Cao Sơn Đại vương

Trần Văn Mỹ (sưu tầm)| 23/05/2020 08:14

(Thành hoàng làng Kim Liên, phường Phương Liên, quận Đống Đa, TP. Hà Nội)

Cao Sơn Đại vương
Đền Kim Liên còn có tên là Đền Cao Sơn nơi thờ tự Cao Sơn Đại Vương ở 148 phố Kim Hoa, 
phường Phương Liên, quận Đống Đa, TP. Hà Nội

Trên đất Thăng Long - Hà Nội, thần Cao Sơn được thờ ở đền Kim Liên, thuộc “Thăng Long tứ trấn”, nhưng sự tích lại khác với sự tích thần Cao Sơn ở các nơi. Bản thánh tích “Cao Sơn Linh Quốc Đại Vương” do Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn vào ngày mùng 1 đầu xuân năm Hồng Phúc nguyên niên (1572) đã khẳng định và làm rõ vấn đề này. Trong báo cáo “Thần tích – Thần sắc” của các chức sắc làng Kim Hoa, tổng Kim Liên, huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Đông gửi Viện Viễn Đông Bác Cổ năm 1938 thì vị thần thờ ở đền Kim Liên là “Cao Sơn Đại vương”, họ Cao tên Hiển tự Văn Tràng, người nước Đại Minh, tỉnh Quảng Nam, làng Bảo Sơn. Ngài sinh ngày 16 tháng 3, ngày hóa 12 tháng 8, năm 29 tuổi đỗ Hương cống, niên hiệu Khánh Lịch thứ 6 đời nhà Lê(?) đỗ Tiến sĩ làm Thừa tướng, vua sai đi đánh giặc, giặc phải hàng, nên được sắc phong là Đại Thừa tướng quyền Nguyên súy, đến năm 78 tuổi về trí sĩ, thọ 103 tuổi, vua phong làm “Cao Sơn Quốc Sử Đại vương”. 

Đầu thời Lê Trung hưng, Cao Sơn Đại vương được đặc biệt đề cao, do có công phù trợ vua Lê giành lại ngai vàng. Văn bia “Cao Sơn Đại Vương Thần Từ Bi Minh” dựng năm Nhâm Thìn, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 33 (1772) khắc bài văn của sử thần Lê Tung soạn năm Canh Ngọ niên hiệu Hồng Thuận thứ 3 (1510) cho biết: “Gần đây Lê Mẫn Đế (Lê Uy Mục) thất đức, hung bạo càn rỡ… khiến cho muôn dân khốn khổ và phiên thần bị giết hại. Tháng Một năm Kỷ Tỵ (1509) vua Lê Tương Dực lánh nạn vào Tây Đô, dấy nghĩa binh khôi phục lại cơ nghiệp của Cao tổ, cứu vớt ức triệu dân”. Ba vị đại thần là Nguyễn Bá Lân, Nguyễn Hoằng Dụ và Nguyễn Văn Lữ dốc lòng thờ vua, diệt kẻ hung bạo. Đến Phụng Hóa, Nho Quan, Ninh Bình, giữa rừng sâu rậm rạp họ gặp một ngôi đền cổ, trên có đại tự “Cao Sơn Đại vương”, liền vào khấn cầu, mong thần phù trợ, và chỉ 10 ngày sau đã dẹp xong bạo loạn. Vua Lê Tương Dực đền ơn, cho xây lại đền thờ. Tấm bia “Cao Sơn Đại Vương Thần Từ Bi Minh” vốn ở Phụng Hóa đến đời Hoằng Định  (1600 – 1619) lại nổi lên ở bến Bồ Đề, và được dân làng Kim Liên rước về  vị trí như ngày nay. Thần Cao Sơn do đó trở thành vị thần linh thiêng bảo vệ phía Nam kinh thành.

Đền Kim Liên, xưa thuộc làng Kim Hoa, huyện Thọ Xương, năm Thiệu Trị thứ 4 (1844) đổi là Kim Liên phường, năm Duy Tân thứ 3 (1909) thuộc huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Đông, nay thuộc phường Phương Liên, quận Đống Đa, Hà Nội. Đền xây dựng trên gò đất cao, kết cấu chữ “đinh” gồm bái đường và hậu cung. Đền còn giữ được 17 sắc phong  thần có niên đại thời Lê, Tây Sơn và thời Nguyễn. Sắc phong sớm nhất đề năm Vĩnh Tộ thứ 2 (1620), sắc muộn nhất đề năm Khải Định thứ 9 (1924). Lễ hội đền Kim Liên diễn ra vào ngày Thánh đản 16 tháng Ba. Trước đây, khi làng vào đám thì dân hai làng Yên Ninh (quận Ba Đình) và Phương Liệt (quận Thanh Xuân) rước về đình Kim Liên hội tế. Lễ vật đặc biệt ở đình Kim Liên là mâm cỗ bảy tầng được chế biến rất cầu kỳ.

