Diễn ra không ồn à o trong những ngà y Hà Nội cử hoa đón chà o Thủ đô nghìn tuổi, nhưng không gian giản dị tại tầng 2 chợ Hà ng Da ấy đã chứng kiến những xúc cảm sâu sắc của người xem...
Hữu duyên
Phải nói bộ sưu tập ảnh đồ sộ vử Hà Nội của nhà giáo Đoà n Thịnh và con trai là KTS Đoà n Bắc là câu chuyện của một sự hữu duyên trên cơ sở mối quan tâm chung là nỗi hoà i thương sâu lắng vử Hà Nội. Quá trình sưu tầm hà ng nghìn bức ảnh cổ vử mọi mặt của Hà Nội trải suốt hơn một thế kỷ qua đã chứng kiến biết bao cuộc gặp gỡ. Đúng như KTS trẻ Đoà n Bắc nói, trước hết là cuộc gặp giữa "cha con tôi", hai người thuộc hai thế hệ với những mối quan tâm và lo lắng khác nhau.
Nguồn ảnh lúc đầu chủ yếu từ internet nhưng sau đó đã không ngừng được mở rộng nhử những cuộc gặp tình cử. Một gia đình người Pháp - ông bà Claude và Pierre Sadoul sang Việt Nam du lịch đã trao hơn 40 bức ảnh cổ vử Hà Nội (trong bộ sưu tập ảnh của người ông là bác sĩ quân y Sadoul ở Việt Nam từ năm 1889 đến 1905) cho một hướng dẫn viên du lịch tên Hải. Sau nà y như Hải nói: "Tuy tôi không phải người Hà Nội, nhưng Hà Nội luôn thật gần gũi với tôi". Một khi đã tâm huyết, sự kết nối giữa những người trẻ khá dễ dà ng. Hải không những chuyển toà n bộ số ảnh quý nà y cho KTS Đoà n Bắc mà còn là m cầu nối giữa ông bà Pierre Sadoul với cuộc sưu tầm nà y.
Gánh phở rong, một bức ảnh trong Ký ức Hà Nội xưa 1831 - 1954.
Trong số những bức ảnh đã trở vử nơi nó từng được sinh ra ấy, có nhiửu bức thật đặc biệt. Đó là Hồ Gươm với một Tháp Rùa bị Pháp gắn tượng nữ thần tự do lên trên đỉnh. Một người xem đã nhận ra "bức ảnh Tháp Rùa có gắn tượng nữ thần tự do rất hiếm có. Năm 1980 tôi có xem được trong cuốn "Le Tonkin, l'année 1900" ở Thư viện Quốc gia, đến nay mới lại được thấy". Không chỉ tặng ảnh, ông bà Pierre Sadoul đã gửi thư thông tin thêm vử những thời gian bác sử¹ Sadoul ở Việt Nam đã chụp những bức ảnh vử Hà Nội thế nà o và hứa sẽ tiếp tục gửi ảnh cho cuộc sưu tập ý nghĩa nà y. Cũng phải kể đến một công ty in tư nhân ở TP Hồ Chí Minh đã mạo hiểm cho dùng chiếc máy in được coi là tốt nhất ở Việt Nam để in thử và cuối cùng là in miễn phí toà n bộ 1.820 bức ảnh Hà Nội cổ cho triển lãm. Không có sự hữu duyên, không vì yêu Hà Nội thì khó lòng có được một cuộc trưng bà y đầy sức lan tửa như vậy.
Sứ mệnh gắn kết
Một đặc điểm lớn nhất của cuộc trưng bà y ảnh trên là khả năng gắn kết từng khuôn hình thà nh một khối theo chủ đử, rủ rỉ kể những chuyện ngà y xưa vử Hà Nội khiến người xem phải rơi nước mắt. Trong 4 phần với 24 chủ đử, thì đậm đặc nhất là phần IV "Con người và cuộc sống ở Hà Nội xưa". Mỗi người xem thấy gia đình, dòng họ, bản thân mình ở trong đó. Và ai cũng thấy "yêu Hà Nội hơn".
