Không biết còn ai trên đời nà y khổ nhục nhưng lại già u nghị lực như chị không? 20 năm trước, lúc vừa tròn 22 tuổi, chị kết hôn với một người không phải vì tình yêu. Sau đêm tân hôn, chị mơ hồ nhận ra những biểu hiện bất thường của chồng - đó là dấu hiệu của một người nghiện thuốc phiện. Lấy chồng được đúng 12 ngà y, chị phải chịu một trận đòn thừa sống thiếu chết vì dám tử thái độ khi phát hiện chồng mình nằm co cùng mấy công nhân lâm trường. Cuối năm đó, chị sinh con trai đầu lòng.
Suốt 9 tháng mang thai là bấy nhiêu ngà y chị ôm bụng tìm chồng trên các lán nương, đỉnh núi, hẻm sâu. Có lần bụng vượt mặt, sắp đến ngà y sinh, chị cầm đèn pin lần mò theo dấu dép của chồng lên tận đỉnh đồi. Vừa giáp mặt, còn đang thở chứ nà o đã nói được lời nà o, chị đã bị anh ta đánh hộc cả máu miệng.
Người phụ nữ can trường Trần Thị Uyên.
Nuôi báo cô ông chồng nghiện dù nghèo, dù đói nhưng chị cũng cố lo cho anh ta tiửn mua đủ một bi thuốc phiện để anh ta khửi đi ăn cắp, ăn trộm hà ng xóm. Chồng chị nghiện, nhưng trong người anh ta vẫn còn có chút tự trọng.
Anh ta có nghử mộc khá giửi, đóng đồ gỗ đẹp có tiếng ở thị trấn, chỉ mỗi tội nghiện ngập nhiửu khi quên cả lịch hẹn giao hà ng cho khách, nên khách hà ng cứ thưa dần.
Công việc phập phù tiửn công không đủ để hút, những lúc ấy chị lại đưa cho chồng mấy chục nghìn đồng, đủ để mua 1 bi (thuốc phiện) sau nà y là 1 tép (hêrôin).
Hà nh vi tiếp tay đó kéo dà i suốt mười mấy năm trời. Chị bảo chị vẫn tôn trọng chồng, vì anh ta vẫn giữ lời hứa không đi ăn cắp; nhưng không lấy của thiên hạ thì khi lên cơn vật, anh ta lại ăn cắp tiửn của vợ. Năm 1995, chị sinh con trai thứ hai, vò võ ôm con một mình trong viện mà nước mắt chát mặn đầu môi. Anh ta không đến vì anh ta còn bận đi kiếm thuốc.
Năm 2000, mặc dù đứa con lớn mới học lớp 4, đứa bé đang đi mẫu giáo, nhưng chị vẫn quyết định đăng ký đi học lớp hộ sinh trên thị xã Sơn La. Thâm tâm chị nghĩ chỉ học hết lớp 7, với bằng sơ cấp (y tá), mình có thể nằm trong diện tinh giản biên chế bất cứ lúc nà o. Đi học lớp hộ sinh có thể đảm bảo cho chị thời gian công tác dà i và ổn định (Trạm Y tế xã bao giử cũng có 1 định biên nữ hộ sinh), chỉ như vậy mới có thể tiếp tục nuôi con và đưa chồng đi cai nghiện. Chị gạt nước mắt để vượt 120km vử thị xã học, để lại hai đứa bé và người chồng nghiện ở nhà .
Công việc của chị nhiửu khi phải công tác xa nhà , những đợt tập huấn chục ngà y đến cả tháng. Mỗi lần đi công tác, chị lục túi đưa cho thằng con lớn mấy chục nghìn đồng, dặn ở nhà trông em, tự nấu nướng mà ăn, nếu thấy bố cùn lên thì hãy lánh sang nhà bác ành hà ng xóm. Có lần trở vử sau chuyến công tác, chị trà o nước mắt vì thương con khi nghe mấy bà bán thịt ở chợ kể lại. Thằng con lớn của chị, cứ hai hôm lại ra chợ, chỉ mua mấy mớ rau, tần ngần mãi, rồi cũng dám mon men đến quầy bán thịt, mua đám bạc nhạc và mớ bì lợn nói dối rằng vử nấu cho chó, nhưng thực ra nó mang vử rim mặn để hai anh em ăn cơm...
20 năm lấy chồng, nhưng chưa bao giử chị được hưởng một giây phút hạnh phúc. Nụ cười trên khuôn mặt khả ái của người đà n bà vừa qua tuổi tứ tuần trông khắc khổ, đuôi mắt khi cười đầy vết chân chim như vết rạch của thần khổ ải và bất hạnh. Mấy chục năm qua, chị chưa bao giử được ngủ trước 12 giử đêm. Hôm nà o cũng vậy, ngoà i việc cơ quan, chị phải kèm cặp hai cậu con trai học hà nh, rồi cám bã, lợn gà .
Có thời điểm chị nuôi 3 lợn nái, 10 con lợn thịt, trồng hơn 1.000m2 ngô. Nhiửu hôm trước khi đi là m tay phải chà và o nửn xi măng để tẩy nhựa chuối, rau lang băm cho lợn. Niửm an ủi lớn nhất của chị là hai cậu con trai, nhử trời học khá giửi và ngoan, biết thương mẹ. Nhiửu lần thấy bố hà nh hạ mẹ, chúng tử thái độ, thậm chí còn khuyên mẹ nên bử bố cho đỡ khổ.
Chị Trần Thị Uyên thăm hửi động viên một gia đình
vừa có con mất vì AIDS ở bản Lùn, xã Mường Sang.
Nhưng lần nà o cũng vậy, chị lại ôm chúng và o lòng, nuốt nước mắt mà nói: à”ng ấy là bố các con, chỉ mẹ mới có quyửn trách bố chứ là phận con, các con không được phép. Các con hãy cứ sống và phấn đấu trở thà nh một người đà n ông tốt, rồi sau nà y bố sẽ hiểu ra và sẽ thay đổi
Có một điửu là m mọi người khâm phục chị là dù chồng mình nghiện ma túy, vũ phu như vậy, nhưng chưa bao giử chị nói đến ly dị. Với suy nghĩ giản đơn còn nước còn tát, con sinh ra phải có bố, cho dù ông bố có khi chưa một lần xứng đáng với thiên chức ấy. Sinh con trai đầu lòng, chị bắt đầu công cuộc cai nghiện cho chồng, vận động khuyên giải mãi rồi chồng cũng đồng ý cai nghiện.
Khửi phải nói những vất vả của chị khi giúp chồng cai nghiện, cho con ăn, ru con ngủ xong, chị nấu nướng, cho chồng ăn, tắm rửa, xoa bóp, bấm huyệt cho chồng. Có đêm, trời mưa tầm tã, chị phải sang hà ng xóm mua bằng được mấy quả trứng gà ri để nấu cháo cho anh ta ăn. (Nghiện ma túy, nhưng chồng chị có những cái thú ăn chơi khá quý tộc, anh ta chỉ ăn cá chép, gà nhảy ổ, không bao giử ăn trứng vịt). Nhưng vừa húp được một thìa thì... choang, chồng chị gầm lên: Mà y nấu mặn thế nà y thì đến thằng bố mà y cũng chẳng ăn được. Chị cắn răng, nuốt nước mắt và o trong, lặng lẽ thu dọn những mảnh bát vỡ tung tóe rồi đi nấu nồi cháo khác cho chồng.
Cứ như thế, 1 lần, 2 lần, 10 lần và đến năm 2003 tổng cộng 27 lần chị một mình cai nghiện cho chồng. Chị chẳng dám đưa chồng và o trung tâm cai nghiện, vì chị lo ở đó, đêm đến anh lên cơn vật vì đói thuốc, nhỡ có mệnh hệ nà o thì khổ cả mẹ lẫn con.
Năm 2003, sau khi khớp nối được với một người họ hà ng trong Nam, chị đã động viên chồng cai nghiện lần thứ 27, sau đó và o trong đó là m ăn. Muốn đoạn tuyệt ma túy, thì phải tránh xa môi trường bẩn, ô nhiễm vì ma túy. Huyện Mộc Châu (Sơn La) dân số chưa đầy 2 vạn, nhưng có đến và i trăm con nghiện.
Sau nhiửu tuần thuyết phục, chồng chị cũng đồng ý và o Nam để cai nghiện. Hôm chuẩn bị cho chồng đi, chị lo từng cái quần, cái áo, đôi tất chân, thậm chí chị còn lén bử và o balô của chồng mấy hộp bao cao su vì chị sợ đà n ông xa vợ lâu ngà y không giữ gìn được, lỡ mang bệnh vử lại khổ vợ, khổ con.
Chị cười, nụ cười héo hắt, nước mắt trà o ra trong đôi mắt buồn. Các anh có biết không, hôm đó tôi còn cho tiửn anh ấy mua 8 tép hêrôin để sử dụng trên đường đi tà u. Tôi sợ trên tà u, anh ấy đói thuốc vật ra đấy thì ai cứu chữa, ai chăm sóc. Mượn xe máy của cô bạn cùng cơ quan, chị đèo chồng vử tận ga Hà ng Cử. Nhìn chồng khoác túi, xiêu vẹo, dúm dó trên sân ga, chị trà o nước mắt vì thương chồng, thương con và thương cho cả phận mình.
