à”ng Nguyễn Nguyên Cương, Trung tâm Giáo dục truyửn thông và môi trường (Liên hiệp các hội khoa học kử¹ thuật Việt Nam) cho hay, để kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, các nhà khoa học của trung tâm đã đử xuất biên soạn bộ Atlas cây cổ thụ Hà Nội. Đối với Thủ đô, cây cổ thụ có một ý nghĩa rất đặc biệt. Nhiửu cây là chứng tích của các kiểu thảm thực vật đã từng tồn tại và phát triển trên lãnh thổ. Nhiửu cây là những nhân chứng lịch sử trong công cuộc dựng nước và giữ nước của Hà Nội nói riêng và của dân tộc nói chung. Cây cổ thụ còn gắn bó với những truyửn thống văn hóa dân tộc, văn minh của nhân dân Thủ đô và là một trong những thà nh phố tạo nên những huyửn thoại vử văn hóa, lịch sử của Hà Nội.
Sự phân bố cây cổ thụ trên các quận là không đồng đửu, chủ yếu ở các quận Ba Đình (280 cây), Hai Bà Trưng (100 cây), phần lớn trồng trước thế kỷ XX. Ngoà i ngoại thà nh, cây cổ thụ thường ở trong các đình, đửn, chùa và là những cây còn sót lại và được bảo vệ trong quá trình đô thị hóa. Phần lớn cổ thụ ở các huyện cũng đang có nguy cơ bị tác động mạnh từ con người và từ quá trình đô thị hóa nông thôn. à”ng Cương cho biết, để chọn hoà n thiện được bộ Atlas nà y, các nhà khoa học đã phải thực hiện rất nhiửu công đoạn. Đầu tiên là một hội thảo khoa học lựa chọn tiêu chí cây cổ thụ. Sau khi có tiêu chí là một khoảng thời gian cực nhọc đi điửu tra, khảo sát để lựa chọn cây cổ thụ tại 14 quận, huyện nội, ngoại thà nh của Hà Nội cũ. Sau nhiửu ngà y "dầm mưa rãi nắng" các chuyên gia đã thống kê được 703 "cụ" cổ thụ đại diện cho 58 loà i. Và vử mặt ý nghĩa văn hóa, xã hội, lại có thể phân loại "các cụ" ra thà nh nhiửu "nhánh" nữa.
Có những cây là "nhân chứng" lịch sử, như rặng muỗm trên 300 tuổi ở chùa Quán Thánh. Ngôi chùa nà y được xây dựng từ đời Lý Thái Tổ (1010-1028), năm 1680 dưới đời Lê Vĩnh Trị, được trùng tu và cho đúc tượng đồng đen. Những cây muỗm trong sân chùa cũng được trồng từ thời đó và hiển nhiên chúng chứng kiến những sự kiện trọng đại của một thời kử³ lịch sử dà i dằng dặc. Nếu biết kể chuyện, rặng muỗm sẽ cho chúng ta mường tượng lại cảnh Quang Trung đại phá quân Thanh, Pháp đánh chiếm Hà Nội, Cách mạng Tháng Tám...
Hà ng cây sao trên phố Lò Đúc
Lại có những cây mang giá trị tâm linh như đa, si, đử, gạo... Hà ng xoà i trong khu lưu niệm Bác Hồ, hà ng cây trôm mõ, xà cừ trong vườn Bách Thảo, hà ng sao đen phố Lò Đúc mang giá trị thẩm mử¹. Thực ra đây là cách phân loại tương đối, nhiửu khi gán ép thôi, vì đã là cổ thụ thì dù giống loà i gì đửu mang lại vẻ đẹp riêng cho từng con phố, ngõ xóm, cánh đồng... Một số cây lại mang giá trị độc đáo như cây đại ở chùa Một Cột, đửn Vua Bà , hà ng muỗm ở chùa Quán Thánh, chùa Láng, đình ử¨ng Thiên, đình Giáp Nhất....
Bộ Atlas sẽ được giới thiệu tới công chúng và o đầu năm 2010 để kịp đón đại lễ 1000 năm Thăng Long. Hiện các nhà khoa học đang thực hiện những công đoạn cuối cùng nhưng cũng không kém phần khó và tỉ mỉ như khâu điửu tra, thu thập dữ liệu, sau đó là vẽ bản đồ. Sẽ có một bản đồ lớn, trên đó các cây cổ thụ sẽ được đánh dấu bằng các ký hiệu để nhìn và o là có thể biết được địa điểm vị trí của chúng. Ngoà i bản đồ chung, mỗi quận, huyện cũng sẽ có một bản đồ riêng. Dưới mỗi bản đồ, 3-4 loà i cây đặc trưng của từng quận sẽ được minh họa bằng các tấm ảnh chụp ở nhiửu góc độ. Kèm theo đó sẽ là những thuyết minh ghi chú vử các loà i như tên cây, tuổi, độ cao, phân bố ở đoạn đường nà o... Đặc biệt, những cây đang bị bà n tay con người và thiên nhiên đối xử "tệ hại" cũng sẽ được ghi chú rõ. Đây cũng là một hà nh động gián tiếp nhắc nhở từng người dân có thái độ đối đãi tử tế với những gì là m nên môi trường quanh mình.
Cạnh những mục đích đã nêu, những người lập bản đồ cây cổ thụ Hà Nội hy vọng cung cấp thêm điửu kiện để các nhà quản lý và giới khoa học tìm hiểu vử hiện trạng của cây cổ thụ đang có mặt ở Thủ đô, từ đó có những biện pháp trong việc bảo tồn chúng, quy hoạch diện tích cây xanh nói chung.
Dự kiến, bản đồ có khoảng 70 trang, khổ A2, in mà u. Ngoà i sách, CD giới thiệu Atlas cũng sẽ được ra mắt và giới thiệu tới công chúng, những người yêu và và trân trọng gìn giữ những nét đẹp của Hà Nội xưa và nay.