Người là ng Chắm giữa, tức là ng Phong Lâm (huyện Tứ Kử³, tỉnh Hải Dương) lên cư trú và hà nh nghử ở ngõ Hà i Tượng từ thế kỷ XVIII. Những người thợ ở đây sản xuất các loại già y dép theo kiểu truyửn thống, do đó hình thà nh nên tên ngõ. Những người thợ nà y đã lập đửn thử Tổ nghử là Phả Trúc Lâm tại số nhà 16 ở ngõ nà y.
Dân phố tôn ông Phạm Đức Chính, Phạm Sử¹ Bôn, Phạm Thuần Chính quê ở là ng Phong Lâm là m Tổ nghử. Và o thời Lê-Mạc (năm 1565), cả ba ông có mặt trong đoà n sứ bộ sang Trung Quốc bang giao. Trên đường đi, đoà n sứ bộ có qua Hà ng Châu, các ông đã chú ý đến nghử thuộc da, đóng giầy mà lúc đó ở nước ta, nghử nà y chưa phát triển.
Hoà n thà nh công việc sứ bộ, ba ông quay lại Hà ng Châu học nghử da giầy. Các ông học và nắm vững các bí quyết vử thuộc da, đóng già y, khi vử nước đã truyửn nghử cho dân là ng Phong Lâm. Từ đó nghử thuộc da, đóng già y ngà y cà ng phát triển thịnh đạt. Các ông được triửu đình ban phong chức quan "Thượng y" ở Quốc Tử Giám.
Phố Hà Trung ngà y nay vẫn nổi tiếng vử kinh doanh các mặt hà ng thuộc da (ảnh: Internet)
Hà ng năm và o dịp tháng 2 và tháng 8 âm lịch người thợ già y da đã đến đửn Phả Trúc Lâm là m lễ tưởng nhớ các ông Tổ nghử Phạm Đức Chính, Phạm sử¹ Bôn, Phạm Thuần Chính. Đửn Phả Trúc Lâm được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1995.
Phố Hà ng Giầy
Phố Hà ng Giầy thuộc đất thôn Cổ Tương, tổng Hậu Túc (sau đổi thà nh Đồng Xuân), huyện Thọ Xương, nay thuộc quận Hoà n Kiếm ( Hà Nội). Những người thợ là ng Chắm giữa tức là ng Phong Lâm (huyện Tứ Kử³, tỉnh Hải Dương) lên cư trú và là m nghử đóng già y dép, nghử nà y thà nh tên của phố.
Ngà y nay, phố Hà ng Giầy còn có nhiửu cửa hà ng buôn bán các loại kẹo bánh chế biến theo kiểu công nghiệp và các cửa hà ng ăn uống đặc sản...
Phố Bảo Khánh
Phố Bảo Khánh dà i 104m, đi từ phố Lê Thái Tổ đến phố Hà ng Trống, thuộc đất thôn Báo Thiên (sau đổi thà nh Bảo Khánh), tổng Tiửn Túc (sau đổi thà nh Thuận Mử¹), huyện Thọ Xương, nay thuộc quận Hoà n Kiếm (Hà Nội). Người là ng Chắm trên tức là ng Văn Lâm (huyện Tứ Kử³, tỉnh Hải Dương), lên cư trú và là m nghử thuộc da và đóng già y dép. Họ lập đình ở số nhà 20 của phố để thử vọng Thà nh hoà ng là ng Chắm.
Ngà y nay, nghử nà y ở đây đã mai một, thay và o đó dân phố kinh doanh các mặt hà ng tổng hợp.
Phố Hà Trung
Phố Hà Trung thuộc đất thôn Yên Trung Hạ, tổng Tiửn Nghiêm (sau đổi là Vĩnh Xương), huyện Thọ Xương, nay thuộc quận Hoà n Kiếm ( Hà Nội). Trước đây, ở phố nà y có đặt một trạm chuyển công văn giấy tử của triửu đình nên đặt tên trạm là Hà Trung và từ đó trở thà nh tên phố.
Và o khoảng đầu thế kỷ XX, nghử là m đồ da ở phố Hà Trung được bắt đầu từ ông Thạch Văn Ngũ. à”ng Ngũ quê ở là ng Nà nh (Phù Ninh, xã Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm) đi lính thợ cho Pháp ở trong thà nh, học được nghử đóng già y tây, khâu yên cương ngựa, túi đựng đạn... của quân nhu Pháp. Khi giải ngũ ông mở cửa hiệu sản xuất các mặt hà ng đồ da ở phố Hà Trung. à”ng truyửn nghử cho con cháu và người là ng đến sinh cơ lập nghiệp ở đây. Sau nghử là m da phát đạt, người Ninh Hiệp tập trung ra Hà Nội mở cửa hiệu ngà y một đông. Người Ninh Hiệp ở phố Hà Trung gắn bó với nhau thà nh phường hội da giầy. Những cửa hà ng của người Ninh Hiệp thường mang tên có chữ Ninh như Ninh Thịnh, Ninh Thuận... Hà ng năm nhớ ngà y giỗ ông Thạch Văn Ngũ mọi người là m hà ng da vẫn họp nhau lại là m lễ coi ông như Trùm nghử đóng yên cương.
