Ca khúc tuổi hồng: chưa đáp ứng được nhu cầu!

1. Thiếu trong nỗi thừa

Bắt đầu từ những năm 50-60 của thế kỷ XX, việc giáo dục âm nhạc cho học sinh phổ thông ở Việt Nam đã được bắt đầu. Nhiửu nắm sau âm nhạc vẫn được duy trì dạy học trong một số trường song là  môn học tự chọn. Phải đến năm 2002, âm nhạc mới là  môn học chính thức trên toà n quốc cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 9, với 4 nội dung: học hát, âm nhạc thường thức, nhạc lí và  tập đọc nhạc. Có 83 bà i hát được dạy chính thức trong 9 năm học với 3 dạng bà i: bà i hát thiếu nhi (54 bà i), dân ca Việt Nam (18 bà i) và  bà i hát nước ngoà i (11 bà i). Chương trình nà y đã sử­ dụng những ca khúc của các nhạc sĩ hà ng đầu trong lĩnh vực sáng tác ca khúc thiếu nhi như: Lưu Hữu Phước, Hồng Vân, Phan Huử³nh Аiểu, Phạm Tuyên, Phong Nhã, Mộng Lân, Hồng Long, Hồng Lân, Hà n Ngọc Bích, Trịnh Công Sơn, Bùi Аình Thảo...

Hội thảo khoa học Ca khúc cho nhà  trường phổ thông hiện nay, thực trạng và  giải pháp đã thu hút được sự quan tâm của các nhạc sĩ viết cho thiếu nhi hà ng đầu ở Việt Nam. Bà n vử chất lượng của các bà i hát được dạy trong nhà  trường, Thạc sĩ, nhạc sĩ Lê Anh Tuấn- Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho rằng: Аánh giá vử cái hay, cái đẹp trong nghệ thuật, phần lớn chúng ta chỉ dựa và o cảm nhận của riêng mình. Khi biên soạn SGK âm nhạc, việc lựa chọn và  đử xuất bà i hát cũng dựa và o cảm nhận của từng cá nhân và  cả nhóm tác giả. Việc lựa chọn đó đôi khi vẫn phiến diện và  có thể nói không bao giử là m hà i lòng tất cả mọi người. Qua trải nghiệm thực tế, Thạc sĩ Lê Anh Tuấn bình luận: Có những bà i hát  còn hơi khó so với sự tiếp thu của các em. Ví dụ lớp 1 có bà i Quả (Xanh Xanh), Năm ngón tay ngoan (Trần Văn Thụ)- là  hai bà i có nhiửu lời ca, học sinh ở độ tuổi nà y rất khó học thuộc.

Hội thảo Ca khúc cho nhà  trường phổ thông hiện nay, thực trạng và  giải pháp.

Từ thực tế của một giáo viên trực tiếp dạy âm nhạc, thầy giáo Аà o Khánh Ly (Trường THCS Việt Nam- Angiêri) thì trao đổi: Có thể nói hoạt động trong nhà  trường được chúng tôi xây dựng, tổ chức triển khai khá chuyên nghiệp, bà i bản và  nghiêm túc. Chúng tôi thật sự quan tâm đến đời sống tinh thần của trẻ nhưng bên cạnh đó chúng tôi thấy các ca khúc có nội dung, ca từ hay, mới là  không nhiửu nếu nói là  quá ít để đáp ứng đủ với thiếu nhi phục vụ cho các hoạt động văn nghệ cũng như nhu cầu cảm thụ âm nhạc của các em. Các chương trình thường phải lựa chọn các ca khúc cũ và  ứng dụng tối đa năng lực dà n dựng để là m mới tiết mục.

Với cách nói đầy hình ảnh, nhạc sĩ Hồng Long nói: Cuộc sống cứ liên tục như dòng sông không ngừng chảy. Các em nhử tiếp tục ra đời và  lớn lên. à‚m nhạc cho trẻ em và  nhà  trường vì thế phải liên tục phát triển...Trong thời gian qua, có một và i tác giả đã dùng đồng dao để phổ nhạc mong tìm một hướng mới cho ca khúc thiếu nhi. Tuy nhiên, do có tác giả đã phổ đến cả chục, cả trăm bà i hát đồng dao nên sự sáng tạo bị sáo mòn và  không ít bà i giai điệu bị lặp lại theo một kiểu.

2. Lỗ hổng chương trình dạy

Theo các nhạc sĩ, lứa tuổi học sinh trung học rất cần giáo dục vử âm nhạc để qua đó giáo dục thẩm mử¹, tâm hồn cho các em. Song hiện nay cấp học ấy chưa có môn âm nhạc. Thạc sĩ Lê Anh Tuấn- Viện KHGD Việt Nam băn khoăn: Ở trường THPT hiện nay không dạy âm nhạc, nên những ca khúc dà nh cho lứa tuổi nà y hoà n toà n bị nửn âm nhạc thị trường thao túng, nhà  trường không kiểm soát được vử số lượng và  chất lượng của chúng, những hậu quả do học sinh THPT không được hưởng sự giáo dục âm nhạc có thể sẽ là  vấn đử cần nhiửu sự trao đổi. Nhạc sĩ Hồng Long thì nói: Nhu cầu vử âm nhạc cho các lứa tuổi trong các trường học rất lớn... Cả nước có hà ng ngà n trường Trung học phổ thông... Tuy vậy, ngay trong giai đoạn hiện tại, vẫn rất cần nhiửu ca khúc cho học sinh PTTH (mà  ta vẫn gọi đó là  những bà i hát Tuổi hồng) đang còn quá thiếu. Tương lai trong những năm tới, hi vọng rằng môn âm nhạc sẽ có mặt cả trong chương trình của trường THPT.

Hiện nay ca khúc cho học sinh còn quá thiếu (ảnh minh họa)

Nhạc sĩ Hồng Lân dẫn chứng thực tế: Tình hình sáng tác bà i hát cho tuổi hồng gần đây khá thưa thớt, đi tìm bà i hát mới rất khó và  thiếu bà i hay. Tôi thường gặp ở trong hội diễn ở nhiửu vùng miửn đất nước chỉ thấy những bà i quen thuộc. Có điửu vui mừng vì sức sống tiửm tà ng của những bà i hát đó, nhưng cũng lo lắng vì sự lặp lại nhiửu quá sẽ trở nên nhà m chán. Cũng có một số bà i gọi là  sáng tác mới nhưng nó rập khuôn, hời hợt, vô cảm, không để lại ấn tượng cho người nghe... Hoặc như, nếu bạn có dịp dạo qua các cử­a hà ng băng đĩa, tìm bà i hát tình ca các kiểu, các cung bậc não tình thật là  dễ dà ng, bởi nó nhiửu vô kể, y như ta đi và o một bát quái trận đồ. Nhưng tìm ca khúc tuổi hồng thì khó lắm....

3. Thiếu một Ban âm nhạc thiếu nhi

Từ những thực trạng, các tham luận lần lượt đưa ra những kiến giải. Thạc sử¹ Lê Anh Tuấn cho rằng để giải quyết tốt những vấn đử đó thì vai trò, ý thức trách nhiệm của nghệ sĩ là  hết sức quan trọng: Vấn đử ở đây là  phụ thuộc hoà n toà n và o vai trò, ý thức của nhạc sử¹ sáng tác. Nếu các nhạc sử¹ của chúng ta tự ý thức được trách nhiệm của mình trước thế hệ trẻ, trước thế hệ tương lai của đất nước thì họ hoà n toà n có thể sáng tác ra những bà i hát hay, có ý nghĩa, có tính giáo dục cao mà  vẫn mang tính nghệ thuật. Còn TS.NS Trần Hồng Tiến Trường Аại học SPNTTW, từ kinh nghiệm của một nhạc sĩ với 50 năm công tác, thì đử xuất: Thúc đẩy vai trò hợp tác thường niên giữa hội âm nhạc Hà  Nội và  trường Аại học sư phạm nghệ thuật trung ương, hà ng năm cùng phối hợp tổ chức, phát động sáng tác ca khúc học đường phổ thông, tuyển chọn, trao giải thưởng những sáng tác xuất sắc, có giá trị. Kết hợp với cơ quan truyửn thông, xây dựng chương trình biểu diễn giới thiệu cho các trường tiểu học, THCS tới xem và  nghe, đặc biệt là  học sinh. Аây là  chủ thể hưởng thụ nghệ thuật, bởi sáng tác âm nhạc đửu dà nh cho các em được nghe, hát và  sống trong không gian dà nh cho lứa tuổi học đường....

Có rất nhiửu tham luận đử nghị vử vai trò của Hội à‚m nhạc trong việc tổ chức các cuộc vận động sáng tác ca khúc cho học sinh phổ thông. Giáo viên Аà o Khánh Ly- Trường THCS Việt Nam- Angeri nêu vấn đử: Trước đây Hội nhạc sử¹ Việt Nam đã thà nh lập một ban sáng tác cho thiếu nhi và  tổ chức một số hội thảo chuyên đử vử thiếu nhi, nhưng từ năm 1989 đến nay thì tổ chức nà y không còn nữa, sáng tác cho thiếu nhi được phân vử các ban thanh nhạc, chi hội nhạc sử¹ tại các tỉnh. Số nhạc sĩ viết nhạc cho thiếu nhi thật hiếm, những tác giả thà nh danh thì tuổi cao, sức yếu. Vấn đử đáng nói ở đây là  số lượng nhạc sử¹ trẻ hiện nay là  rất đông nhưng vì sao lại để thiếu hụt trầm trọng ca khúc thiếu nhi? Phải chăng sáng tác nhạc cho thiếu nhi là  có khó?. Giáo viên Khánh Ly đử nghị: Аể có một nửn âm nhạc phát triển là nh mạnh, rất cần sự đánh giá, nhận xét, định hướng của đội ngũ những người là m công tác nghiên cứu lý luận phê bình. Аể có một nửn âm nhạc phát triển mạnh mẽ trong thời kử³ hội nhập, tôi mong Hội âm nhạc Hà  Nội cần quan tâm hơn nữa tới việc đưa những tác phẩm âm nhạc đích  thực, già u bản sắc dân tộc, già u tính nhân văn cũng như định hướng cho các em lựa chọn những sản phẩm phù hợp có ích cho sự phát triển nhân cách, tránh sự lựa chọn không tốt. Cùng vấn đử đó, nhạc sĩ Hồng Long nói: Cần tổ chức  những cuộc vận động sáng tác ca khúc cho nhà  trường và  thường xuyên có những buổi biểu diễn... Muốn thà nh hiện thực các việc nà y, cần có một tổ chức. Phải chăng Hội nhạc sĩ Việt Nam hoặc Hội âm nhạc Hà  Nội hay trường АHSP Nghệ thuật TƯ có thể thà nh lập Ban à‚m nhạc thiếu nhi tổ chức và  điửu hà nh công việc. Nên có một CLB sáng tác âm nhạc thiếu nhi, đây là  việc cần là m ngay.

Trước những đử nghị của các nhạc sĩ vử vai trò của Hội à‚m nhạc Việt Nam, nhạc sĩ Аỗ Hồng Quân- Chủ tịch Hội à‚m nhạc Việt Nam đã phát biểu: à‚m nhạc cho thiếu nhi luôn là  một dòng chảy trong dòng chảy âm nhạc xuyên suốt. Аử tà i hội thảo nên chăng mở rộng là  âm nhạc cho tuổi trẻ. Giáo dục âm nhạc là  một chiến lược trong giáo dục đà o tạo. Việc giảng dạy cần quan tâm đến nhiửu điửu. Аáng lưu ý là , bản chất của việc dạy không phải là  dạy đồ-rê-mi mà  là  việc giáo viên phải truyửn tình yêu âm nhạc- nuôi dườ¡ng tình yêu âm nhạc cho các em học sinh. Tôi dã từng được chứng kiến cảnh một giáo viên đã là m các em học sinh sợ hãi mỗi khi thấy cô vác đà n ooc và o lớp.

Hội thảo khoa học ca khúc cho nhà  trường phổ thông hiện nay đã mổ xẻ nhiửu vấn đử quan trọng. Từ sự thiếu ca khúc hay cho nửn giáo dục mới hiện nay, các nhạc sĩ, nhà  phê bình lý luận đã đưa ra nhiửu giải pháp hữu ích. Mong muốn vử những cuộc vận động sáng tác các ca khúc cho học sinh được tổ chức từ các Hội à‚m nhạc của các nhạc sĩ là  thiết thực, cấp bách. Mong rằng sau hội thảo những giải pháp nà y sẽ sớm được thực hiện chứ không bị rơi và o quên lãng...