Đổng Xá Trưng Nghè Đại vương và Xá Lại Đại vương

Nguyễn Thị Phương| 01/11/2020 19:41

(Thành hoàng làng Yên Ninh, xã Hiền Ninh, huyện Sóc Sơn, TP. Hà Nội)

Đổng Xá Trưng Nghè Đại vương và Xá Lại Đại vương

Đức Thành hoàng được thờ tự tại đạo Kinh Bắc, phủ Thiên Phúc, huyện Kim Hoa, xóm Thất Ninh, trang Ninh Bắc (nay là thôn Yên Ninh, xã Hiền Ninh, huyện Sóc Sơn, TP. Hà Nội) .

Căn cứ vào tấm bia đá thần tích và bản thần tích được khắc trên biển gỗ do Đông Các đại học sĩ Nguyễn Bính phụng soạn, bản chính niên hiệu Hồng Phúc năm 1572 và Nguyễn Hiền Quản giám bách linh điện Hùng Lĩnh ghi theo bản cũ vào năm Vĩnh Hựu thứ 6 (1740) thì đình được thờ hai vị Trung Đẳng Thần  (triều Trưng Nữ Vương) và Thượng Đẳng Thần (triều Lý Thánh Tông).

Thần tích ghi rằng: Vào thời kỳ nước ta bị nhà Đông Hán cai trị, có một người quê ở tỉnh Thanh, họ Đổng, tên Long. Nhà ông có hai, ba đời làm thầy thuốc. Ông có người vợ họ Trương, tên Hoằng. Vợ chồng ông đều là người phúc hậu, đối với điều lành thì dù nhỏ cũng làm, cả một đời không làm điều gì tai tiếng. Vì vậy người địa phương đều khen gia đình ông là gia đình tích thiện. Quê ông có loại cây quý là quế mà địa phương khác không có. Vợ chồng ông là người chuyên đi bán quế qua Kinh Bắc và Phủ Hà (sau gọi là phủ Thiên Phúc), qua huyện Kim Hoa. 

Một lần, ông bà có đến Thất Ninh, trang Ninh Bắc, gặp khi trời tối, vợ chồng ông thấy một ngôi miếu ven đường liền vào nghỉ. Cuối canh tư, bà họ Trương nằm mơ thấy có một người con trai ăn mặc chỉnh tề, mặt mũi tuấn tú và tự xưng là vị thần ở khu vực này, thấy ông bà là người đức hậu nên xin được đầu thai. Sau đó bà họ Trương nhìn lên miếu thấy một vầng hào quang từ trên bệ thờ của miếu bay xuống sà vào bụng, bà liền ôm lấy nhưng trong lòng rất sợ hãi. Khi tỉnh dậy, bà đem việc ấy nói với ông. Ông đoán thấy điềm lành, liền làm lễ bái tạ thần miếu. 

Trở về nhà, bà thụ thai, đến ngày 4 tháng Giêng năm Giáp Dần sinh hạ được một người con trai có diện mạo khôi ngô khác thường. Bà biết là thần miếu đã giáng sinh nên nuôi nấng rất cẩn thận và đặt tên là Trưng Nghè. Đến năm 15 tuổi, Trưng Nghè đã hiểu biết nhiều, học hành thông thái, ham học binh thư, sở trường võ nghệ. 

Năm 18 tuổi cũng là lúc Trưng Nghè mãn tang cha mẹ, thời gian này đất nước đang rên xiết lầm than đưới ách đô hộ nặng nề của nhà Hán. Nhân dân ngày càng điêu đứng vì chính sách cai trị hà khắc, bạo tàn của tên thái thú Tô Định. Theo lời kêu gọi người tài đứng ra giúp nước, Trưng Nghè lập tức đi tuyển mộ người ở các làng xung quanh được vài nghìn người, thẳng đường ông đem quân đến dinh lũy của Bà Trưng. Thấy ông tài giỏi cả văn lẫn võ, Bà Trưng phong ông là Tả tướng quân chỉ huy đạo quân dũng tiến. 

Ông được giao nhiệm vụ đi tuần hành để phòng ngự lộ Đông Bắc. Hành quân đến đạo Kinh Bắc, qua phủ Thiên Phúc, huyện Kim Hoa, xóm Thất Ninh, trang Ninh Bắc (nay là làng Yên Ninh, xã Hiền Ninh, huyện Sóc Sơn), ông đóng quân ở ngôi miếu của xóm, mời các cụ bô lão trong làng tới và bảo rằng: “Đây là làng cha mẹ đã đầu thai ra ta và ta là vị thần làng này, ta sẽ che chở cho dân làng, ta đóng quân ở đây để nhìn lại cảnh xưa”.

