Cuộc tà n phá thảm khốc lăng mộ Trần Minh Tông

Sau khi rời núi Bãi Bắn, nơi có lăng Tư Phúc (An Sinh, Đông Triửu, Quảng Ninh), tôi vòng vử thôn Trại Lốc. Ngay đầu thôn, có tấm biển chỉ đường lên đửn Thái. Đửn Thái là một gian nhà cấp bốn nhử xíu, xây hình chữ Đinh nằm giữa quả đồi, lẩn khuất sau những tán vải um tùm. à”ng Nguyễn Văn Yên, người trông nom, hương khói đửn và ông Nguyễn Hữu Tâm đang ngồi uống nước trước sân đửn.

à”ng Tâm chỉ tay vử các hướng và tả cho tôi dấu vết công trình đửn Thái khi xưa. Thì ra, di tích đửn Thái mới được các nhà khoa học khai quật năm ngoái. Người dân thôn Trại Lốc tham gia đà o bới rất đông, chia là m hai đợt, suốt mấy tháng liửn, mới là m lộ ra chân móng, đường hà o công trình cực kử³ hoà nh tráng khi xưa.

Cuộc tà n phá thảm khốc lăng mộ Trần Minh Tông

Cổ vật khai quật ở di tích Thái Miếu.

Đửn Thái vốn là một công trình được coi như Thái Miếu của Vương triửu Trần khi xưa. Các nhà khoa học đã đà o bới, là m phát lộ nửn móng rộng tới 2 héc-ta, choán hết cả quả đồi. Theo lời ông Yên, các nhà khoa học đã thu gom được cả chục xe tải gạch ngói, đá tảng, là các di vật quý chở đi.

Còn cả đống di vật vẫn xếp ngổn ngang sau đửn. Sau khi là m phát lộ di tích, các nhà khoa học ghi chép rồi lại thuê dân lấp lại như cũ. Hiện các gia đình sở hữu quả đồi nà y đã nhận tiửn bồi thường. Chưa rõ khi nà o Nhà nước sẽ tiến hà nh phục dựng Thái Miếu khổng lồ nà y.

Rất nhiửu gạch thời Trần nằm dưới lòng đất ở nơi từng là Thái Miếu.

Theo ông Yên, đửn Thái hiện tại do nhân dân dựng lại cách nay hơn chục năm để thử 3 vị vua là Trần Hiến Tông, Trần Anh Tông và Trần Minh Tông. Lăng mộ 3 vị vua Trần nà y đửu nằm ở thôn Trại Lốc, ngay sau đửn Thái. à”ng Nguyễn Hữu Tâm đã nhiệt tình dẫn tôi đi tìm lăng mộ của vua Trần Minh Tông. Đứng trên con đập hùng vĩ, ông Tâm chỉ tay xuống phía chân đập và bảo: Ngay dưới chân đập, chỗ bãi bằng kia là lăng mộ vua Trần Minh Tông đấy!

Chỉ và i người lớn tuổi chúng tôi là còn biết đến lăng mộ của ông Minh Tông thôi. Giử lăng mộ biến mất rồi, không có sự chỉ dẫn của chúng tôi, các nhà khảo cổ cũng khó mà xác định được vị trí. Tôi và ông Tâm tụt xuống chân đập và định vị lăng mộ khổng lồ của một vị vua Trần nổi tiếng thế kỷ 14.

Tôi loanh quanh trên khoảng đất rộng mênh mông lọt giữa khe đồi, song tuyệt nhiên không tìm thấy dấu tích gì, dù là một mẩu gạch, một viên đá.

Quang cảnh khu vực có lăng mộ Trần Minh Tông khi xưa.

à”ng Tâm chỉ nơi từng có lăng mộ Minh Tông.

Theo lời ông Tâm, khu vực nà y từng có tên là Khe Gạch. Địa danh Khe Gạch vốn là một khu dân cư thuộc thôn Trại Lốc. Năm 1970, gia đình ông Tâm đến định cư ở ngay chân đồi Khe Gạch, cách lăng mộ vua Trần Minh Tông khoảng 150m. Lăng mộ khi đó nằm dựa và o chân đồi, ngay cạnh con suối.

Địa thế nơi đặt lăng mộ rất đẹp. Ngà y đó, ông Tâm là chi hội trưởng người cao tuổi của thôn, được nhân dân giao trông nom, hương khói khu lăng mộ nà y. Khi đó, lăng mộ đã đổ nát, nhưng di vật vẫn còn rất nhiửu, nằm la liệt trên mặt đất. Cả một khu vực rộng mênh mông có vô và n bia đá, tượng, bụt, gạch ngói, bệ đá.

Đặc biệt, lăng mộ vẫn còn nguyên 8 cửa lên xuống, với mỗi cửa là 2 con sấu đá (cách gọi của địa phương, gần giống như rồng đá), tổng cộng là 18 con. Theo ông Tâm, lăng mộ vua Trần Minh Tông ở chân đồi Khe Gạch là lăng mộ lớn nhất, đẹp nhất và còn nguyên vẹn nhất khi đó.

Cách đây hơn 30 năm, tại lăng mộ Minh Tông vẫn còn 18 con sấu đá như thế nà y.

Mưa nắng mà i mòn mấy trăm năm, khiến những phiến đá lớn lộ ra. Cả những súc gỗ lớn, là cũi của mộ cũng lộ ra ngoà i, nhưng đã mục nát. Dù công trình lăng mộ đã đổ nát từ hà ng trăm năm trước, nhưng dấu tích vẫn còn. Dựa và o các vết tích đó, các nhà khoa học có thể phục dựng lại lăng mộ như xưa. Thế nhưng, đại công trường đắp đập thủy lợi Trại Lốc, đã tà n phá nhẫn tâm toà n bộ lăng mộ khổng lồ của vua Trần Minh Tông.

Theo lời ông Tâm, cuộc đắp đập Trại Lốc là m hồ chứa nước phục vụ nông nghiệp diễn ra từ những năm đầu thập kỷ 80, đến tận năm 1986 mới hoà n thà nh. Con đập khổng lồ nà y chặn suối Trại Lốc, tạo ra một cái hồ lớn để trữ nước. Đập nằm cách lăng mộ Minh Tông khoảng 200 mét và cao gần 30m.

Việc xây dựng đập Trại Lốc đã phá hủy toà n bộ lăng vua Trần Minh Tông.

Để đắp được con đập nà y, hà ng chục máy xúc, máy ủi, cả ngà n nhân công được huy động đà o bới rầm rập ngà y đêm. Những chiếc máy ủi đã ủi phăng khu lăng mộ, những chiếc máy xúc xúc đất, rồi xe tải chạy vọt qua lăng mộ đổ đất đắp thà nh con đập cao lừng lững. à”ng Tâm tiếc nuối: Tôi nhìn cảnh người ta phá tung lăng mộ lấy đất đắp đập mà đau lòng lắm. Khi máy ủi, máy xúc móc lăng mộ lên, thấy gạch đá nhiửu lắm, những tảng đá lớn, tượng lớn chất thà nh đống lớn đống bé.

Nhưng đá sửi không dùng đắp đập được, họ chỉ moi lấy đất sét thôi. Một lượng gạch, đá được ủi kè ngoà i chân đập, còn lại họ ủi hết tượng, bụt, rồng phượng xuống hố rồi lấp lại. Đập là m xong, thì lăng mộ biến mất hoà n toà n.

Người ta đã đà o hố, ủi tất cả cổ vật xuống lòng đất và chôn lấp lại.

à”ng Tâm cũng như những người lớn tuổi ở thôn Trại Lốc kể rằng, và o đúng đêm 29, 30 và mùng 1 Tết năm 1979, có một nhóm người Trung Quốc đà o bới, tìm kiếm ở quanh mộ vua Trần Minh Tông, Trần Anh Tông và Trần Hiến Tông. Chính mắt ông Tâm thấy họ mang theo gia phả, bản đồ cổ, vác dao, thuổng, súng kíp và dắt chó đi tìm kiếm kho báu. Nhóm người nà y đà o một số địa điểm trong đêm, rồi mất tích và o sáng mùng 2 Tết.

à”ng Tâm và mọi người kéo ra, thì thấy những hố đà o ở 3 ngôi mộ vua đửu có dấu đáy chum. à”ng Tâm kháº³ng định rằng, nhóm người nà y đã lấy đi... kho báu! Theo ông Tâm, khu vực Khe Gạch là nơi có rất nhiửu cổ vật. Ngay cả bây giử, chỉ cần bới lớp đất lên, sẽ thấy gạch ngói, cổ vật bằng đá rất nhiửu dưới lòng đất. Sở dĩ khu vực nà y gọi là Khe Gạch, vì dưới lòng đất toà n là gạch ngói, đồ gốm. Theo đó, ngoà i lăng mộ vua Trần Minh Tông, Thái Miếu, khả năng khu vực nà y còn có một công trình rất lớn mà chưa được biết đến.

Con đường chở đất đắp đập chạy xuyên qua lăng mộ.

Theo Đại Việt sử ký toà n thư thì: Mùa xuân, tháng 2, ngà y 19, Thượng Hoà ng Trần Minh Tông băng ở cung Bảo Nguyên, miếu hiệu là Minh Tông... Mùa đông, tháng 11, ngà y 11, táng Minh Tông ở Mục Lăng. Theo sách Triửu Trần thánh tổ các xứ địa đồ, thì Mục Lăng có 3 nửn. Nửn ở trong dà i rộng đửu 2 trượng (6,6m), cao 2 thước, mở cửa rộng 4 thước. Nửn thứ hai, Đông - Tây dà i 3 trượng (9,9m), rộng 2 trượng (6,6m), cao 1 trượng (3,3m). Chiửu Nam “ Bắc dà i 3 trượng, rộng 1 trượng, cao 1 thước...

Bên ngoà i, phía trái, phải có hai nửn, mỗi nửn dà i 24 trượng 5 thước (79,2m), rộng 2 trượng 7 thước (8,91m), cửa rộng 4 thước, đửu có lân đá, thửm đá... Cuộc điửn dã của các nhà khoa học và o các năm 1968 và 1973 cho thấy giới hạn ngoà i cùng của lăng hình chữ nhật, một chiửu dà i 145m, một chiửu 28m.

Như vậy, lăng mộ nà y có quy mô lên tới 4.060 mét vuông, quả là một lăng mộ vĩ đại. Tiếc rằng, công trình lăng mộ cực kử³ hoà nh tráng của vị vua Trần Minh Tông chưa được khai quật, nghiên cứu, đã vĩnh viễn biến mất bởi sự vô ý thức của con người.

Còn tiếp...