Nhân chứng lịch sử vẫn rải rác khắp vùng Mường Thanh. Điển hình là chiếc xe tăng nằm bất động trên đồi A1. Đây là loại xe tăng M “ 24 Chaffe do Mử¹ sản xuất viện trợ cho quân đội Pháp tại Đông Dương.
![]() |
Xác tăng M - 24 bị bộ đội ta tiêu diệt trong chiến dịch Điện Biên Phủ 1954 trên đồi A1. (Ảnh: quansuvn.net) |
M “ 24 thuộc dòng xe tăng hạng nhẹ do Mử¹ sản xuất để thay thế xe tăng hạng nhẹ M “ 5 trong thế chiến lần hai. Sở dĩ nó có thêm biệt danh Chaffe là để tưởng nhớ đến vị tướng Adna R. Chaffe, người đã có công phát triển M “ 24 trong quân đội Mử¹. Tổng trọng lượng của xe khoảng 18 tấn, dà i 5,56 m (bao gồm cả chiửu dà i pháo chính), cao 2,77 m và rộng 3 m. Toà n thân xe được bọc giáp dà y 9 - 25 mm. Với lớp giáp nà y thì chiếc M “ 24 gần như không thể chống lại các cuộc tấn công của xe tăng Đức hoặc vũ khí chống tăng.
![]() |
M - 24 ra đời nhằm thay thế vai trò của loại tăng hạng nhẹ M - 5, có nhiệm vụ hỗ trợ bộ binh, thực hiện các nhiệm vụ trinh sát. |
Kíp lái của M “ 24 gồm 5 người: trưởng xe, lái xe, phụ lái, pháo thủ và nạp đạn. Trong đó, ở đằng trước xe, người ngồi bên trái là lái xe, bên phải là người phụ lái kiêm liên lạc. Trong tháp pháo thì người nạp đạn và pháo thủ ngồi bên phải, còn trưởng xe ngồi bên trái. Hửa lực chính của M “ 24 là pháo cỡ 75mm M6 với 48 viên đạn. Ngoà i ra, có một súng máy 12,7 mm (440 viên đạn) trên nóc tháp pháo và hai súng máy cỡ 7,62 mm (3.750 viên đạn). M “ 24 trang bị động cơ Cadillac 44T24 tám xi lanh, 300/220 mã lực. Xe có tầm hoạt động khoảng 160 km và tốc độ hà nh trình trên đường bằng 56 km/h, trên đường ghồ ghử 40 km/h.
![]() |
M - 24 và binh lính Pháp. |
![]() |
Binh lính Pháp, Việt trong quân đội Pháp trên một chiếc M - 24. |
Sau thế chiến thứ hai, M “ 24 được Mử¹ viện trợ cho các nước đồng minh, trong đó có Pháp. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, quân Pháp có một đại đội 10 chiếc M “ 24, được tháo rời và vận chuyển bằng đường không lên lòng chảo nay nhằm hỗ trợ hửa lực cho bộ binh. Hầu hết những chiếc M “ 24 tại Điện Biên Phủ bị hửa lực của đại đoà n công pháo 351 và bộ đội ta tiêu diệt.