Ngà y xưa không có nhiửu loại hoa như bây giử, nhất là hoa để trang trí, để tặng nhau. Nhớ cứ độ gần cuối tháng Mười, bố tôi đi là m vử thể nà o cũng cầm trên tay bó hoa cúc trắng. Tính ông kiệm lời nhưng tình cảm. Mẹ tôi biết vậy, bà lặng yên cắm hoa và o bình, mắt rạng ngời niửm vui. Còn chị tôi, lựa trong bó hoa cha tôi mua vử, chọn một bông cúc gầy mong manh nhất, ép và o cuốn sổ tay chứa đầy những loà i hoa đặc trưng theo mùa như lưu giữ lại một thời lãng mạn. Mãi vử sau nà y, khi lớn lên, tôi mới biết đó là ngà y 20/10 “ ngà y Phụ nữ Việt Nam.
Ấn tượng vử một loà i hoa, vử kí ức gia đình tạo cho tôi một tiửm thức vử hai ngà y tôn vinh phụ nữ trong năm. Nếu ngà y mùng 8/3 mang lại sự rộn rà ng, mà u sắc thì ngà y 20/10 lại gợi nhớ nét gì đó tinh tế, hướng nội. Đôi khi tuổi trẻ của tôi mặc định rằng, ngà y 8/3 là dà nh cho phái nữ trên phương diện bạn bè, người yêu còn 20/10 thì hướng vử gia đình với bà , với mẹ và với chị. Ấy là vấn đử xúc cảm, được phân chia ở hai chữ chúc mừng và tôn vinh.
Lại nhớ tới bộ phim Bao giử cho đến tháng 10 của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh. Câu chuyện kể vử Duyên, một phụ nữ chồng hi sinh trong cuộc chiến. Vì bố chồng bệnh nặng, cô buộc phải nhử thầy giáo Khang cùng là ng viết thư cho gia đình mình, giả như chồng còn sống. Vất vả chăm lo suộc sống hậu phương với nỗi đau mất chồng lại thêm dị nghị xóm giửng cho rằng cô tình tự với thầy giáo Khang khiến cả một thời gian dà i Duyên phải sống trong tâm trạng đè nén cho đến ngà y được giải oan. Duyên chỉ là một trong hà ng vạn cái tên được văn chương, âm nhạc hay điện ảnh đặt ra để tôn vinh người phụ nữ Việt.
Là m sao có thể kể hết những bức tượng, những câu hát, bà i thơ, câu chuyện, ca dao...tôn vinh người phụ nữ Việt khắp dải đất hình chữ S nà y, những người phụ nữ chịu thương chịu khó với trái tim bao dung, nhân hậu dù suốt dọc chiửu dà i mấy nghìn năm lịch sử với nhiửu cuộc chiến tranh, họ đã phải chịu nhiửu thiệt thòi, mất mát.
Có lần gặp đạo diễn Đặng Nhật Minh, tôi đã hửi ông vử cái tên Bao giử cho đến tháng 10, ông đã trả lời bằng một câu thơ được sử dụng trong phim: Bao giử cho đến tháng Mười/ Lúa chín trên cánh đồng giông bão/ Ta để lại sau lưng những ngà y dà i mong đợi/ Những mất mát hi sinh, khổ đau, chịu đựng/ Khi trời thu vẫn xanh mãi trên đầu. Nhớ câu chuyện của ông vử buổi chiếu đầu tiên của bộ phim ở Honolulu (Hawaii) năm 1985. Khi đó, các thuyửn nhân Việt Nam ở đó đã chăng nhiửu biểu ngữ để phản đối một bộ phim của cộng sản được công chiếu, thậm chí còn dọa đánh bom cả rạp. Sau khi xác minh đó là tin đồn thất thiệt, khán giả lại được mời đến rạp, trong số đó có nhiửu người theo và o với mưu đồ phá hoại. Nhưng khi buổi chiếu kết thúc thì khắp cả rạp, chỉ vang lên tiếng vỗ tay và cả những giọt nước mắt đọng trên mi mắt của cả những người định phá rối. Người phụ nữ Việt trong hình ảnh Duyên đã là m tan chảy lòng thù hận của những đứa con cùng máu đử, da và ng.
Tháng Mười, còn có một Hà Nội rực rỡ mà u cử và hoa với những hân hoan, nụ cười và câu hát. Ngà y 10/10/1954, Thủ đô Hà Nội hoà n toà n giải phóng. Năm cửa ô đón mừng đoà n quân tiến vử đã cùng nắm tay trùng trùng say trong câu hát Tiến vử Hà Nội “ một sáng tác của nhạc sĩ Văn Cao (1923-1995), ra đời từ 5 năm trước (1949) và được các chiến sĩ giải phóng Thủ đô thuộc lòng trước khi tiến vử Hà Nội. Trong đoà n quân tháng Mười ấy, có một người nhạc sĩ trẻ tên Nguyễn Thà nh, một người con đất Hà Thà nh đã trở vử sau cái đêm rút qua gầm cầu cùng Trung đoà n Thủ đô đã không thể cất nên lời hát dù trước đó anh đã rất thà nh công với ca khúc Qua miửn Tây Bắc. 20 năm sau, cảm xúc đó mới được vỡ òa thà nh câu hát khi gặp niửm cảm hứng của nhà thơ Tạ Hữu Yên Không thể nói trời không trong hơn/ Và mắt em xanh khác ngà y thường/ Khi đoà n quân kéo vử mùa thu ấy/ Nhịp trống rung ba mươi sáu phố phường....
Và Cảm xúc tháng Mười đã trở thà nh ca khúc bất hủ không thể quên vử ngà y giải phóng Thủ đô, là niửm rưng rưng xúc động giữa cử hoa của người dân Hà Thà nh trong cái náo nức, hồ hởi của nhịp điệu đoà n quân Tiến vử Hà Nội năm ấy. Những người đưa lịch sử và o giai điệu năm ấy là nhạc sĩ Văn Cao đã mất năm 1995; nhạc sĩ Nguyễn Thà nh tạm biệt cõi đời và o tháng 8/2002 và tháng 5/2013, người hâm mộ lại chứng kiến sự ra đi của nhà thơ Tạ Hữu Yên, nhưng những giai điệu từ tâm hồn của họ vẫn còn mãi với tháng Mười lịch sử của Thủ đô, của đất nước.
Cũng trong ngà y 10/10/1954 lịch sử ấy, người dân Hà Nội hẳn không quên những chiếc xe ô tô gắn loa phát thanh chạy khắp phố phường thông báo chính sách của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đối với vùng mới giải phóng và 10 điửu kỷ luật đối với cán bộ, nhân viên Chính phủ và o tiếp quản Thủ đô. Đó là những hoạt động đầu tiên của Đà i truyửn thanh Hà Nội trong ngà y đoà n quân chiến thắng trở vử. Ngà y 14/10/1954, bốn ngà y sau khi tiếp quản Thủ đô, Đà i truyửn thanh Hà Nội (tiửn thân của Đà i phát thà nh & truyửn hình Hà Nội) chính thức ra đời, trở thà nh cầu nối cho nhân dân Thủ đô hiểu vử chính sách của Chính phủ, khiến nhân dân yên tâm, nhanh chóng ổn định cuộc sống.
Tháng Mười, cho những hân hoan giải phóng và tôn vinh người phụ nữ Việt! Cảm xúc tháng Mười Những cơn mưa tháng Chín không còn day dứt nhưng mùa thu thì vẫn cố gắng bịn rịn bằng cái nắng hanh hao đến khô nẻ trước khi để mùa đông đo nỗi nhớ con người bằng những buổi sáng se lạnh đầy sương. Hà Nội gọi tên bốn mùa bằng những giác cảm thời tiết và bằng cả tên những loà i hoa đặc trưng theo tháng, ngay cả những tháng giao mùa như tháng Mười nà y.
