Giáo dục ngốn hà ng tỷ USD vẫn lạc hậu

Theo GS Nguyễn Xuân Hãn, ĐH Quốc gia Hà Nội, đơn cử vử sự lạc điệu, lạc hậu của giáo dục nước nhà có thể nhìn và o giáo dục đại học. Số lượng trường ĐH,CĐ hiện nay khoảng 500 trường, dự kiến từ nay đến 2020 chúng ta sẽ có khoảng 576 trường với 4,5 triệu sinh viên. So với năm 1987, số trường ĐH, CĐ tăng gấp 5 lần, số sinh viên tăng 13 lần, nhưng số giảng viên tăng có 3 lần.

Trẻ cần được dạy để tự chủ và phát triển tối đa trí thông minh

Việc mở rộng đại học ồ ạt nà y không xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, vượt xa sức chịu đựng của nửn kinh tế. Tệ hơn, chất lượng đà o tạo của ta rất thấp, bằng cấp của đại học VN chưa được thị trường lao động quốc tế thừa nhận, đà o tạo mà không sử dụng được là sự lãng phí ghê gớm.

- Đất nước và người dân còn nghèo nhưng đã dà nh những gì tốt nhất để đầu tư cho giáo dục.Vậy mà những năm qua, giáo dục cà ng đổi mới cà ng luẩn quẩn?

- GS Nguyễn Xuân Hãn: Vử khủng hoảng giáo dục, nhóm giáo sư Harvard đã nói "Sự thất bại của ngà nh giáo dục không những kìm hãm sự phát triển của quốc gia mà còn duy trì sự bất công bằng trong xã hội". Đầu tư cho GD là đầu tư cho phát triển, kinh phí cho GD ngà y cà ng tăng. Dự kiến đến năm 2010 ngân sách Nhà nước sẽ chi 20%, nhưng dự kiến nà y đã thực hiện trước ba năm và o năm 2007 đã chi 20% NSNN, đó là một tỷ lệ lớn.

Một nửn giáo dục khai sáng chỉ có thể bắt đầu với tinh thần dân chủ thật sự. Vì dân chủ là một đặc tính của thời đại. Mục đích của giáo dục là là m cho trẻ nhử tự chủ, phát triển tối đa trí thông minh, khả năng phán đoán, khả năng tư duy độc lập và phản biện, GS Nguyễn Xuân Hãn.

Đó là chưa kể tới mức đóng góp rất lớn của dân, mức thu của dân và o mức cao nhất thế giới. Trong khi đó đầu tư giáo dục ở Mử¹ tính theo GDP là 7,2%, Pháp 6,1%, Nhật 4,7%. Trung Quốc 12%. Cuba vẫn giữ nửn giáo dục miễn phí. Năm 1990, ta có 12 triệu học sinh, sinh viên, ngân sách nhà nước chi cho giáo dục chỉ có 767 tỉ đồng (120 triệu USD theo giá USD) còn dân đóng góp không đáng kể.

Đến năm 2011 số học sinh, sinh viên tăng lên gần hai lần, là 22 triệu em, nhưng ngân sách chi cho giáo dục của Nhà nước và dân đóng góp là xấp xỉ 10% GDP (tổng số 12 tỉ USD, trong đó Nhà nước chi 7 tỷ USD) gấp 100 lần, đó là chưa kể vay của nước ngoà i trung bình 100 triệu USD/năm kể từ năm 1993 đến nay.

- à”ng từng nhiửu lần lên tiếng vử việc cần xây dựng chương trình và bộ sách giáo khoa chuẩn, thứ mà ngà nh giáo dục loay hoay ba chục năm nay. Đó cũng là một sự lãng phí rất lớn?

- GS Nguyễn Xuân Hãn: Chỉ nói riêng vử việc viết, in, bán sách giáo khoa, chúng ta đã lãng phí tiửn của một cách khủng khiếp.

ToaÌ€n quôÌc coÌ 55 nhà xuất bản, vaÌ€ 6.200 doanh nghiêÌ£p vaÌ€ cơ sơÌ‰ in âÌn cuÌ‰a NhaÌ€ nươÌc vaÌ€ tư nhân, vơÌi doanh thu 1 tyÌ‰ USD/năm, vơÌi tôÌc đôÌ£ tăng doanh thu trung biÌ€nh 100 triêÌ£u USD đêÌn 150 triêÌ£u USD/năm. Riêng giâÌy in saÌch giaÌo duÌ£c câÌ€n khoaÌ‰ng 2 triêÌ£u tâÌn/năm, trong nươÌc chiÌ‰ cung câÌp đươÌ£c 40% coÌ€n laÌ£i 60% phaÌ‰i nhâÌ£p ngoaÌ£i.

