Không khó để tôi tìm đến địa chỉ sửa máy ảnh gia truyửn độc nhất vô nhị ở Hà Nội còn tồn tại đến ngà y nay. Ngôi nhà nằm lẫn trong con phố nhử sầm uất các cửa hà ng bán vải gần chợ Hôm. Khác với tưởng tượng của tôi vử một cửa tiệm nức tiếng một vùng với bốn thế hệ cha truyửn con nối, căn gác nhử tầng 2 chính là nơi sửa máy ảnh của các thế hệ gia đình họ Nguyễn. Chỉ tiếc rằng khi tôi đến, ông Nguyễn Văn Phượng, người thợ sửa máy ảnh đời thứ ba của gia đình sửa kí ức đã ra đi trước đó ít ngà y.
Tiếp chuyện tôi là vợ ông Phượng, bà Nguyễn Thu Hiửn. Ẩn dưới vẻ mặt hồn hậu là nét đượm buồn vử sự ra đi đột ngột của người bạn đời đã gắn bó mấy chục năm. Rất cởi mở khi được hửi chuyện vử ông Phượng, bà Hiửn giãi bà y: "Buổi chiửu trước khi lâm trọng bệnh phải nhập viện, ông vẫn ngồi trò chuyện vui vẻ với mấy người khách quen vử máy ảnh. Dù tiếng nói tiếng thở có phần khó khăn, nhưng ông vẫn nhiệt tình giảng giải từng chi tiết máy, từng góc chụp". Bởi thói quen trò chuyện vử máy ảnh mỗi khi khách sửa hửi hay những lúc rảnh rỗi nên lúc nà o căn gác nhử của ông cũng đông vui.
Chính nhử tấm thiện tình chia sẻ thông tin cùng với thái độ nâng niu, trân trọng với từng chiếc máy, con ốc đã khiến khách trong và ngoà i nước tìm đến gia đình ông để trao gửi máy ảnh ngà y một đông. Khi được đọc những lời nhắn bình dị và chứa đựng biết bao xúc cảm dà nh cho người thợ già lúc lâm chung "Có bác thì những chiếc máy ảnh cổ lỗ sĩ vẫn hoạt động hoà n hảo đến bây giử", tôi mới hiểu được phần nà o giá trị mà ông tạo dựng được trong hơn 50 năm qua. Đó không chỉ là sự hà i lòng và niửm tin của khách hà ng khi giao máy, mà hơn cả, ông đã góp phần lưu giữ những khoảng khắc của dòng chảy không ngừng thời gian.
Người anh trai của ông Phượng là ông Nguyễn Văn Lân cũng được tiếp xúc từ nhử với từng chi tiết, từng con ốc, từng con vít... nên niửm đam mê với nghử sửa máy ảnh ngấm và o người lúc nà o cũng không hay. Bước và o nghử từ những năm 70 của thế kỉ trước, khi máy ảnh vẫn còn là thứ xa xỉ lúc bấy giử, ông Lân đã sửa rất nhiửu máy ảnh, chủ yếu là máy ảnh phim của các cơ quan báo chí, an ninh, tình báo... Với niửm đam mê cộng với bản tính ưa khám phá, lỗi gặp phải cà ng khó cà ng khiến ông ham mà y mò hơn. Có lần gặp phải một ca máy hửng nặng, giống như một bà i toán khó ông Lân đã thức suốt 16 tiếng đồng hồ để quyết tâm tìm ra lời giải. Nghử sửa máy ảnh trước đây không có trường lớp đà o tạo, kiến thức ông Lân thu nhận được chủ yếu là do truyửn lại và bản thân tự đúc rút mà thà nh. Đôi khi do lỗi gặp phải thường xuyên nên sửa thà nh quen và đọng lại thà nh kinh nghiệm. Hơn bất cứ nghử nà o, để thà nh nghử sửa máy ảnh thì cần nhất chính là sự kiên nhẫn, tỉ mỉ, ham học hửi và sáng tạo. Bởi không phải bất cứ lúc nà o và lỗi gì cũng có linh kiện để thay thế. Do đó, chính sự sáng tạo của người thợ cùng với kinh nghiệm của gia đình, ông đã nhiửu lần tự gia công một số linh kiện thay thế và là m sống dậy những chiếc máy ảnh tưởng chừng như không thể cứu vãn.
Tiếp nối truyửn thống gia đình, anh Long và anh Cường “ hai người con trai của ông Phượng là thế hệ sửa máy đời thứ 4. Vừa sửa chiếc máy ảnh cho khách, anh Cường - người con thứ của ông Phượng vừa chia sẻ vử truyửn thống gia đình. Người khởi nghiệp cho cả gia đình chính là kị nội của anh, tức ông Nguyễn Văn Mão. Trước đây cụ Mão từng là m việc cho hiệu ảnh Hương Ký - nổi tiếng cả xứ Bắc Kì thời Pháp thuộc. Sau đó, cụ Mão truyửn nghử cho người con trai Nguyễn Văn Đoà n, rồi cụ Đoà n lại truyửn nghử lại cho bố anh và em trai là ông Nguyễn Văn Lân. Đến giử, cửa hà ng nhử do hai anh tiếp quản.
Thời đại công nghệ thay đổi chóng mặt khiến những chiếc máy phim dần dần bị thu hẹp, thay và o đó là sự lấn sân của những chiếc máy ảnh số. Dù xuất phát từ truyửn thống gia đình sửa máy phim, nhưng từ đời ông Phượng, các thà nh viên cũng đã trở thà nh chuyên gia trong việc xử lí các loại máy ảnh số. Được sự truyửn dạy của người cha già u kinh nghiệm, cộng với quá trình dà y công học tập, việc bắt bệnh và tìm hướng xử trí đối với anh Long và anh Cường đã nằm trong lòng bà n tay. Tuy nhiên, đôi khi đứng trước những ca máy hửng nặng, số tiửn bử ra để thay thế linh kiện vượt quá cả một chiếc máy mới, anh vẫn phải phân tích và giải thích các hướng giải quyết cho khách lựa chọn để tránh những thiệt hại không đáng có. Đó là cách anh giữ chữ tín của gia đình cũng như gìn giữ thương hiệu sửa kí ức mà gia đình xây dựng bao năm qua.
.jpg "Trải nghiệm văn hóa \"Đêm bảo tàng\" tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam")