Nhử trời, chồng chị và o Nam được 1 năm, 2 năm đến bây giử là 6 năm và đã đoạn tuyệt hẳn với ma túy. Chị không yêu cầu anh phải gửi tiửn vử, mà chỉ muốn thỉnh thoảng anh gọi điện vử nói chuyện động viên các con. Trong đó, do có tay nghử khá anh là m cho một xưởng mộc, thu nhập cũng đủ sống, quan trọng nhất là tránh xa được ma túy...
Trở vử nhà sau một thời gian cai nghiện, nhìn chồng béo khửe, da dẻ hồng hà o chị mừng lắm; nhưng chị biết nếu cứ để chồng ở nhà , không chóng thì chầy chỉ dăm bữa nửa tháng chồng chị lại bập và o ma túy. Tiểu khu 13 nơi chị sống có đến gần 20 con nghiện, hơn chục người nhiễm HIV.
Đêm đó, trong vòng tay chồng, chị ngậm ngùi động viên anh hãy vì vợ, vì con mà và o Nam để là m sao đoạn tuyệt hẳn với ma túy. Chị nói với chồng cái điửu khiến chị thật khổ tâm, rằng nếu anh và o đó, tìm được người phù hợp thì hãy cứ kết bạn. Thâm tâm chị chỉ nghĩ rằng, chồng mình một thân một bóng, ốm đau, nghiện ngập như thế cũng cần lắm một bà n tay phụ nữ lúc trái gió trở giời.
Hai năm sau, chồng chị hồn nhiên thừa nhận anh ta có bạn gái, đó là người phụ nữ đã có một con riêng và bị người tình phụ bạc. Vì thương người đà n ông xứ Bắc chất phác, lẻ loi, cô ấy đã tình nguyện vử ở với chồng chị. Chị buồn lắm, nhưng vẫn động viên chồng: Người đó còn khổ gấp vạn lần em, anh hãy lo cho cô ấy, đừng sa và o tệ nạn nữa để thêm một người đà n bà nữa phải khổ. Chị kể, mấy lần gọi và o thăm chồng, chị xin gặp cô vợ bé của chồng, nhưng người đà n bà kia không dám gặp. Cô ta không ngử rằng trên đời nà y lại có người vợ cao thượng đến mức như vậy
Tôi tìm đến nhà chị ở Tiểu khu 13, thị trấn Mộc Châu. Căn nhà nhử nép mình dưới già n su su xanh mướt, không khang trang nhưng sạch sẽ và ấm cúng lạ thường. Người xưa bảo có phúc thì sẽ có phần, hai con trai chị ngoan và học giửi, đứa lớn đang học chuyên nghiệp trên thị xã, cậu út sang năm lên lớp 10, đặc biệt cả hai cháu đửu rất thương mẹ. Công việc chính của chị là nữ hộ sinh, kiêm chuyên viên dự án phòng chống HIV/AIDS của xã Mường Sang.
Hôm sau, mặc dù đang đi là m ở một nơi cách chỗ chúng tôi đến 20 cây số, nhưng vì giữ lời hứa chị vẫn đội mưa quay vử đưa chúng tôi và o bản Lùn, một bản nổi tiếng vì nhiửu người nhiễm HIV/AIDS. Chị dẫn chúng tôi đến nhà một thanh niên mới chết vì AIDS trước đó 2 ngà y. Thú thực bước lên căn nhà sà n xập xệ, tôi cùng anh phóng viên báo bạn hơi rùng mình, nhưng và o trong nhà , thấy mọi người ríu rít, mừng rỡ như gặp người thân. Chị ôm hai đứa bé, ôm lấy người vợ đã bị nhiễm HIV kia để chia sẻ, vỗ vử.
Người phụ nữ trong câu chuyện trên là chị Trần Thị Uyên hiện ở Tiểu khu 13, thị trấn Mộc Châu (Sơn La). Câu chuyện vử người phụ nữ can trường nà y tình cử đến với tôi trong một chuyến đi thực tế bình thường của người là m báo. Song điửu là m tôi vừa cảm phục vừa day dứt đó là con số 27 lần cai nghiện cho chồng, trong vòng 20 năm gá nghĩa phu thê. 20 năm là m vợ cũng là 20 năm chị ngậm buồn nuốt tủi để cứu vớt một con người.