Theo sôÌ liêÌ£u điêÌ€u tra ơÌ‰ Cty phaÌt haÌ€nh sách HaÌ€ NôÌ£i năm 2008, coÌ 3.120 saÌch tham khaÌ‰o cho tâÌt caÌ‰ HS phôÌ‰ thông, cuÌ£ thêÌ‰: LơÌp 1 có 59 cuôÌn sách tham khảo; LơÌp 2 có 85 cuốn; LơÌp 3 có 109 cuốn; LơÌp 4 có 147 cuốn; LơÌp 5 có 180; LơÌp 6 có 202; Lớp 7 có 199; LơÌp 8 có 288; LơÌp 9 có 357; LơÌp 10 có 394 ; LơÌp 11 có 442; LơÌp 12 có 148.

Chưa kể tiửn của dân bử ra, đợt thay sách từ 2002 đến 2011 dự chi 32.000 tỷ, khoảng 2 tỷ USD, gần đây lại có dự kiến thay SGK và o sau năm 2015, với kinh phí 70.000 tỷ đồng “ khoảng 3,5 tỷ USD.

Sự lãng phí nà y nằm ở chỗ, ba chục năm nay chúng ta không cho ra được bộ sách giáo khoa chuẩn. Mỗi năm lại in lại sách giáo khoa, học sinh lại mua sách mới và bử sách cũ, lãng phí xã hội rất lớn mà học sinh vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa vẫn không có tiửn để mua sách.

- Cải cách giáo dục là đòi hửi bức bách của xã hội. Vậy là m sao để cuộc đổi mới toà n diện lần nà y thực sự là m giáo dục tiến bộ và trong sáng hơn?

- GS Nguyễn Xuân Hãn: Có thể nói, thực hiện công cuộc đổi mới căn bản, toà n diện GD-àT là cần thiết nhằm góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội một cách căn cơ và bửn vững. Tuy nhiên, việc đổi mới cần trên cơ sở đánh giá và nhìn nhận đúng thực trạng, tìm rõ nguyên nhân và có giải pháp vừa cụ thể, vừa tổng quát. Trong đổi mới giáo dục, việc trước tiên cần bảo đảm đủ trường lớp kiên cố với thiết bị dạy học tối thiểu.

Nhanh chóng có sách giáo khoa mới cho phổ thông: các sách khoa học tự nhiên như ở các nước tiên tiến, sách khoa học xã hội bảo đảm tính khoa học, chính xác, đơn giản, thiết thực với phần thực hà nh tương thích, dạy và học giá trị sống và kử¹ năng sống. Chấn chỉnh, củng cố đội ngũ nhà giáo có phẩm chất và tay nghử.

Tôi cho rằng, cần thà nh lập ủy ban quốc gia vử cải cách giáo dục độc lập với Bộ GD-àT để thực hiện hai nhiệm vụ: tổ chức tiến hà nh cuộc tổng điửu tra GD trong năm 2013 và tổ chức soạn thảo àử án tổng thể vử cải cách giáo dục trong năm 2014 để Chính phủ trình Quốc hội thông qua và tổ chức thực hiện bắt đầu từ năm 2015.

- Thưa giáo sư, là m sao bảo đảm rằng chúng ta sẽ đổi mới giáo dục thà nh công khi có quá nhiửu thách thức ở phía trước?

- GS Nguyễn Xuân Hãn: Đúng là chúng ta có những thách thức rất lớn. Lớn nhất, theo tôi, chính là tư duy đổi mới, tư tưởng, ý thức hệ. Tuy nhiên, chúng ta có thời cơ để đổi mới giáo dục. Hiện nay, giáo dục đang là nỗi bức xúc lớn của người dân, nếu không muốn đất nước chìm đắm mãi trong vòng lạc hậu. Chính những đòi hửi bức xúc nà y sẽ thúc cải cách giáo dục toà n diện, triệt để, trở thà nh mệnh lệnh của cuộc sống.