Nhà số 40 phố Hàng Bún - cơ sở hoạt động của Xứ uỷ Bắc Kỳ (quận Ba Đình)

Tháng 3/1935, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất của Đảng họp tại Ma Cao (Trung Quốc). Sau khi phân tích tình hình thế giới và Đông Dương, Đại hội đã nêu ra 3 nhiệm vụ chủ yếu cho toàn Đảng trong thời gian trước mắt là: Củng cố phát triển Đảng, tranh thủ quần chúng rộng rãi, chống chiến tranh đế quốc.

Ngay sau Đại hội, Trung ương hết sức quan tâm chỉ đạo việc khôi phục tổ chức Đảng ở Bắc Kỳ và Hà Nội. Một số đảng viên ở nước ngoài được cử về. Cũng từ cuối năm 1935 trở đi, nhiều cán bộ đảng viên thoát khỏi nhà tù đế quốc lần lượt về tập trung hoạt động ở Hà Nội, một số cơ sở tổ chức Đảng sớm được xây dựng trong thanh niên, học sinh và trong công nhân ngành in. Tới tháng 3/1937, tại Hà Nội, Xứ ủy Bắc Kỳ chính thức được lập lại gồm các đồng chí: Hoàng Tú Hưu, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Văn Minh, Lương Khánh Thiện, Đặng Xuân Khu, Tô Hiệu, Hạ Bá Cung (tức Hoàng Quốc Việt), Trần Quý Kiên...

Cũng trong tháng 3/1937, Thành ủy Hà Nội chính thức được lập lại do đồng chí Lương Khánh Thiện, Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ trực tiếp làm Bí thư.

Đồng chí Lương Khánh Thiện ra tù năm 1936, trở về Hà Nội hoạt động trong bộ phận bí mật của Đảng. Lúc đầu ở làng Yên Phụ, sau về ở ngôi nhà 40 Hàng Bún, chủ nhà là Tạ Thị Đường - một cơ sở trung kiên của Đảng. Cũng tại ngôi nhà này, đồng chí Trường Chinh đã mở lớp huấn luyện cho cán bộ Xứ ủy. Trong năm đó, đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Tổng Bí thư Trung ương Đảng từ Côn Đảo trở về cũng đã đến ở ngôi nhà này một thời gian để làm việc với Xứ ủy. Các đồng chí cán bộ của Đảng về đây đều được chị Tạ Thị Đường (sau này là vợ của đồng chí Lương Khánh Thiện) bảo vệ an toàn, không để lộ bí mật.

Nhà 40 Hàng Bún được xây dựng vào đầu thế kỷ XX, mang phong cách kiến trúc kiểu Pháp. Hiện nay, nhà 40 Hàng Bún được Nhà nước cho 9 hộ gia đình tư nhân thuê. Kỷ niệm 60 năm ngày thành lập nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (năm 2005), Sở Văn hóa Thông tin Hà Nội phối hợp với Ủy ban nhân dân quận Ba Đình tổ chức gắn biển lưu niệm sự kiện liên quan đến những hoạt động của Xứ ủy Bắc Kỳ trong thời kỳ vận động dân chủ của Đảng ở Hà Nội./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02