộc Châu đến xưởng họa giữa lòng Thủ đô
    Sinh ra và lớn lên tại thôn Văn Minh, xã Cam Thượng, huyện Ba Vì, Hà Nội, họa sĩ Quách Chiến Thắng (sinh ngày 17/11/1994) đã trải qua một hành trình nghệ thuật đầy biến động nhưng không kém phần đam mê. Từ những ngày đầu chập chững vào nghề cho đến nay, anh đã và đang khẳng định được tên tuổi với những tác phẩm sơn dầu giàu cảm xúc, và gần đây là những thử nghiệm mới mẻ với chất liệu sơn mài truyền thống.
  • Khắc họa chân dung người làm báo giữa lửa đạn
    Hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925-2025), Bảo tàng Báo chí Việt Nam tổ chức chiếu phim tài liệu “Kim Toàn, Nhà báo - Chiến sĩ”. Bộ phim khắc họa chân thực cuộc đời, sự nghiệp và tinh thần chiến đấu vì Tổ quốc của nhà báo Kim Toàn, một hình mẫu tiêu biểu của thế hệ “nhà báo - chiến sĩ”.
  • Triển lãm tranh cổ động kỷ niệm các ngày lễ lớn của dân tộc
    Triển lãm do Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức, với sự tham dự của các họa sỹ chuyên sáng tác tranh cổ động đến từ thành phố Hà Nội và các tỉnh Thái Bình, Hải Dương, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hà Nam.
Sự tích phố Quán Gánh và bánh dầy
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO