Thu
Bóng chiều rơi.
Đôi ta, từng bước một,
Cùng lặng lẽ dưới trời thu dạo gót.
Bên bờ hồ hiu quạnh, gió nhu mì
Lướt bay qua tấm thảm cỏ xanh rì,
Lấm tấm điểm những hạt sương bằng bạc,
Như vui vẻ thì thầm lời mây nước,
Vài khóm lau già chốc chốc reo,
Nhẹ nhàng đưa trên mặt nước trong veo,
Heo may uốn cụm hoa bèo nghiêng ngả
Lá úa vàng, từng đàn, bay lả tả,
Như thướt tha một đàn bướm dịu dàng
Cùng hơi thu man mác vội tạt ngang.
Em bỗng dừng chân: rồi, buồn bã,
Lim dim mắt ngắm thu êm ả,
Anh đắm mê nhìn cặp mắt em
Và anh tưởng chừng không khí êm đềm
Dưới trời thu cao rộng,
Với tình yêu mơ mộng.
Trong tim xanh
Cùng chan hoà trong cặp mắt long lanh.
Thu năm 1933
Có lẽ nào…?
Mà sao bóng bạn tuyệt mù?
Muốn tìm nào biết vân du ngả nào.
Cô K.L
Có lẽ nào tiếng đàn ta trầm bổng,
Bao đêm trường tha thướt trong vùng sương,
Không khiến được một trái tim mơ mộng
Cùng tim ta thổn thức nỗi cảm thương!
Có lẽ nào tới cuối trời xa rộng,
Tiếng đàn ta cùng gió mát xa đưa,
Không khiến được một giây lòng rung động
Và một trái tim đồng điệu say sưa!
Có lẽ nào tiếng lòng ta khoan nhặt,
Chỉ âm thầm réo rắt với hàng dương,
Không êm đềm ca, không dìu dặt,
Trong tim hồng một thiếu nữ yêu đương!
Nhưng, không! Vì, man mác với hơi đêm man mác,
Một nhịp đàn hưởng ứng chốn xa xôi.
Nhưng... lời ân ái mơ màng, trời bát ngát,
Biết đâu tìm kẻ nghệ sĩ, than ôi!
Con voi già
(Trích)
…
Hồn rừng thẳm những vang cây chát chúa,
Nhắc lại tiếng Voi kêu nhiều lượt nữa,
Rồi núi sông rồi cảnh vật âm u
Lại đắm say trong giấc mộng muôn thu.
Tiếng giã từ núi cao cùng sông rộng,
Chào rừng xanh với vòm trời lồng lộng,
Gọi linh hồn hùng vĩ của loài voi,
Voi tưởng một mình mình biết mà thôi.
Có hay đâu gió xuyên sơn lừng lẫy
Đã than lại lời than đau đớn ấy,
Đã khiến cho ở chốn mịt mùng xa,
Tấm lòng ta thổn thức, hỡi Voi già!
Hạng Tịch biệt Ngu Cơ
(Trích Tiếng địch sông Ô)
(...)
Giọt châu sa lã chã trên áo bào,
Nàng Ngu Cơ bên mình chàng thổn thức,
Địch Trương Lương như ngậm sầu quyên khóc,
Lại não nùng dìu dặt trên Ô Giang.
Trên Ô Giang, tiếng địch thiết tha than,
Như tiếng nhạn kêu đêm nơi ven trời vò võ.
Như tiếng nhạn canh khuya thầm nhủ gió
Tự hư vô lại nức nở tiếng mơ màng,
Nàng Ngu Cơ...
Nàng Ngu Cơ, khẳng khái nắm tay chàng:
“Quân Vương ơi! Còn đợi chờ chi nữa
Mà đường xa chàng còn chưa ruổi ngựa?
Trống canh hai trong bóng sẫm đổ hồi,
Còn dùng dằng chi nữa, đi đi thôi!
Kìa! Thờ ơ, trăng mờ đang chênh chếch...
Còn ngồi đó mà nghe chi tiếng địch,
Cho chí đầy dần cạn trong tim đau.
Đừng nghe! Đừng nghe nữa! Hãy đi mau!
Nghe làm chi tiếng tre đằng than ai oán,
Khúc bi ca nặng nề và đòi đoạn,
Đầy những lời thương tiếc điệu thê lương.
Quân Vương ôi! Mau sửa soạn lên đường,
Lên đường xa nơi mơ mòng sương phủ...
Nào đâu trái tim xưa? Nào đâu tâm hồn cũ?
Lãnh truân chuyên xin gắng giữ chí bình sinh,
Khách anh hào chi xá kể nỗi điêu linh,
Ngày gian lao với quãng đường khe khắt?”
Địch Trương Lương trên Ô Giang dìu dặt,
Tưởng trời đêm, trăng biếc lạnh lùng than.
Quỳ sát bên, nàng tha thiết tiếng khuyên van
“Đi đi chàng, nơi xa xăm, tiếng địch
Càng não lòng, càng âm u, càng tịch mịch...
Đi đi chàng, còn thân Ngu đâu đáng bận trí Quân Vương?
Lá lìa cây dù gió xé bên vệ đường,
Dù nắng hun, dù mưa dầm làm tan nát,
Xin Quân Vương chớ bận lòng vì phận bạc!”
Nhưng lời lời tuy dũng cảm, oai linh,
Trong lòng đau niềm thống khổ vẫn mênh mông,
Cố... nàng cố nén u buồn... nhưng không được,
Và sóng lệ ào tuôn, nàng bưng đầu thổn thức...
(...)
Vương thấy tan đâu chí anh hùng vô địch,
Cất tiếng buồn, chàng sẽ nói:
“Ái khanh ơi!
Đành... vận trời khi đã hết cũng đành thôi!
Không, phi ơi... thà cùng phi cùng sống chết
Còn hơn phải... phải trọn đời cách biệt!”
Rồi đỡ cằm, chán nản, Sở Bá Vương
Để cặp mắt im giương
Đuổi bóng những ngày vinh trong âm tối.
Nhưng nàng Ngu lại băn khoăn tha thiết gọi:
“Thiếp đâu ngờ, Quân Vương hỡi, trí trượng phu
Lại không hơn lòng nhi nữ chút nào ư?
Nếu vì thiếp, chỉ than ôi, vì tiện thiếp
Mà chàng quên chí cao cùng sự nghiệp,
Thì thân hèn thà vơ vất dưới tuyền đài
Để, đành lòng, chàng nghĩ đến cuộc tương lai.
(...)
Địch Trương Lương vẫn vô hình nức nở,
Như non nước tô sương ngùi than thở
Hòa nỗi lòng u uất cõi đêm sâu.
Vương dừng hia đứng lại trước rèm châu,
(...)
“Buổi gió cuồng xa tống lá vàng bay,
Ta muốn nàng tường lòng son sắt chẳng đổi thay…
Lúc gian nguy cách biệt nàng, ta đâu nỡ!...
Đi! Ta cùng đi! Cùng xông pha trong sóng lửa!
Ta quyết sẽ mang nàng vượt khỏi trùng vi,
Rồi, cùng nhau ta cùng dấn bước lưu ly!
Mà ví bằng Cao Xanh kia không lựa nữa,
Đôi ta, cùng nhau, cùng chôn thây trong da ngựa:
Bên mình phi, dù bỏ mạng cũng cam tâm.”
“Nếu chàng mong còn trở lại đất Hoài Âm.
Nếu chí xưa, chí nghiêng trời lệch đất,
Trong trái tim anh hùng chưa tan nát,
Thì, chàng ơi!
Đường mênh mông chàng vỗ ngựa ra đi thôi.
Bằng vì quyến, vì thương thân hèn mọn,
Mà đễn nỗi chàng đành buông chí lớn,
Tiện thiếp đây xin khuất bóng trước mặt chàng,
Cho chàng đi, đi ngang dọc bước ngang tàng.
Cho phỉ sức cường long nơi hồ hải.”
Dứt lời, nàng hăng hái,
Tới bên chàng, cao tuốt lưỡi gươm xanh.
Rồi tự ải.
(...)
(Hà Nội báo, số 2, ngày 8-1-1936)
Huyền Trân công chúa
(Trích)
Huyền Trân
Ta đã quyết, lòng ơi, ta đã quyết
Không bao giờ rời bỏ đất Thăng Long
Nơi ta nghe thấy tình yêu tha thiết
Lần đầu tiên réo rắt tiếng mơ mòng
Ta không xa nơi bao lần ngây ngất,
Nơi bao lần lưu luyến bóng tình quân,
Không xa nơi còn mơ màng phảng phất
Tiếng người yêu say hát khúc ái ân
Ta không xa giải Ngân Trì trong vắt
Đã từng phen lả lướt in hình ai
Cung Tần Hương nơi cầm chiều hiu hắt
Du dương ca bên dạ khách kim hài.
Tình quân ơi! Vì đâu ta ủ rũ
Kìa! Non cao vi vút gió gọi sầu!
Trôi đi, thuyền! Và, chèo đi, thuỷ thủ!
Vì Huyền Trân chẳng bước xuống thuyền đâu!
Cung Nga Việt
Đừng bước xuống thuyền Chiêm, công chúa hỡi!
Cung Nga Chiêm
Nơi xa xa thuyền Chúa đã xa dần...
Hãy xuống thuyền cho thuyền trôi theo gió thổi!
Khắc Chung
Đi đi, công chúa hỡi!
Em Huyền Trân!
Em đi đi cho anh vẹn chữ trung thần!
Huyền Trân
Chàng đã muốn ta xa rời đất Việt,
Thì, chàng ơi! Xin vĩnh biệt từ nay!
Mành tân hôn trùng trình trên sóng biếc...
Bơi đi, chèo! Ta bước xuống thuyền đây.
Nam Quốc hỡi! Từ nay vĩnh biệt!
Vì muôn năm ta quyết chẳng về...
Và, từ nay, ánh hè khi tắt,
Mây lung linh vơ vẩn đáy hồ,
Ta thôi ngắm, mơ hồ, trăng mọc,
Tắm sắc xanh màn ngọc bên lầu.
Khi thu sang, dưới bầu mây phủ,
Khom lưng mềm, liễu rũ bên sông,
Ta thôi để thuyền bồng tha thướt
Vẩn vơ bơi trên nước Nhị Hà.
Hỡi những đêm sao ngà lộng ánh,
Ta vin ngâu mơ cạnh tình quân!
Những chiều thắm gió huân nhẹ chuyển,
Ta ngây trông khói quyện đỉnh trầm!
Hỡi những nơi còn thầm vương vấn,
Áng hương tình đôi bạn xa xôi!
Xin vĩnh biệt! Than ôi! Vĩnh biệt!
Vì, muôn năm ta quyết chẳng về...
......................................................................
Thơ tuyển rút từ tập Phạm Huy Thông thơ với tuổi thơ,
NXB Kim Đồng 2001