Phố Hà Trung trở thà nh phố chuyên sản xuất các loại hà ng da kiểu mới như cặp sách, va li, túi xách, già y da... Ngà y nay, do nhu cầu thị trường nên hầu như dân phố nà y đã chuyển đổi từ nghử chế biến da sang nghử khác như sản xuất yên và vử bọc xe máy, đệm bọc, cặp túi bằng da hoặc bằng vải giả da...
Phố Hà ng Da
Phố Hà ng Da thuộc đất thôn Yên Nội, tổng Tiửn Túc (sau đổi thà nh Thuận Mử¹), huyện Thọ Xương, nay thuộc quận Hoà n Kiếm ( Hà Nội). Phố nà y là nơi bán các loại da trâu bò đã thuộc. Nơi thuộc da là khu vực giữa ngõ Trạm Thương và phố Yên Thái vì nơi đây có nhiửu bãi rộng, thuận lợi cho việc phơi da trong quá trình thuộc, nhưng hiện nay không còn dấu tích của nghử thuộc da.
Ngà y nay, phố Hà ng Da là phố vẫn chuyên kinh doanh các mặt hà ng bằng da...
Phố Hà ng Hà nh
Phố Hà ng Hà nh thuộc đất thôn Tả Khánh Thụy, tổng Tiửn Túc (sau đổi là tổng Thuận Mử¹) của huyện Thọ Xương, nay thuộc quận Hoà n Kiếm ( Hà Nội). Nơi đây đã có nhiửu đời thợ da già y từ tỉnh Hải Dương đến ở, quần tụ sinh sống, là m nghử và buôn bán sản phẩm da già y. Đến trước thế kỷ XIX, các phường thợ da già y đã tập trung đông đúc ở vùng đất nà y và xung quanh tổng Tiửn Túc, Hữu Túc thuộc huyện Thọ Xương. Các địa danh mà sau nà y đổi thà nh tên phố như Hà ng Da, Hà ng Hà i, Hà ng Trống, ngõ Hà i Tượng... đửu có liên quan đến phường thợ da già y...
Ngà y nay, người dân phố Hà ng Hà nh kinh doanh tổng hợp nhiửu mặt hà ng.
Là ng nghử may già y da Kiêu Kửµ
Kiêu Kửµ là một xã thuộc huyện Gia Lâm, Hà Nội, từ lâu đời đã có 2 nghử truyửn thống là sản xuất và ng quử³ và nghử may giầy da. Nghử may giầy da hiện nay đang phát triển mạnh ở Kiêu Kửµ. Doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sản phẩm may da là m ăn phát đạt nhất là công ty trách nhiệm hữu hạn Ladoda đã thu hút hà ng trăm lao động. Sản phẩm cặp túi da của công ty được người tiêu dùng bình chọn Hà ng Việt Nam chất lượng cao và đoạt được nhiửu giải thưởng tại các hội chợ triển lãm trong nước. Sản phẩm da của là ng nghử không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu ra thị trường nước ngoà i.
Hà ng năm, là ng nghử đã sử dụng trên 400.000m2 vải giả da, sản xuất ra khoảng 3 triệu sản phẩm cặp, ba lô, túi xách, ô dù, nhà nghỉ dã ngoại bằng nguyên liệu giả da và trên 1.500 đôi già y dép da. Ngà y nay, Hội nghử da Kiêu Kửµ được thà nh lập với số lượng hội viên trên 300 hộ chuyên sản xuất hà ng da qui mô nhử, thu hút hơn 1.000 lao động chuyên và trên 3.000 lao động thời vụ.
Là ng nghử may da già y Giẽ Hạ
Là ng nghử may da Giẽ Hạ thuộc là ng Giẽ Hạ, xã Phú Yên, huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội). Là ng nghử già y da Giẽ Hạ có cách đây hà ng trăm năm do 2 cụ Nguyễn Lương Mạc và Nguyễn Lương Nghử truyửn lại cho dân là ng. Nghử già y da là ng Giẽ Hạ phát triển mạnh từ những năm 1990 trở lại đây, hầu hết các hộ trong là ng đửu tham gia đóng già y.
Là ng nghử may da già y chủ yếu sản xuất với quy mô hộ gia đình vừa và nhử, hà ng năm sản xuất từ 2-3 triệu đôi giầy da để cung cấp cho thị trường. Nghử đóng già y da là nguồn thu nhập chính của người dân là ng Giẽ Hạ. Hiện nay cả là ng có đến 96% số hộ là m nghử, thu hút gần 600 lao động trong là ng./.