Nà y là khăn áo, quang gánh ông bà ta xưa, nà y là chợ, là là ng nghử, là góc phố, con đường in bao thăng trầm của gia đình, của Hà Nội... Xin hãy nghe những dòng cảm tưởng của người Việt Nam ở khắp mọi miửn Tổ quốc, của người nước ngoà i đang sống tại Việt Nam: "Những bức ảnh cho tôi thấy được sinh hoạt, cuộc sống vất vả của ông cha và cũng thấy được nét thanh lịch, hà o hoa của người xưa.
Chúng ta thật tự hà o được sinh ra, lớn lên, góp phần dựng xây văn hóa đất Kinh kử³" (Trần Thị Quử³nh Như, Lương Văn Can, Hà Nội), "Tôi thấy ngỡ ngà ng vì sự hiểu biết vử Hà Nội của mình qua sách vở, tác phẩm văn học thật nhử bé so với bộ sưu tập ảnh nà y" (Nguyễn Thị Hòa, số 1 Nguyễn Quang Bích, Hà Nội), "Nhiửu hình ảnh của Hà Nội nay chỉ còn trong dĩ vãng, rưng rưng lòng người đã sống qua những giai đoạn biến động của lịch sử" (Trần Tiến Toán, 5/101, Nguyễn Siêu, phường Bến Nghé, TP Hồ Chí Minh), "Cháu không phải người Hà Nội, nhưng qua bộ sưu tập ảnh xúc động nà y, cháu cà ng hiểu và yêu Hà Nội nhiửu lắm" (Nguyễn Thị Phương, tập thể Vĩnh Hồ, Hà Nội)... Còn nhiửu nhiửu nữa những dòng xúc cảm vử bộ sưu tập ảnh, trong đó những em bé 6-7 tuổi, những người nước ngoà i, những giáo viên... đã thốt lên "Tôi yêu Hà Nội, yêu Việt Nam nhiửu lắm". Còn gì vui hơn, ý nghĩa hơn khi nghệ thuật bắc cầu cho sự hiểu biết, cho lòng tin của con người và o mảnh đất nơi mình sinh ra, lớn lên.
Sứ mệnh gắn kết của bộ ảnh không chỉ dừng lại ở sự khơi gợi cảm xúc chung hướng vử Hà Nội, vử đất nước mà còn thúc giục hà nh động cụ thể. Hiện một phần bộ ảnh đang và sẽ được trưng bà y ở một số trường THCS tại Hà Nội. Rồi sự và o cuộc của trang web My Hà Nội cùng với KTS Đoà n Bắc xây dựng một dự án thư viện online vử ảnh Hà Nội, tạo diễn đà n, triển khai hoạt động phát hà nh ấn phẩm vử những hình ảnh Hà Nội cổ như một món quà cho những người xa Hà Nội. Sau cuộc triển lãm nà y nhiửu người xem còn có ý tưởng lập ra những nhóm hoạt động xã hội vì Hà Nội...
Gần đây, nhóm biên tập bộ ảnh nà y cũng đã có trao đổi bước đầu với họa sĩ Nguyễn Thu Thủy nhằm đưa những bức ảnh nà y lên phần tiếp theo của Con đường gốm sứ. Trước đó, một nghệ nhân ở TP Hồ Chí Minh đã sử dụng 120 bức ảnh Hà Nội cổ in và trang trí thà nh biểu tượng trống đồng lên mặt một chiếc loa lớn (kích cỡ 2mx2m, ghép từ nhiửu loa nhử).
Có thể những dự định mới chỉ đang ở bước đầu, song cuộc trưng bà y ảnh đồ sộ, khoa học "Ký ức Hà Nội xưa" đã cho thấy ý nghĩa của sự gắn kết, của tình yêu với Hà Nội cho dù người ta có sinh ra và lớn lên ở đây hay không. Đúng như những lời thơ của nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai đã viết:
"Tôi không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội
Hà Nội tự sinh ra và tự lớn trong tôi".
.jpg "Hà Nội: Chính thức thông xe tuyến đường Lê Quang Đạo kéo dài")