Các cụ nghe nói vậy bèn sửa lễ cúng gia thần và cho 25 trai tráng đi theo làm quân thủ túc của ông. Ngày hôm sau, ông trở về đem quân đi đánh Tô Định. Sau một thời gian ngắn, quân Hán bị quét sạch. Nghĩa quân thu được 65 nghìn thành trì, Bà Trưng lên ngôi vua.

Sau khi lên ngôi, Trưng Vương có chiếu chỉ giao cho ông tổ chức lễ mừng công và phong thưởng các tướng lĩnh. Riêng Trưng Nghè cho về nhiệm sở ở Kim Hoa, phong thực ấp ở đó, đồng thời sắc phong cho Phụ Đạo Tướng Quân. Sau khi bái tạ đức vua trở về Kim Hoa, ông đến ngay thôn Thất Ninh, truyền cho quân lính cùng sửa sang lại miếu thờ rồi mổ trâu, bò, lợn để khao dân và quân lính. Ông dặn lại dân làng về sau phải thờ phụng nơi miếu đình mãi mãi. Ông lại cho dân 50 nén bạc để mua ruộng để làm đất hương hỏa hàng năm.

Sau khi Trưng Nghè mất, dân làng Thất Ninh (Yên Ninh ngày nay) cứ theo lệ cũ thờ ông tại miếu. Về sau vua Lê Đại Hành xét công lao của bách thần, thấy ông là vị thần rất linh hiển phong cho ông làm Thành hoàng với thần hiệu là Đổng Xá Trưng Nghè Linh Ứng Đại Vương.

Theo thần tích, đình Yên Ninh còn thờ  vị Thần hoàng làng thứ 2 là Xá Lại Đại Vương, vào triều vua Lý Phật Mã thế kỷ XI.

Thần tích kể rằng sau khi đoạn tang cha, Xá Lại tìm đường tu hành. Khi ông đến xóm Thất Ninh, thuộc tổng Ninh Bắc, huyện Kim Hoa, phủ Bắc Hà, ở đây có ngôi chùa là Đài Bi Tự, phong cảnh rất đẹp mà chưa có sư, ông xin trụ trì ở chùa này. Tại đây một thời gian dài nhân dân rất mến ông. Một hôm, ông ngồi trước cửa chùa bỗng trời nổi giông tố, rồi trên không hiện ra một đám mây vàng như tấm lụa từ từ bay xuống trước chùa quấn lấy ông bay theo. Đó là lúc ông hóa. Hôm đó là ngày 15 tháng 7. 

Năm 1028, Lý Thái Tổ mất, các con thứ tranh chiếm ngôi vua với Lý Phật Mã là con trưởng của vua. Lý Phật Mã lo ngại tạm lánh về Kinh Bắc để mưu toan việc lớn.

Một hôm, thái tử đến ngôi chùa ở thôn Thất Ninh thuộc tổng Ninh Bắc, phủ Thiên Phúc, lập một đồn binh ở đó để huấn luyện quân lính đối phó với giặc Chiêm Thành. Thái tử đến cầu ở miếu và hứa nếu thắng giặc sẽ gia phong Thượng Đẳng Phúc Thần. Đến cuối canh ba có một vị sư ăn mặc chỉnh tề đi từ phía chùa lại, xưng là dòng dõi nhà Lý và nói: “Tôi nghe thái tử đi về phía Nam để đánh giặc, tôi xin âm phù để thái tử giữ yên ngôi báu”. Nói xong thì biến mất. Khi thái tử tỉnh dậy biết là mộng lành, được thần giúp đỡ. 
Lý Phật Mã lên ngôi vua rồi đi đánh giặc Chiêm ở phía Nam. Nhớ đến công âm phù của thần, vua phong cho là Thượng Đẳng Phúc Thần, được hưởng phụng thờ mãi mãi.

Trải qua các đời vua sau, thần đều phong mỹ tự đồng thời sắc chỉ giao cho khu Thất Ninh, tổng Ninh Bắc sửa sang miếu thờ thật tôn kính. Về sau làm đình, Xá Lại Đại Vương được tôn vinh làm Thành hoàng thứ hai của làng. 

Lễ hội hằng năm được mở hai lần vào ngày mùng 4 Tết và ngày 13 tháng 4 âm lịch.

Đình Yên Ninh đã được Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội ra quyết định xếp hạng Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật năm 2002.
(0) Bình luận
  • Triển lãm “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người” kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh
    Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo Trung tâm Triển lãm văn hóa nghệ thuật Việt Nam chủ trì, phối hợp với Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Nghệ An cùng các đơn vị có liên quan tổ chức Triển lãm “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người”.
  • Trao 80 di ảnh phục dựng chân dung Anh hùng liệt sĩ tại tỉnh Ninh Bình
    Trong không khí trang nghiêm và xúc động kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12/1944 – 22/12/2024) và 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 – 22/12/2025); vừa qua, Hội Cựu Công an Nhân dân (CAND) tỉnh Ninh Bình, phối hợp với “Trái tim người lính Việt Nam,” đã tổ chức Lễ trao Di ảnh Anh hùng - Liệt sĩ CAND và Anh hùng – Liệt sĩ có thân nhân là Công an tỉnh Ninh Bình, như một hành động thiết thực thể hiện lòng tri ân sâu sắc đối với những người đã hi sinh vì Tổ quốc.
  • Trưng bày “Gan vàng dạ sắt”: Thế hệ trẻ thêm vững bước trên con đường bảo vệ và xây dựng Tổ quốc
    Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 – 22/12/2024) và 35 năm Ngày Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 - 22/12/2024), Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò (TP. Hà Nội) tổ chức trưng bày chuyên đề “Gan vàng dạ sắt”. Đây là sự kiện không chỉ gợi nhắc ký ức hào hùng mà còn lan tỏa niềm tự hào, khơi dậy tinh thần yêu nước cho thế hệ hôm nay.
  • Triển lãm Văn Miếu - Quốc Tử Giám và truyền thống khoa bảng Hải Phòng
    Triển lãm được chắt lọc từ hàng trăm tư liệu nhằm tái hiện lại quá trình hình thành và phát triển của Văn Miếu – Quốc Tử Giám, một trong những di sản quan trọng bậc nhất của Thủ đô Hà Nội, biểu tượng của văn hiến và trí tuệ Việt, đồng thời tôn vinh truyền thống hiếu học cũng như danh nhân văn hóa Hải Phòng.
  • Tổ chức triển lãm tranh cổ động cỡ lớn Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam
    Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Trịnh Thị Thủy vừa cho biết, cuộc triển lãm tranh cổ động cỡ lớn tuyên truyền kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024) và 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 - 22/12/2024) sẽ được tổ chức vào tháng 12/2024, dự kiến giới thiệu 150 đến 200 tác phẩm đến công chúng.
  • 29 tác phẩm xuất sắc nhận giải thưởng Festival Mỹ thuật trẻ lần thứ 7
    Sáng ngày 29/11, sự kiện khai mạc Festival Mỹ thuật trẻ lần thứ 7 đã diễn ra tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA). Các tác phẩm trong festival phản ánh đa dạng thực tế cuộc sống và cho người xem thấy được sự trăn trở của các nghệ sỹ trẻ trước các vấn đề trong cuộc sống, xã hội đương đại.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Gặp mặt nhân chứng lịch sử “Hà Nội – Ý chí và niềm tin quyết thắng”
    Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), sáng 9/4, tại Bảo tàng Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với Bảo tàng Hà Nội tổ chức chương trình Tọa đàm – Gặp mặt nhân chứng lịch sử với chủ đề “Hà Nội – Ý chí và niềm tin quyết thắng”. Tới dự có Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong.
  • Tạo đột phá trong xây dựng phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô
    Theo Luật Thủ đô năm 2024, Thành phố Hà Nội được xây dựng Trung tâm Công nghiệp Văn hóa tại bãi sông, bãi nổi ven sông Hồng và những khu vực có lợi thế về vị trí, không gian văn hóa phù hợp với quy hoạch. Đây được xem là một chính sách mang tính đột phá, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô.
  • Hà Nội khơi thông điểm nghẽn để phát triển khu thương mại và văn hóa
    Dự thảo “Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa” (sau đây gọi là Dự thảo Nghị quyết) đang được UBND Thành phố Hà Nội lấy ý kiến nhân dân. Dự thảo này vừa cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024, vừa khẳng định hướng đi đúng đắn, sáng tạo của Hà Nội để khơi thông điểm nghẽn, đồng thời khai thác hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh của Thành phố nhằm phát triển Thủ đô “Văn hiến – Văn minh – Hiện đại”.
  • Đến năm 2030, Hà Nội sử dụng 100% phương tiện xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh
    Ngày 8/4, Văn phòng UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Thông báo số 185/TB-VP về Kết luận của Phó Chủ tịch UBND Thành phố Nguyễn Mạnh Quyền tại cuộc họp liên quan đến việc phát triển hệ thống xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh và cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư hạ tầng trạm sạc, phương tiện vận tải công cộng sạch.
  • Hà Nội mưa dông, chuyển rét từ ngày 12/4
    Theo Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, thời tiết trên cả nước từ nay đến ngày 18/4 có nhiều biến động. Trong đó, miền Bắc khả năng đón không khí lạnh, nền nhiệt giảm, đặc biệt nguy cơ cao xảy ra mưa dông mạnh trong thời kỳ chuyển mùa.
Đừng bỏ lỡ
Đổng Xá Trưng Nghè Đại vương và Xá Lại Đại vương
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO