Trước niửm vui nà y, tôi có dịp gặp và trao đổi với Phó chủ tịch phường Khâm Thiên-ông Nguyễn Văn Hòa để tìm hiểu thêm, cùng nhau ôn lại cuối tháng 12 năm 1972 lịch sử mà phố Khâm Thiên lúc đó đã gồng mình chịu đựng và anh dũng vượt qua trận bom B52 quân đội Mử¹ ném bom hủy diệt trong đêm 25-12-1972. Tôi cũng đã tìm gặp họa sĩ Nguyễn Tự, tác giả bức tượng đồng với tên gọi Đà i tưởng niệm Khâm Thiên đã được Nhà nước công nhận Di tích lịch sử cấp quốc gia.
Lịch sử đã ghi lại ngà y oanh liệt đó cách đây 38 năm
... Và o lúc 22h30 đêm 25-12-1972, khi lễ Giáng sinh tại Nhà thử Lớn Hà Nội vừa chấm dứt thì hà ng loạt máy bay B52 Mử¹ ồ ạt bay và o ném bom rải thảm xuống phố Khâm Thiên, trong đó các khối 42, 43, 46, 47 bị hủy diệt, đổ nát hoà n toà n. Nhà trẻ, lớp mẫu giáo, cửa hà ng lương thực thực phẩm, chợ Khâm Thiên, di tích lịch sử văn hóa đình Tương Thuận, trạm y tế và nhiửu cơ sở sản xuất thủ công, hà ng nghìn căn hộ, nhà dân bị san bằng trong đổ nát.
Vệt bom kéo dà i 1000km với chiửu rộng 40-50m; 3 căn hộ liửn nhau số nhà 47, 49, 51 bị bom Mử¹ đánh trúng, bị san bằng (hiện nay ba căn nhà nà y được xây tượng đà i tưởng niệm Khâm Thiên). Bình quân một người dân ở đây chịu 0,08 tấn bom của giặc Mử¹. Khi ngừng tiếng bom, các lực lượng trực chiến, dân quân tự vệ đã nhanh chóng có mặt để đà o bới, cứu chữa những người bị thương.
Trong trận bom B52 nà y, giặc Mử¹ đã sát hại 300 người, là m bị thương 226 người, đã phá hủy hoà n toà n 534 ngôi nhà , là m hư hửng 1.200 ngôi và phá hủy hoà n toà n hệ thống dây điện, cột điện của phố Khâm Thiên; cả 17 khối phố bị bom trong đó 4 khối phố bị phá hủy hoà n toà n. Hiện nay tại nhà số 1 Khâm Thiên có xây bảng ghi công à”ng giám đốc công ty xăng dầu Nguyễn Văn Đạt đã chết tại chỗ là m việc khi đang chỉ huy điửu phối xăng dầu cho mặt trận.
Ngay sáng sớm hôm sau, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng các đồng chí lãnh đạo thà nh phố Hà Nội đã đến thăm nơi đổ nát nà y. Nhìn thấy Đại tướng, bà con phố Khâm Thiên như thấy ở ông biểu hiện cao độ niửm xúc động sâu sắc, vừa căm giận, vừa xót xa. Khi quay vử đại bản doanh, Đại tướng điện ngay cho Quân chủng Phòng không không quân, đã chỉ thị: Hãy biến đau thương thà nh sức mạnh, đánh tốt hơn nữa, bắn rơi nhiửu máy bay hơn nữa để trả thù cho đồng bà o Khâm Thiên, đồng bà o Hà Nội!.
Sang đầu năm 1973, ngay tại vị trí 3 ngôi nhà số 47, 49, 51 bị san bằng, để ghi nhận chiến công của quân dân phố Khâm Thiên, ghi dấu tội ác của giặc Mử¹ ném bom hủy diệt giết hại dân thường, UBND thà nh phố Hà Nội đã cho dựng tấm bia: Khâm Thiên khắc sâu căm thù giặc Mử¹ bằng vật liệu gỗ và cót ép sơn mà u trắng.
Đà i tưởng niệm Khâm Thiên
Họa sĩ Nguyễn Tự năm nay đã 70 tuổi, hiện sống tại Bồ Đử, Gia Lâm. Sau khi trao đổi với tôi vử bức tượng đà i dựng trước tấm bia mà u trắng hiện nay, ông tâm sự: Ngay sau trận đánh 1 ngà y, lúc đó là họa sĩ tại Công ty mử¹ thuật thuộc sở Văn hóa, chứng kiến cảnh khốc liệt, đổ nát, chết chóc, lòng căm giận giặc Mử¹ đã thúc giục tôi sáng tác. Bức tượng mà tôi nặn bằng đất đem nung và được bà y tại phòng trưng bà y của công ty. Tôi lấy nguyên mẫu của một phụ nữ người Hà Nội đã bị chết đúng ngay chân cầu thang nhà số 47 đổ nát-một trong ba ngôi nhà liửn bị phá hủy-nhà 47, 49, 51. Để gây thêm căm thù, tôi quyết định thêm chi tiết: Chị phụ nữ đạp trên quả bom chưa nổ, hai tay nâng em bé bị chết.
Khi quyết định dựng tượng đà i, ông Nguyễn Bắc lúc đó là thà nh ủy viên, giám đốc sở Văn hóa Hà Nội, đã quyết định lấy bức tượng nà y dựng trước bia tưởng niệm. Lập tức, liên tục 18 ngà y đêm không nghỉ, tôi cùng các họa sĩ đã không quản mệt nhọc đắp và dựng bức tượng bằng xi măng, cao 2,4m, theo nguyên mẫu sáng tác của tôi.
Năm 1997, bức tượng bằng bê tông đổi tên là Đà i tưởng niệm Khâm Thiên và được Nhà nước cấp bằng công nhận Di tích lịch sử cấp quốc gia. Liên tục sau đó, nhân dân đến thắp hương và viếng. Nhiửu đoà n ngoại giao quốc tế đến thăm Việt Nam cũng đến viếng. Ngoại trưởng Mử¹ Kissinger và nhiửu đoà n cựu binh Mử¹-trong đó có cựu binh đã từng tham gia trận ném bom hủy diệt B52 rải thảm Khâm Thiên năm nà o cũng đến viếng và thắp hương trước đà i tưởng niệm.
Tới năm 2000, tượng đà i được đúc bằng đồng cho vĩnh cửu hơn, vẫn theo nguyên mẫu tượng xi măng, đặt tên vị trí tượng xi măng. Được cất giữ nguyên vẹn và o phòng lưu niệm ngay trên nửn của 3 ngôi nhà cùng trưng bà y với các ảnh vử Khâm Thiên. Bức tượng xi măng được đặt trước bình hương và thường xuyên khói hương nghi ngút nguyên nét tâm linh.
Đà i tưởng niệm bằng đồng hiện nay vẫn đặt trước cột bia căm thù đã thay thế chỗ đặt bức tượng xi măng. Bốn góc chung quanh có trồng bốn cây đại và hai cây ngâu. Ai đến đây đửu có cảm giác mình và o một ngôi đửn thử cổ kính, linh thiêng.
Hà ng năm liên tục đã từ gần 40 năm nay, và o ngà y rằm, mồng 1 hà ng tháng, nhân dân Khâm Thiên, nhân dân Hà Nội đửu đến thắp hương tưởng niệm. Ngà y 25-12 hà ng năm nhiửu người đến thắp hương giỗ chung cho những người đã khuất.
Một số các đoà n khách quốc tế khi đến thăm Hà Nội đã già nh thời gian đến viếng và thắp hương tưởng niệm. Chúng ta nén đau thương, nén căm thù và giang tay đón nhận tấm lòng của bè bạn quốc tế với tinh thần khép lại quá khứ, giang tay đón nhận tấm lòng quý giá của bè bạn khắp năm châu yêu hòa bình đến với Hà Nội, đến với Việt Nam và đến với Khâm Thiên.
.png "Chủ tịch Hồ Chí Minh qua góc nhìn của nghệ thuật tạo hình")
.jpeg "Hội hát Chèo tàu được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia")
.jpg "Tái hiện phong trào Đồng Khởi trên sân khấu tuồng")