Ngoài đền Kim Liên, thần Cao Sơn còn được thờ ở đình Đại phố Bạch Mai, và đình làng Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng; đình làng Yên Mỹ, huyện Thanh Trì. Bên cạnh làng Kim Liên có làng Trung Tự cũng thờ Cao Sơn Đại vương, nên từ xa xưa con trai, con gái hai làng Kim Liên và Trung Tự không lấy nhau bao giờ.
Đền Kim Liên thờ thần Cao Sơn đã được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính: Tây Hồ cần coi văn hóa là nguồn lực phát triển
    Với khí thế sôi nổi và quyết tâm đổi mới toàn diện sau sắp xếp địa giới hành chính, Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Tây Hồ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đã được tổ chức trang trọng với sự tham dự và chỉ đạo trực tiếp của các đồng chí lãnh đạo cấp cao: Uỷ viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài; Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh.
  • Nền tảng số tích hợp nhiều tiện ích phục vụ đại lễ quốc gia
    Chào mừng hai sự kiện trọng đại của đất nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, ngày 8/8, Thành phố Hà Nội chính thức ra mắt nền tảng số “A80 - Tự hào Việt Nam”.
  • Nhà nước trợ cấp sinh hoạt hàng tháng đối với Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú
    Theo Nghị định số 215/2025/NĐ-CP, Nhà nước trợ cấp sinh hoạt hàng tháng đối với Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú; đóng Bảo hiểm y tế đối với Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú.
  • Bắc Ninh tổ chức nhiều điểm biểu diễn nghệ thuật đặc sắc mừng Quốc khánh 2/9
    Trong 2 ngày 6 và 7/8/2025, tỉnh Bắc Ninh sẽ là 1 trong những điểm dừng chân trọng điểm của Hội thi Tuyên truyền lưu động toàn quốc, với chuỗi 5 đêm diễn nghệ thuật đặc sắc, hứa hẹn mang đến không khí vui tươi, phấn khởi và lan tỏa niềm tự hào dân tộc sâu rộng trong cộng đồng.
  • Xét tặng Kỷ niệm chương "Vì sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển Thủ đô Hà Nội"
    Ngày 01/8, UBND Thành phố ban hành Công văn số 4386/UBND-SNV về việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 27/2025/NQ-HĐND của HĐND Thành phố về xét tặng Kỷ niệm chương "Vì sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển Thủ đô Hà Nội".
  • Tuần phim miễn phí của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên
    Từ 15-24/8, tại Hà Nội sẽ diễn ra tuần phim "Mặt trời trong bóng tối: Tuần lễ phim đạo diễn Bùi Thạc Chuyên" với 8 tác phẩm tiêu biểu của ông.
  • Đoàn tàu 2 tầng "5 cửa ô" lần đầu tiên xuất hiện tại Hà Nội dịp lễ 2/9
    Trong dịp lễ Quốc khánh 2/9 năm nay, ngoài những hoạt động kỷ niệm sôi nổi, người dân và du khách còn có một lựa chọn vô cùng đặc biệt để khám phá Thủ đô - đó chính là tàu hỏa hai tầng, một trải nghiệm mới lạ và hấp dẫn.
  • [Podcast] Chè cốm – Thức quà đượm hương thu Hà Nội
    Hà Nội được coi là thành phố của 12 mùa hoa và 4 mùa quả, nơi mà mỗi tháng trong năm đều nhuốm lên một sắc hương riêng biệt. Và giữa muôn vàn hương sắc ấy, cốm – món quà của mùa thu Hà Nội – dường như đã trở thành biểu tượng đặc trưng. Những hạt cốm xanh non, thơm dịu gói trọn cả hương lúa mới và nắng gió đồng quê. Không chỉ là món ăn, cốm còn là chất liệu để người Hà Nội sáng tạo ra nhiều món quà tinh tế – trong đó có chè cốm, món tráng miệng giản dị nhưng đủ làm say lòng bất cứ ai, như một lời thủ thỉ nhẹ nhàng về hồn cốt người Hà thành.
  • Phát triển phường Sơn Tây thành trung tâm kinh tế, văn hóa, du lịch phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội
    “Thành phố sẽ luôn đồng hành, hỗ trợ và kỳ vọng vào sự bứt phá của phường Sơn Tây trong nhiệm kỳ tới – để nơi đây thực sự trở thành Trung tâm kinh tế, văn hóa, du lịch phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội” - Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Chủ tịch MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội Nguyễn Lan Hương nhấn mạnh ý kiến chỉ đạo tại Đại hội đại biểu phường Sơn Tây lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030.
  • Lan tỏa giá trị văn hóa, tinh thần đoàn kết từ "Ngày hội vì Thủ đô bình yên"
    Sáng 10/8, tại khu vực Tượng đài Đức vua Lý Thái Tổ, Công an TP Hà Nội tổ chức “Ngày hội Vì Thủ đô bình yên” chào mừng 80 năm truyền thống Công an nhân dân Việt Nam, 20 năm Ngày hội Toàn dân Bảo vệ An ninh Tổ quốc, hướng tới Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam.
Cao Sơn Đại vương
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO