Tiếng tiêu Lê Quang Châu “ Riêng một góc Hà Nội

Những cung bậc trầm bổng của tiếng tiêu đã là m say đắm biết bao nhiêu bạn trẻ và cả những người chỉ một lần đi dạo qua Hồ Gươm. Và hình ảnh như trong những ngà y tháng xưa cũ ấy đã níu chân biết bao du khách nước ngoà i vử một thủ đô cổ kính và đầy quyến rũ.

áº¨n sĩ tiêu dao

Người nghệ sử¹ nghiệp dư ấy là Lê Quang Châu, một nhà giáo già đã vử hưu, và cũng là một người con sinh ra, lớn lên trên mảnh đất Hà thà nh. Sinh trưởng trong một gia đình kinh doanh đồ cổ và các nhạc cụ truyửn thống trên phố Hà ng Gai, cụ Lê Quang Châu đã sớm có tình yêu đối với âm nhạc. Học piano và tiêu từ năm 9 tuổi, cụ Châu đã thà nh công khi cải tiến chiếc tiêu mục đồng thà nh tiêu 8 lỗ, 10 lỗ, và 11. Lí do thúc đẩy cụ Châu cải tiến tiêu chính là những bà i ca kháng chiến và dòng nhã nhạc lắt léo, đảo phách nhiửu cũng như những nhạc phẩm nổi tiếng của thế giới, tiêu 6 lỗ không thể hiện được.

à”ng cho biết Dùng tiêu cổ truyửn cất lên những khúc "Suối mơ", những "Thiên thai" thấy âm vực không đủ rộng để láy hết cái thần của bà i hát. Thế nên mới cải tiến thà nh tiêu 8 lỗ. Vẫn không đủ. Lại cải tiến tiếp thà nh tiêu 10 lỗ, cũng mới cận kử tới tiêu hiện đại. Năm 1950, sau bao công tìm tòi, cây tiêu 11 lỗ đầu tiên được tạo ra, là loại tiêu cromatic - tiêu bán cung".

à”ng Châu thả hồn bên Hồ Gươm

Không có ý định trở thà nh một nghệ sử¹ thực thụ, cụ Châu chỉ coi cây tiêu, cây tiêu như người bạn tri kỉ và mong muốn được thả hồn mình và o những bản nhạc trong một không gian yên tĩnh, để đắm say cùng với đầt trời và thiên nhiên Hà Thà nh. Không phải tự nhiên mà cuối tuần nà o cụ Châu cũng mang tiêu, tiêu đến hồ Gươm và thổi những bản nhạc của ngà y xưa như thế. Luyến tiếc và hoà i niệm vử một Hà Nội xưa, mong muốn giữ gìn một loại nhạc khí có từ lâu đời ở nước ta đã khiến ông dù mùa đông hay mùa hạ, đửu đặn sáng thứ 7 hà ng tuần, chọn một chỗ ngồi bên cạnh đửn Ngọc Sơn thổi lên những Thiên Thai, Suối mơ... Khi có những bạn trẻ tử tình cảm đặc biệt với cây tiêu và tiếng tiêu, cụ Châu đã rất vui.

Cụ tâm sự với chúng tôi rằng: Ngà y nay còn ít những bạn trẻ say mê với âm nhạc, đặc biệt là âm nhạc dân tốc. Có những bạn hâm hộ như thế tôi rất trân trọng. Và nếu như muốn được học thổi tiêu, cụ cũng không ngần ngại chỉ dẫn các bạn rất tận tình. Tiếng tiêu của cụ Châu không những là m say mê người Việt trẻ mà còn khiến những Việt kiửu xa quê một lần ghé Hà Nội không khửi thổn thức, khiến những du khách nước ngoà i ngườ¡ng mộ và thêm yêu Hà Nội hơn. Cụ Châu kể cho chúng tôi nghe vử một người Việt kiửu ở Mử¹ đã khóc như đứa trẻ khi nghe tiếng tiêu của cụ.

Và một câu chuyện xúc động từ đôi vợ chồng người Pháp. Khi nghe tiếng tiêu của cụ Châu, cảm mến, khi vử nước đã gửi cho ông một bức thư với đại ý: Tôi xin gửi tặng tới anh những bức ảnh mà tôi đã chụp và cảm ơn anh vì nụ cười, sự tốt bụng và cả giai điệu đẹp mà anh đã thể hiện trong khu vườn bên bử hồ, một giai điệu mà tôi thực sự nuối tiếc vì không thể lưu lại được trong trí nhớ của mình. Những tình cảm đó, được cụ Châu lưu giữ và gói ghém cẩn thận. Cụ tin rằng, mình đã giúp Hà Nội ngà y nay đẹp hơn trong mắt du khách nước ngoà i.

Hà nội trong tôi “ một mảnh tình riêng

Là một người con của Hà Nội, cụ Châu luôn trăn trở vử một Hà Nội xưa cũ với những nét thanh lịch của người Trà ng An và những giá trị truyửn thống vử mặt tinh thần. Nhẩn nha kể chuyện đời mình, Hà Nội của cụ theo đó, cũng hiện ra như một thước phim quay chậm.

Nói vử tuổi thơ yên bình, cụ Châu không khửi hoà i niệm vử một Hà Nội leng keng tiếng tà u điện, xe đạp. Cụ nói Hà Nội khi ấy chỉ khoảng 10 vạn người, loanh quanh trong mấy phố cổ, đường phố không ùn tắc như bây giử vì chỉ toà n xe đạp và người đi bộ. Thế nên, người ta sống êm đửm lắm chứ không xô bồ, vội vã như thời nay.

Người Trà ng An nhã nhặn, thanh lịch từ cung cách ăn mặc đi lại đến lời ăn tiếng nói. Trong ngà y Tết, khác với HN nay, xưa kia, các gia đình không đến chúc Tết hà ng xóm mà tụ họp tại nhà con trưởng và o ngà y đầu năm, Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết vợ, mùng 3 Tết thầy. Và o dịp Tết, người Hà Nội thường tổ chức thi hoa thuỷ tiên “ cụ Châu trầm ngâm kể vử một thú vui chơi hoa ngà y Tết, nay đã phai nhạt mất. Như bị cuốn và o dòng ký ức đẹp đẽ, ánh mắt cụ sáng lên khi tả cho chúng tôi nghe vử những cuộc thi gọt thuỷ tiên.

Người ta chỉ chọn củ hoa đơn chứ không phải cả chùm hay ghép bốn, năm củ và o như mấy chậu hoa 200, 300 nghìn như bây giử. Mỗi bông hoa như cái chén và ng đặt trong bát ngọc hay cốc pha lê sau khi ngâm úp và o chậu. Đã chơi hoa thì phải tỉ mỉ, cẩn thận, chăm lo từng chút một, nhất là đối với loà i hoa đẹp và khó chăm như thuỷ tiên. Lá mọc lên phải gọt nhẹ một phía, tạo hình cho chiến uốn và o, chiếc đưa ra, dáng vẻ thật tự nhiên mà trang nhã. Cái khéo là khiến cho hoa nở đửu, không mọc chụm lại, đâm và o nhau và nở hà m tiếu đúng và o mùng một Tết. Người thắng cuộc sẽ được tặng 5 hay 10 chậu hoa đẹp nhất kèm theo lòng ngườ¡ng mộ của các đối thủ.

Ngồi nghe chuyện cụ Châu kể, kim đồng hồ như xoay ngược lại đưa ta vử một thế giới khác, một Thăng Long rong rêu, êm đửm, bình lặng như trong những thước phim tà i liệu chỉ có hai mà u đen trắng. Ngà y nà o rảnh rỗi, cụ Châu thường đến những thắng cảnh Hà thà nh mong tìm được một khoảng lặng cho riêng mình trong cuộc sống ồn à o tiếng còi xe thay vì tiếng xe điện leng keng như trước. Rồi bên Hồ Gươm, với tiếng tiêu, tiếng tiêu đong đầy hoà i niệm, tiếc nhớ, ông cụ lại cất lên những giai điệu xưa cũ đưa tâm hồn người nghe vử với một Hà Nội đã phủ bụi thời gian...